زمینه و هدف: اسهال یکی از مشکلات بهداشتی در سراسر جهان و یکی از شایع‌ترین علل مرگ در کودکان است. در این پژوهش، اثر عصاره خاکشیر ( Descurainia sophia ) بر اسهال ایجاد شده توسط روغن کرچک مطالعه شده است.

  مواد و روش‌ها: در این مطالعه تجربی از 24 سر موش صحرایی نر استفاده شد که به چهار گروه مساوی شامل گروه‌های عصاره خاکشیر با مقادیر 400 و 600 میلی‌گرم بر کیلوگرم؛ دیفنوکسیلات (5/0 میلی‌گرم بر کیلوگرم) و گروه کنترل یا حلال (سرم فیزیولوژی) تقسیم شدند. یک ساعت پس از خوراندن داروها یا حلال در حجم 10 میلی‌لیتر بر کیلوگرم، روغن کرچک به مقدار 2 میلی لیتر به هر حیوان از طریق یک کاتتر دهانی- معدی داده شد. سپس دفع حیوان جداگانه در قفس به مدت پنج ساعت مشاهده شد و کیفیت، تعداد دفعات و وزن مدفوع تعیین گردید. داده‌ها با آزمون ANOVA یک‌طرفه و پس‌آزمون Tukey تجزیه وتحلیل شدند.

  یافته‌ها: دیفنوکسیلات، مقادیر 600 و 400 میلی‌گرم بر کیلوگرم خاکشیر، درصد کاهش وزن حیوانات را کاهش دادند (005/0 p= ). تعداد دفعات دفع، تفاوت معنی‌داری بین گروه کنترل با دیفنوکسیلات و مقادیر 600 میلی‌گرم بر کیلوگرم (005/0 p= ) و 400 میلی‌گرم بر کیلوگرم خاکشیر (05/0 p< ) را نشان داد. همچنین مقدار 600 و 400 میلی‌گرم بر کیلوگرم خاکشیر، وزن کل مدفوع را در مقایسه با گروه کنترل کاهش داد (05/0 p< ).

  نتیجه‌گیری: بر پایه نتایج این مطالعه، عصاره گیاه خاکشیر اثری شبیه دیفنوکسیلات بر کاهش علایم اسهال ناشی از روغن کرچک داشته و حجم آب دفع شده را نیز کاهش می‌دهد.

  واژه‌های کلیدی : اسهال، خاکشیر، روغن کرچک، موش صحرایی