چکیده

زمینه و هدف: واکسیناسیون شایع‌ترین درد ایاتروژنیک (درمان زاد) در کودکان سالم است که در طب نباید آن را نادیده گرفت. بنابراین هر اقدامی در راستای کاهش درد واکسیناسیون قسمت مهمی از مراقبت‌های بهداشتی را شامل می‌شود. از آنجا که ممکن است ترتیب و روش تزریق واکسن نیز بر تجربه درد تأثیر داشته باشد مطالعه‌ای با هدف تعیین تأثیر ترتیب و روش تزریق واکسن ثلاث و هپاتیت B بر پاسخ درد شیرخواران 2 ماهه مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی شهر رفسنجان در سال1391 انجام شده است.

مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر یک کارآزمایی میدانی کنترل شده تصادفی دوسوکور است. در این مطالعه 160 شیرخوار 2 ماهه مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی شهر رفسنجان به روش تصادفی در چهار گروه (40 نفری) انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند. در گروه اول ابتدا واکسن هپاتیت B به روش استاندارد، گروه دوم ابتدا همین واکسن به روش حرفه‌ای، گروه سوم ابتدا واکسن ثلاث به روش استاندارد و گروه چهارم ابتدا واکسن ثلاث به روش حرفه‌ای تزریق گردید. در هر چهار گروه واکسن دوم به همان روش واکسن اول تزریق گردید. برای جمع‌آوری داده‌ها از مشخصات فردی و چک لیست تعدیل شده واکنش رفتاری درد(MBPS)  استفاده شده و داده‌ها با آزمون‌های آماری توصیفی )میانگین و انحراف معیار( و آنالیز واریانس یک طرفه تجزیه و تحلیل شد.

یافته‌ها: از 160 شیرخوار مورد پژوهش 25/51% پسر بودند. از نظر وزن، قد و مدت زمان تغذیه با شیر مادر قبل از تزریق واکسن، بین چهار گروه تفاوت آماری معنی‌داری وجود نداشت. اما میانگین نمره درد بر اساس چک لیست تعدیل شده واکنش رفتاری درد در گروهی که ابتدا واکسن هپاتیت B را به روش حرفه‌ای دریافت کرده بودند کمتر از سایر گروه‌ها بود و این تفاوت از نظر آماری معنی‌دار بود (001/0p<).

نتیجه‌گیری: نتایج نشان داد که شدت درد زمانی که واکسن هپاتیت ب، به روش حرفه‌ای تزریق شود کمتر می‌باشد. لذا به نظر می‌رسد چنان چه واکسیناتورها ضمن رعایت نکات ایمنی از ترتیب واکسنی که درد کمتری ایجاد می‌کند و هم چنین روش تزریقی که با درد کمتر همراه است استفاده نمایند شیر خواران درد کمتری را تجربه خواهند کرد‌.

واژه‌های کلیدی: واکسیناسیون، درد، واکسن ثلاث، واکسن هپاتیت B، روش استاندارد، روش حرفه‌ای