مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان

مقاله پژوهشی

مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان

دوره 14، مرداد1394، 426-417

بررسی مهارت‌های ارتباطی اعضای هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان در سال ۱۳۹۲

محسن رضائیان^[1]، محمد زارع ‌بیدکی[2]، مرضیه باختر[3]، سمیه کارگر[4]

دریافت مقاله: 21/8/93      ارسال مقاله به نویسنده جهت اصلاح: 11/11/93  دریافت اصلاحیه از نویسنده: 3/12/93      پذیرش مقاله: 12/12/93

چکیده

زمینه و هدف: چنانچه اعضای هیأت علمی و اساتید دانشگاه از مهارت‌های ارتباطی به صورت صحیح استفاده نمایند، کیفیت یادگیری دانشجویان افزایش خواهد یافت. بنابراین، پژوهش حاضر با هدف بررسی سطح مهارت‌های ارتباطی اساتید دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان در آموزش انجام گرفت.

مواد و روش‌ها: در این مطالعه مقطعی از یک پرسشنامه دو قسمتی استفاده شد. قسمت اول پرسشنامه شامل سؤالات دموگرافیک (جنس، سن، سابقه تدریس، نوع استخدام، رتبه دانشگاهی، تعداد واحدهای درسی، فعالیت‌های اجرایی، گروه، دانشکده محل تدریس، شرکت در کارگاه مهارت‌های ارتباطی) و قسمت دوم شامل سؤالات آزمون مهارت‌های ارتباطی (Communication Skills Test-Revised) بر اساس مقیاس لیکرت پنج گزینه‌ای بود. اطلاعات با استفاده از شاخص‌های آمار توصیفی (میانگین، انحراف معیار) و آزمون‌های ضریب همبستگی و اختلاف میانگین‌ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

یافته‌ها: در این مطالعه میانگین کل مهارت ارتباطی ۷/۲۵±۹۲/۵۶ بدست آمد. بین مهارت ارتباطی با متغیرهای سن، جنس، سابقه‌ تدریس، تعداد واحد درسی، گروه، دانشکده، رتبه علمی، فعالیت اجرایی، نوع استخدام و شرکت در کارگاه مهارت ارتباطی، رابطه آماری معنی‌داری دیده نشد.

نتیجه‌گیری: مهارت کلی اعضای هیأت علمی رفسنجان در حد متوسط برآورد گردید. نتایج مطالعه بر لزوم آموزش بیشتر اساتید در جهت افزایش مهارت‌های ارتباطی آنها تأکید دارد.

واژه‌های کلیدی: مهارت ارتباطی، هیأت علمی، دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان

مقدمه

روابط اجتماعی بین انسان‌ها پیشینه‌ای طولانی به اندازه حیات بشر دارد [1]، با وجود این، تحقیقات نظام‌مند در مهارت‌های ارتباطی مرتبط با روابط اجتماعی به دهه ۱۹۷۰ میلادی بر می‌گردد. هرچند که در ابتدا، مطالعه این مهارت‌ها بر مبنای درمان بیماری‌های روانی از جمله اسکیزوفرنی صورت می‌گرفت، اما اخیراً این گونه مهارت‌ها مورد توجه بیشتری قرار گرفته و مشخص شده است که نسبت به درمان‌های دارویی کارآمدتر عمل می‌کند [2].

ارتباط را به عنوان فرایند انتقال پیام، اطلاعات، نگرش‌ها و حقایق از فردی به فرد دیگر معرفی کرده‌اند؛ اعم از اینکه به صورت کلامی یا غیر کلامی انجام گیرد. همچنین، این اطلاعات می‌بایست به عمل تبدیل شوند و دارای بازخورد باشد. چنانچه ارتباط فاقد بازخورد باشد، دانستن اینکه پیام به خوبی دریافت شده یا خیر، مشکل خواهد بود. اگر چه توانایی انتقال پیام در افراد مختلف متفاوت است و برخی افراد نسبت به دیگران در این زمینه توانمندتر عمل می‌کنند اما در هر صورت کسب مهارت‌های ارتباطی، نیازمند آموزش صحیح و نظام‌مند می‌باشد [5-3]. آموزش مطلوب به مهارت‌های ارتباطی مناسب بستگی دارد و یادگیری را نافذتر می‌کند [6]. همچنین مؤثرترین یادگیری‌ها در زمان دانش‌آموزی و دانشجویی و بر اساس مهارت‌های ارتباطی مناسب پایه‌ریزی می‌شود و معلمان و اساتید در این زمینه سهم بسزایی دارند [7]؛ تا آنجا که یک آموزگار خوب، آموزگاری با مهارت‌های ارتباطیِ خوب شناخته می‌شود [8].

باید تبادل اطلاعات و افکار بین دانشجو و استاد به خوبی برقرار گردد تا ادراک کامل‌ و یادگیری به نحو احسن انجام گیرد [9]. هر چقدر این ارتباط بیشتر شود، اعتماد به نفس و انگیزه یادگیری در دانشجو افزایش و به تبع آن کیفیت آموزشی هم ارتقا می‌یابد [10]؛ و چنانچه این تعامل به خوبی انجام نگیرد، چه بسا با صرف هزینه‌ها و وقت بسیار، بهره کافی حاصل نمی‌شود [11]. در ایران مطالعات متعددی در رابطه با مهارت‌های ارتباطی در جمعیت‌ها و محیط‌های مختلف انجام گردیده است که از جمله آنها می‌توان به مطالعه Peyman و همکاران [12]، Nasiripour و همکاران [13] و همچنین Rezaei و همکارش [14] اشاره کرد.

از آنجا که ارتباط مؤثر در زمینه یادگیری می‌تواند بسیار مفید باشد و بیشترین بخش یادگیری دانشجویان در محیط دانشگاه و توسط اساتید صورت می‌گیرد و چنانچه این آموزش‌ها در رابطه با سلامت جامعه باشد ارتباط استاد و دانشجویی در رابطه با آموزش بسیار حساس‌تر می‌شود، بنابراین لازم دانسته شد که میزان مهارت ارتباطی در اعضای هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان مورد بررسی علمی قرار گیرد.

مواد و روش‌ها

مطالعه از نوع مقطعی و جامعه پژوهشی ما شامل کلیه اعضای هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان می‌شد که در زمان انجام این پژوهش به امر خطیر تدریس در دانشگاه اشتغال داشتند. این افراد شامل۱۴۰ نفر بودند که ۱۳۲ نفر (28/94%) از آنها پرسشنامه‌ها را تکمیل کرده و بازگرداندند.

پرسشنامه شامل سؤالات دو قسمتی بوده که یک بخش از آن سؤالات دموگرافیک (جنس، سن، سابقه تدریس، نوع استخدام، رتبه دانشگاهی، تعداد واحدهای درسی، فعالیت‌های اجرایی، گروه، دانشکده محل تدریس، شرکت در کارگاه مهارت‌های ارتباطی) و بخش دیگر را سؤالات آزمون مهارت‌های ارتباطی (Communication Skills Test-Revised) تشکیل می‌داد. که این آزمون توسط کویین ‌دام (Queen Dom) جهت سنجش مهارت‌های ارتباطی ابداع شده است [15]. روایی و پایایی ترجمه فارسی این آزمون برای جامعه ایرانی، توسط Hosseinchari و همکارش در حد قابل قبولی گزارش شده است [1]. همچنین، ترجمه فارسی پرسشنامه‌‌ فوق در مطالعه Attarha و همکاران در دانشگاه علوم پزشکی اراک مورد استفاده قرار گرفته است [16].

پرسشنامه مذکور دارای 34 سؤال با دامنه درجه‌بندی لیکرت از امتیاز ۵ برای پاسخ به گزینه‌ «همیشه»، ۴ برای «اکثر اوقات»، ۳ برای گهگاه، ۲ برای «به ندرت» و ۱ برای «هرگز» است و به این ترتیب، هر فرد با توجه به پاسخ‌های داده شده امتیازی بین ۳۴ تا ۱۷۰ دریافت می‌نماید. به علاوه، خرده مقیاس‌های پرسشنامه شامل مهارت‌های گوش دادن (سؤالات ۵، ۶، ۷، ۸، ۲۲، ۲۳، ۲۷) ، توانایی دریافت و ارسال پیام (سؤالات ۲، ۱۱، ۱۲، ۱۳، ۱۴، ۱۸، ۱۹، ۲۱، ۲۸)، درک و بینش نسبت به پیام (سؤالات ۱۶، ۲۴، ۲۵، ۲۹، ۳۴)، کنترل و مدیریت عواطف (سؤالات ۴، ۹، ۱۵، ۱۷، ۲۰، ۲۶، ۳۰، ۳۱) و قاطعیت در ارتباط (سؤالات ۱، ۳، ۱۰، ۳۲، ۳۳) می‌با‌شد. لازم به توضیح است که سؤالات ۲، ۴، ۶، ۹، ۱۰، ۱۲، ۱۳، ۱۷، ۱۹، ۲۴، ۲۵، ۲۸، ۳۲ و ۳۳ به دلیل ماهیتی که داشتند امتیازبندی وارونه دریافت کردند، به این ترتیب که دامنه‌ امتیاز از ۵ برای گزینه‌ «هرگز» تا امتیاز ۱ برای گزینه‌ی «همیشه» تغییر یافت. بنابراین، با جمع امتیاز سؤالات مربوط به هر یک از خرده مقیاس‌ها امتیاز آن مهارت بود و با جمع جبری تمامی امتیازات خرده مقیاس‌ها، امتیاز کلی مهارت ارتباطی هر فرد محاسبه گردید.

اطلاعات با استفاده از شاخص‌های آمار توصیفی (میانگین، انحراف معیار)، آزمون ضریب همبستگی و با توجه به عدم توزیع نرمال داده‌ها، آزمون‌های ناپارامتری کروسکال‌ـ والیس (Kruskal-Wallis) و من‌ـ‌ ویتنی (Mann-Whitney) مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.

نتایج

 در این مطالعه 132 نفر از اعضای هیأت علمی دانشگاه حضور داشتند که از این تعداد 78 نفر مرد (1/59%) و 53 نفر زن (2/40%) و 1 نفر با جنسیت نامشخص (8/0%) بودند. میانگین سنی جمعیت مورد بررسی برابر با 478/7±92/42 سال و دامنه سنی آنها بین حداقل 28 سال و حداکثر 65 سال متغیر بود.  بیشترین افراد در دانشکده پزشکی با فراوانی 85 نفر (4/64%)، بیشترین فراوانی استخدام مربوط به رسمی قطعی با 66 نفر(50%) و بیشترین فراوانی از نظر رتبه علمی با 96 نفر استادیار (7/72%) بود.

مهارت‌ ارتباطی و خرده مقیاس‌های آن بر حسب جنسیت بر اساس آزمون من‌ـ ویتنی معنی‌دار نبود. اختلافات جزئی در میانگین مهارت ارتباطی ‌زنان و مردان وجود داشت اما برتری هیچیک نسبت به دیگری چشمگیر نبود؛ هر چند که میانگین مهارت ارتباطی در زنان (085/6±55/93) کمی بیشتر از مقدار آن در مردان (923/7±88/91) دیده شد.

طبق جدول ۱ ارتباط معکوس و غیرمعنی‌دار آماری بین مهارت کلی ارتباط و خرده مقیاس‌های آن با سن، سابقه تدریس و تعداد واحد درسی دیده می‌شود که البته استثناءهایی در خرده مهارت «درک و ارسال پیام» در مورد سن و سابقه تدریس و همچنین، خرده مهارت‌های «قاطعیت» و «عواطف» در رابطه با تعداد واحد درسی وجود داشت.

جدول 1- رابطه کلی مهارت‌های ارتباطی و خرده مقیاس‌های ارتباطی با سن، سابقه تدریس و تعداد واحد درسی

رابطه بین مهارت‌های ارتباطی و خرده مقیاس‌های ارتباطی بر اساس دانشکده معنی‌دار نبود. در دانشکده‌های پزشکی، دندانپزشکی و پرستاری بیشترین مهارت مربوط به «درک و ارسال پیام» به ترتیب با میانگین‌های 093/3±93/25 و679/2±79/26 و 138/3±19/26 دیده شد.

بر اساس آزمون کروسکال‌ـ‌ والیس، بین رتبه علمی افراد
با مهارت ارتباطی و هیچکدام از خرده‌ مقیاس‌های آن مهارت‌های ارتباطی رابطه معنی‌داری نداشت اما به طور کلی میانگین مهارت‌ ارتباطی افراد با رتبه علمی استاد (828/2±00/98) بیشتر از سایرین بود و سپس به ترتیب مربی با میانگین 095/6±04/94 ،استادیار 699/7±06/92 و دانشیار 633/1±00/90 دارای بالاترین سطح مهارت ارتباطی بودند (جدول ۲).

جدول ۲- روابط آماری بین مهارت ارتباطی و خرده مقیاس‌های ارتباطی با رتبه علمی افراد

مهارت‌های ارتباطی و خرده مهارت‌های ارتباطی با فعالیت اجرایی ارتباط معنی‌داری نداشت. بیشترین مهارت ارتباطی با میانگین980/6±04/94 مربوط به مسئولان بالینی و سپس به ترتیب در مدیران گروه با میانگین 893/6±11/93، سایر (582/7±66/92)، ریاست (416/3±50/91) و معاونت (503/6±91/88) دیده شد.

بر اساس آزمون کروسکال‌ـ‌والیس، رابطه بین
مهارت‌های ارتباطی و نیز خرده مقیاس‌های آن با متغیر گروه آموزشی معنی‌دار نبود. بیشترین مهارت ارتباطی در اعضای هیأت علمی شاغل در گروه بیهوشی با میانگین 928/5±14/98 و کمترین مهارت ارتباطی مربوط در گروه فیزیولوژی با میانگین 657/5±00/85 مشاهده گردید (جدول ۳).

جدول 3- رابطه‌ آماری بین مهارت ارتباطی و خرده‌مقیاس‌های ارتباطی با دپارتمان آموزشی

میانگین کل مهارت ارتباطی در افراد شرکت کننده در کارگاه‌های آموزشی مهارت ارتباطی معادل 375/8±66/92 و در افرادی که در آن کارگاه‌ها شرکت نداشتند برابر 654/6±52/92 بود، که این اختلاف از نظر آماری معنی‌دار نبود.

مهارت‌های ارتباطی و نیز خرده مقیاس‌های ارتباطی آن با وضعیت استخدامی اعضای هیأت علمی ارتباط معنی‌داری نداشت، بجز در مورد خرده مقیاس «قاطعیت» که ارتباطی معنی‌دار (031/0=p) دیده شد. بالاترین میانگین امتیاز مهارت ارتباطی با 482/6±74/93 به افراد مشمول طرحی و تعهد خدمت اختصاص داشت و کمترین میزان مهارت ارتباطی با میانگین 821/10±21/91 مربوط به افراد رسمی آزمایشی بود (جدول ۴).

       جدول ۴- روابط‌ آماری بین مهارت ارتباطی و خرده مقیاس‌های آن با وضعیت استخدامی افراد

در این مطالعه میانگین سطح مهارت‌های ارتباطی اعضای هیأت علمی 25/7±56/92 برآورد گردید. بین مهارت ارتباطی و نیز هیچیک از خرده‌مقیاس‌های آن با جنسیت ارتباط معنی‌داری وجود نداشت. اما به طور کلی میانگین مهارت ارتباطی در جنس مؤنث (085/6±55/93) بیشتر از جنس مذکر (923/7±88/91) بدست آمد. در مطالعه مشابه Peyman و همکاران، میانگین کلی نمره مهارت‌های ارتباطی اعضای هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایلام (59/8±53/106) [12] و در مطالعه مشابه Attarha و همکاران در دانشگاه علوم پزشکی اراک، این مقدار برابر با ۸/۸±۱۲۱ گزارش شده است [16] که در هر دو مورد آنها، مهارت ارتباطی بالاتر از اعضای هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان است.

همچنین، در مطالعه Attarha و همکاران اختلاف معناداری در دو جنس زن و مرد از نظر خرده مهارت‌های «مدیریت عواطف و احساسات» و همچنین «درک پیام» مشاهده شد. به نحوی که میانگین نمرات فوق در خانم‌ها کمتر از آقایان بوده [16] در مطالعه Samyari و همکاران نیز میانگین مهارت‌های ارتباطی مردان از زنان بیشتر بود [17] که نتایج هر دو مطالعه با نتایج پ‍ژوهش حاضر مغایر است.

در مطالعه Keshtkaran و همکارش، مهارت ارتباطی مدیران از دیدگاه ۲۹۸ نفر از کارکنان دانشگاه علوم پزشکی شیراز مورد بررسی قرار گرفت که بین خرده مقیاس‌های «مهارت کلامی»، «گوش دادن مؤثر» و «بازخورد» مدیران با متغیرهای جنسیت و سطح مدیریتی افراد رابطه آماری معنی‌داری مشاهده نشد [18]. در مطالعه‌ای که توسط Barati  و همکارانش بر روی کارکنان بهداشتی در سال 1389 انجام شده است، ارتباط معنی‌داری بین جنس و مهارت‌های ارتباطی وجود داشت به گونه‌ای‌ که افراد مؤنث نمره بالاتری را کسب کردند [19]. همچنین در مطالعه Khazaee و همکاران بر روی اعضای هیأت علمی پرستاری و مامایی، نیز این مطلب صدق می‌کند به طوری که افراد مؤنث و دارای سن بالاتر، مهارت‌های ارتباطی بهتری نسبت به بقیه داشتند [20] که از نظر جنسیت با مطالعه ما همسو بود هر چند که در مطالعه حاضر این اختلاف از نظر آماری معنی‌دار نبود.

در این مطالعه بین سن و مهارت‌های ارتباطی و خرده مقیاس‌های آن ارتباط معنی‌داری وجود نداشت، اما دارای همبستگی معکوس بود. شاید به این علت باشد که با افزایش سن، دقت و تمرکز کاهش می‌یابد و به دنبال آن توانایی گوش دادن، درک کردن و بازخورد کم می‌شود. همچنین، در مطالعه‌ای که Baghiyani Moghadam و همکاران [21] انجام دادند و مطالعه Peyman و همکاران نیز بین سن و مهارت‌های ارتباطی این عدم معنی‌داری مشاهده گردید [12] در مطالعه Khazaee و همکاران در این زمینه رابطه معنی‌دار دیده شد به گونه‌ای که در مطالعه آنها اساتید دارای سن بالاتر، مهارت ارتباطی بهتری داشتند [20].

در مطالعه ما، بین مهارت‌های ارتباطی و خرده مقیاس‌های آن با سابقه تدریس افراد، ارتباط معناداری دیده نشد. اما به جز در مورد خرده مهارت «درک و ارسال پیام» که ارتباطی مستقیم داشت، در بقیه موارد دارای همبستگی معکوس بود. غیر معنی‌داری در این باره با مطالعه peyman و همکاران همسو است؛ در مطالعه آنها، میانگین نمره‌ اساتیدی که سابقه فعالیت آموزشی‌شان کمتر از ۵ سال بود، بیشتر از سایرین برآورد گردید [12].

در رابطه با شرکت در کارگاه مهارت ارتباطی در مطالعه‌ای که توسط Aspegren انجام شد، شرکت در کارگاه‌های آموزشی مهارت‌های ارتباطی بر کیفیت ارتباط بین پزشکان با بیماران و در رابطه با تدریس آنها تأثیر مفیدی داشته است[7] و همچنین، در مطالعه Anbari و همکاران نیز که بر روی کارورزان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی اراک انجام داده بودند، تفاوت معنی‌داری بین قبل و بعد از آموزش آنها مشاهده گردید [22]. اما متأسفانه در مطالعه ما این تفاوت از نظر آماری معنی‌دار نبود؛ هر‌چند که مهارت ارتباطی در شرکت کنند‌گان در کارگاه، نسبت به کسانی که شرکت نداشتند، قدری بیش‌تر بود.

در مطالعه Attarha و همکاران [16] رابطه بین خرده مهارت‌های «عواطف و احساسات» و «درک پیام» با نوع فعالیت اجرایی افراد معنی‌دار بوده است؛ اما در مطالعه حاضر، بین متغیر اخیر با هیچکدام از خرده مهارت‌ها رابطه معنی‌داری بدست نیامد. در زمینه وضعیت استخدامی اساتید، در مطالعه Attarha و همکاران، تنها با خرده مهارت «مدیریت عواطف و احساسات» رابطه‌ای معنی‌دار گزارش شده است. در مطالعه ما اگر چه تمامی خرده‌مهارت‌ها غیرمعنی‌دار بودند، اما در بین اساتید با استخدام طرح و تعهد قدری بیشتر از اساتید با نوع استخدامی قطعی دیده ‌شد. این موضوع می‌تواند به دلیل جوان‌تر بودن اساتیدِ طرحی و تعهدی در قیاس با مدرسان دیگر، احساس نزدیکی بیشتر با دانشجویان و انرژی و انگیزه بالاتر آنها باشد. در همین زمینه Barati و همکاران بی‌انگیزگی و فرسودگی شغلی را عامل افت مهارت ارتباطی در افراد با سابقه کاری بالا دانسته‌اند. همچنین آنان در این مورد، تأثیر سطح تحصیلات پایین‌تر که غالباً در افراد مسن‌تر وجود دارد را دور از ذهن نمی‌دانند [19]. لیکن این مطلب را نباید نادیده گرفت که اساتید با سابقه بالا طبعاً از تجربه بیش‌تری در زمینه ارتباط با دانشجویان برخوردارند. هر چند که در مطالعه حاضر ارتباط معناداری در این مورد دیده نشد.

مهارت ارتباطی و همه خرده مقیاس‌های آن، به جز «قاطعیت» و «عواطف» با تعداد واحد درسی اعضای هیأت علمی ارتباطی معکوس و غیر معنی‌دار داشتند. شاید این مورد را هم بتوان با خستگی بیشتر ناشی از افزایش تعداد واحدهای درسی توجیه کرد.

از دیگر یافته‌های این مطالعه می‌توان به عدم معنی‌داری ارتباط بین مهارت ارتباطی با فعالیت اجرایی اشاره کرد که با توجه به کوتاه و دوره‌ای بودن فعالیت‌های اجرایی و کاهش تعداد واحدهای درسی موظف برای مدیران اجرایی دانشگاه قابل توجیه است.

در این راستا پیشنهاد می‌شود از دانشجویان در رابطه با نقاط ضعف و قوت اساتیدشان نظرسنجی شود تا بدین وسیله بتوان از پیشنهادات و راهکارهای آنان نیز بهره‌‌ کافی گرفته شود همچنین، با توجه به اینکه در اکثریت قریب به اتفاق مطالعات انجام شده در رابطه با متغیرهای گروه و دانشکده و نیز در مورد وضعیت تأهلِ اساتید و رابطه آن با مهارت ارتباطی مطالعه‌ زیادی صورت نگرفته؛ پیشنهاد می‌گردد در پژوهش‌های آتی در این زمینه‌ها بیشتر کار شود. 

نتیجه‌گیری

با توجه به نتایج به دست آمده از مطالعه حاضر، مشخص گردید که میانگین کلی مهارت‌های ارتباطی در بین اساتید هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان در حد متوسط می‌باشد که حاکی از لزوم آموزش بهتر اعضای هیأت علمی در زمینه مهارت‌های ارتباطی و تشویق آنها برای شرکت در این‌گونه کارگاه‌ها است.

تشکر و قدردانی

بدینوسیله لازم می‌دانیم از اساتید محترم دانشکده‌های پزشکی، دندانپزشکی و پرستاری و مامائی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان که صمیمانه با ما همکاری نمودند کمال تشکر را به عمل آوریم. ضمناً این مقاله بر گرفته از پایان‌نامه دانشجوی دوره پزشکی عمومی در دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان می‌باشد.

References

 [1] Hosseinchari, M, Fadakar, M. Investigating the effects of higher education on communication skills based on comparison of college and high school students. Daneshvar Raftar 2006; 12 (15): 21-32.

[2] Sticker, G, Widiger, TA, Weiner, IB. Handbook of Psychology: Clinical Psychology; 2003.

[3] Farhadian, F, Tootoonchi, M, Changiz, T, Haghani, F, Oveis Gharan, S. Faculty Members' Skills and Educational Needs Concerning Clinical Teaching Methods in Isfahan University of Medical Sciences. Iranian J Med Educat 2007; 7(1): 109-18. [Farsi]

[4] Waldron, VR. Achieving communication goals in superior subordinate relationships: The multi functionality of upward maintenance tactics. Communications Monographs 1991; 58(3): 289-306.

[5] Zamani, A, SHams, B, Farajadegan, Z, Tabaeian, M. The Viewpoints of Clinical Faculty Members about Teaching Communication Skills to Medical Students. Iranian J Med Educat 2003; 3(39): 45-50. [Farsi]

[6] Cantillon, P, Wood, D. ABC of Learning and Teaching in Medicine: John Wiley & Sons. 2011.

[7] Aspegren, K. BEME Guide No. 2: Teaching and learning communication skills in medicine-a review with quality grading of articles. Medical Teacher 1999; 21(6): 563-70.

[8] Blatt, SJ, Benz, C. The Relationship of Communication Competency to Perceived Teacher Effectiveness. 1993.

[9] Espeland, K, Shanta, L. Empowering versus enabling in academia. J Nurs Educat 2001; 40(8): 342-6.

[10] Paterson, B, Crawford, M. Caring in nursing education: An analysis. J Advanc Nurs 1994; 19(1): 164-73.

[11] Taheri Zadeh, Z, Salimi, Q, Salehi Zadeh, S. Relationship between communication skills and teaching skills of their faculty Students Perspective. J Educat Leadership and Management Univ Vahdgrmsar 2001; 5(2): 95-116.

[12] Peyman H, Yaghoubi M, Sadeghifar J, Sayehmiri K, Alizadeh M, Yamani N, et al. Assessment of interpersonal communication skill levels in lecturers of ilam university of medical sciences: a case study. IJME 2011; 10(3): 8-23.

[13] Nasiripour A, Saeidzadeh Z, Sabahi BM. Correlation between nurses'communication skills and inpatient service quality in the hospitals of kashan university of medical sciences. Health Promotion Management 2012; 1(1): 40-50.

 [14] Rezaei F, Askari HA. Checking the relationship between physicians’ communication skills and outpatients’ satisfaction in the clinics of Isfahan Al-Zahra (S) Hospital in 2011. J Educat & Health Promotion 2014; 3.

[15] Queendom. commuication Skills Test-Revised 2004. Available at: http://www.queendom.com/ cgi-bin/tests/transsfer.cgi.

[16] Attarha M, Shamsi M, Akbari N. Faculty Members’ Communication Skills in Educational Process in Arak University of Medical Sciences. Iranian J Med Educat 2012; 12(9): 676-85. [Farsi]

[17] Samyari H, Rasouli S, Valaei N, Mokabberinia M, Hemmati MA. Assessment of communication skills and related factors in Dental School teachers in 2010. Pejouhesh 2013; 36(5): 24-9. [Farsi]

[18] Keshtkaran A, Daniali A. Ergonomics disorders in the personnel of medical records department at training hospitals of Shiraz University of medical sciences. Health Information Management 2007: 4(1): 61-9.

[19] Barati, M, Afsar, A, Ahmadpanah, M. Assessment of Communication Skills Level among Healthcare Practitioners. Sci J Hamadan Univ Med Sci 2012; 19(1): 62-9. [Farsi]

[20] Khazaee T, Hedayati H, Mogharab M, Madarshahian F. Assessment of nursing and midwifery faculty members' teaching skills from the members and students viewpoints. Modern Care Journal 2010; 7(1): 43-8.

[21] Baghiyani Moghadam M, Momayyezi M, Rahimdel T. Communication Skills of Department Heads in Shahid Sadoughi University of Medical Sciences. Iranian J Med Educat 2012; 12(6): 448-57. [Farsi]

[22] Anbari Z, Godarzi D, Siros A, Mahdian F. Design, Implementation & Evaluation of an Educational Program on Improving the Communication Skills with Patient based on WHO in Interns. Iranian J Med Educat 2012; 12(5): 308-16. [Farsi]