مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان

مقاله پژوهشی

مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان

دوره 16، اردیبهشت 1396، 154-145

تأثیر غلظت‌های مختلف ژل بلیچینگ کارباماید پراکساید بر استحکام باند برشی کامپوزیت نانو هیبرید باندشده به مینا و عاج

مهدی عباسی^[1]، مصطفی صادقی^[2]، آرمان صالحی^[3]

دریافت مقاله: 6/11/95      ارسال مقاله به نویسنده جهت اصلاح: 3/12/95    دریافت اصلاحیه از نویسنده: 17/2/96      پذیرش مقاله: 18/2/96

چکیده

زمینه و هدف: بلیچینگ روشی مؤثر جهت ایجاد لبخندی زیبا می‌باشد اما تأثیر عوامل بلیچینگ بر استحکام باند ترمیم‌های کامپوزیتی موجود مورد بحث است. هدف از این مطالعه ارزیابی تأثیر غلظت‌های مختلف ژل بلیچینگ کارباماید پراکساید بر استحکام باند برشی کامپوزیت نانو هیبرید باند‌شده به مینا و عاج می‌باشد.

مواد و روش‌ها: در این مطالعه آزمایشگاهی، 96 دندان پره‌مولر به دو گروه مساوی تقسیم شدند. سطوح باکال تا حصول سطح صاف مینایی یا عاجی ساییده شده و سپس نمونه‌ها در مکعب‌های آکریلی مانت شدند. سطوح به باندینگ  Single Bond2آغشته و کیور گردیدند. پس از فرم‌دهی یک استوانه از کامپوزیت نانو هیبرید Z350 بر روی سطوح، نمونه‌ها به چهار زیرگروه تقسیم شدند. زیرگروه اول بدون بلیچینگ، زیرگروه‌های بعدی به ترتیب در معرض ژل بلیچینگ  Opalescence PF10، 15 و 20 درصد به مدت هشت، شش و چهار ساعت در روز قرار گرفتند. استحکام باند برشی اندازه‌گیری شد. داده‌ها با آنالیز واریانس یک‌طرفه به همراه آزمون مقایسات چندگانه Tukey تحلیل شدند.

یافته‌ها: در هر دو گروه استحکام باند پس از بلیچینگ کاهش یافت. این کاهش بین زیرگروه‌های مینایی معنی‌دار نبود (589/0P=)، اما بین زیرگروه‌های عاجی معنی‌دار بود، البته این معنی‌داری فقط بین زیرگروه‌های کنترل و چهارم وجود داشت (005/0P=).

نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج مطالعه، چنانچه بلیچینگ با کارباماید پراکساید روی ترمیم کامپوزیت نانوهیبریدی با مارژین عاجی انجام گیرد، بهتر است تعویض ترمیم مدنظر قرار گیرد. هرچه غلظت کارباماید پراکساید بیشتر باشد تأثیر مخرب‌تری بر مارژین عاجی دارد، این امر در ارتباط با مارژین‌های مینایی مصداق کمتری دارد.

واژه‌های کلیدی: کامپوزیت رزین، عوامل باندینگ، عوامل بلیچینگ، استحکام برشی

مقدمه

تغییر رنگ دندان‌ها یک مشکل جدی در دندان‌پزشکی زیبایی محسوب می‌شود و به درمان مناسب نیاز دارد ]1[. سفید کردن دندان‌ها برخلاف کاربرد روکش‌ها و ونیرها، یک روش غیرتهاجمی است که باعث حفظ نسوج سالم دندان می‌شود؛ همین امر سفید کردن دندان را به یکی از درمان‌های محبوب دندانپزشکی تبدیل کرده است ]4-2[.

سفید کردن دندان، روشن نمودن رنگ دندان از طریق به‌کارگیری مواد شیمیایی (هیدروژن پراکساید، کارباماید پراکساید و سدیم پربورات) جهت اکسید کردن رنگ‌دانه‌های آلی در دندان است که از دو راه داخلی (در دندان‌های بدون پالپ) و خارجی قابل انجام است ]5[. در بسیاری از بیمارانی که متقاضی سفید کردن دندان‌هایشان هستند، احتمال وجود ترمیم‌های کامپوزیتی قبلی وجود دارد. سفید کردن دندان ممکن است بر روی این ترمیم‌ها و حدفاصل ترمیم با ساختمان دندان تأثیراتی مانند ریزنشت داشته باشد ]6[. در تحقیقی نشان داده شده که کاربرد ژل بلیچینگ کارباماید پراکساید استحکام پیوند باندینگ‌های یک مرحله‌ای Adper Prompt و iBond را هم بر روی مینا و هم بر روی عاج کاهش می‌دهد ]7[.

امروزه کاربرد کامپوزیت‌ها به‌منظور اصلاح رنگ و کانتور دندان‌ها و بهبود زیبایی به میزان زیادی افزایش یافته است. در حال حاضر دو نوع متمایز از کامپوزیت‌های دندانی در دسترس است که حاوی ذرات نانو می‌باشند: نانوفیلدها که حاوی ذرات نانومتری (100-1 نانومتر) در سراسر ماتریکس رزینی هستند و نانوهیبریدها که از ذرات بزرگ‌تر (5-4/0 میکرومتر) به همراه ذرات نانومتری تشکیل شده‌اند. منحصربه‌فرد بودن کامپوزیت‌های نانوفیلد به این علت است که دارای استحکام مکانیکی میکروهیبریدها هستند، اما درعین‌حال مانند یک میکروفیلد صافی خود را در طول زمان حفظ می‌کنند ]8[. اندازه کوچک‌تر فیلرها همچنین موجب انقباض پلیمریزاسیون کمتر، خمش کاسپی کمتر و کاهش درزهای میکروسکوپی لبه مینایی می‌شود. علاوه بر این حساسیت پس از کار، تغییر رنگ و نفوذ باکتری‌ها کاهش می‌یابد ]9[.

امروزه قابلیت پیوند مواد ترمیمی به مینا موردقبول واقع شده است ]10[، اما وجود مقادیر زیاد مواد آلی در عاج و مرطوب بودن آن، ایجاد چسبندگی مطمئن را برخلاف مینا دچار مشکل می‌کند ]11[. پیشرفت دندانپزشکی نانوتکنولوژی باعث توسعه نانوادهزیوها نیز شده که حاوی ذرات فیلر با اندازه‌ای در حد نانو هستند. نانوباندینگ‌ها ترکیباتی حاوی نانوفیلر هستند که استحکام باند بهتر با مینا و عاج را ایجاد می‌کنند، جاذب استرس هستند و نیز نیمه‌عمر طولانی‌تری دارند. همچنین نانوادهزیوها دارای استحکام باند کششی بهتری نسبت به دیگر ادهزیوها هستند ]12[.

با توجه به اقبال روزافزون به استفاده از کامپوزیت‌ها و باندینگ‌های نانو هیبرید و وجود مطالعات اندکی که تأثیر درمان‌های سفید کردن دندان بر استحکام باند کامپوزیت نانو هیبرید باندشده به دندان را بررسی کرده باشند ]7[، مطالعه حاضر با هدف ارزیابی تأثیر غلظت‌های مختلف ژل بلیچینگ کارباماید پراکساید (10، 15 و 20 درصد) بر استحکام باند برشی کامپوزیت نانو هیبرید باندشده به مینا یا عاج طراحی گردید.

مواد و روش‌ها

در این مطالعه آزمایشگاهی (in vitro) 96 دندان پره‌مولر سالم انسانی که به دلایل ارتودنتیک کشیده شده بودند، انتخاب و تمیز شده و تا زمان انجام آزمایش در آب مقطر و در دمای اتاق نگه‌داری شدند. سپس دندان‌ها به‌صورت تصادفی به دو گروه مساوی مینایی و عاجی تقسیم شدند. گروه اول: سطح باکال دندان‌ها با استفاده از توربین و فرز فیشور الماسی (Diatech Dental AG, Heerbrugg, Switzerland)  ساییده شد تا یک سطح مینایی صاف به قطر پنج میلی‌متر حاصل شود ]13-12[. گروه دوم: سطح باکال دندان‌ها با استفاده از توربین و فرز فیشور الماسی (Diatech Dental AG)  ساییده شد تا یک سطح عاجی صاف به قطر پنج میلی‌متر به دست آید. سپس نمونه‌های هر دو گروه در مکعب‌های آکریلی (آکروپارس، تهران، ایران) به ابعاد 3×2×1 سانتی‌متر مانت شدند ]13-12[.

در گروه اول سطح مینا به مدت 30 ثانیه اچ(Scotchbond Etchant, 3M ESPE, St Paul, MN, USA)، شسته و توسط پوار هوا خشک گردیدند. پس از آن باندینگAdper^TM Single Bond 2  (3M ESPE, St Paul, MN, USA) بر روی سطح مینا آغشته و به مدت 20 ثانیه کیور شد. سپس تیوپ پلاستیکی شفاف با قطر داخلی سه میلی‌متر و ارتفاع دو میلی‌متر با کامپوزیت رزین نانو هیبرید Z-350 (3M ESPE)  پر شد و بر روی ناحیه آماده‌شده مینا قرار داده و کیور شد. پس از برداشتن اضافات کامپوزیت رزین، نمونه‌ها به مدت 40 ثانیه کیور شدند. برای پلیمریزه کردن باندینگ و کامپوزیت رزین از دستگاه لایت کیور LED Demetron A.2 (Kerr Italia, S.p.A., Scafati, Italy)  با شدت  mW/cm²1000 و با فاصله یک میلی‌متر از سطح آنها استفاده شد. در نهایت یک میله کامپوزیت رزینی روی سطح مینا باقی ماند. در گروه دوم تمامی مراحل آماده‌سازی نمونه‌ها مشابه گروه اول بود به‌جز زمان اچینگ که 15 ثانیه انجام شد ]13-12[.

نمونه‌ها در رطوبت 100 درصد و دمای اتاق به مدت یک ماه و پس‌ازآن به مدت دو هفته در آب مقطر با دمای 1±37 درجه سانتی‌گراد نگه داشته شدند. سپس نمونه‌ها 1500 بار تحت عملیات سیکل حرارتی با دستگاه ترموسیکل (شرکت وفایی، تهران، ایران) بین دمای 5 و 55 درجه سانتی‌گراد به مدت 30 ثانیه در هر دما با زمان انتقال 30 ثانیه قرار گرفتند ]13-12[.

نمونه‌ها در هر دو گروه به‌صورت تصادفی به چهار زیرگروه 12 تایی تقسیم شدند. زیرگروه‌های اول (زیرگروه‌های شاهد): در معرض ژل بلیچینگ قرار نگرفتند. زیرگروه‌های دوم: به مدت دو هفته در معرض ژل بلیچینگ Opalescence PF 10% (Ultradent Products Inc, UT, USA) به مدت هشت ساعت در روز )مطابق دستور سازنده) ]14[  قرار گرفتند. زیرگروه‌های سوم: به مدت دو هفته در معرض ژل بلیچینگOpalescence PF 15%  به مدت شش ساعت در روز )مطابق دستور سازنده) ]14[ قرار گرفتند. زیرگروه‌های چهارم: به مدت دو هفته در معرض ژل بلیچینگOpalescence PF 20%  به مدت چهار ساعت در روز )مطابق دستور سازنده) ]14[ قرار گرفتند. در فاصله زمانی بین درمان‌های بلیچینگ، نمونه‌ها در آب مقطر نگه‌داری شدند. اسامی تجاری، نام سازنده و ترکیب مواد مورداستفاده در جدول 1 آورده شده است.

شکل 1- تصویری شماتیک از نحوه انجام تست استحکام باند برشی نمونه‌ها

برای اندازه‌گیری استحکام باند برشی نمونه‌ها از دستگاه اینسترون(Zwick GmbH & Co, Ulm, Germany)  با سرعت یک میلی‌متر بر دقیقه استفاده شد و مقدار نیرو (نیوتن) در لحظه شکست نمونه‌ها یادداشت گردید. نیروی برشی در نزدیک‌ترین فاصله به سطح تماس کامپوزیت به
دندان توسط یک قطعه چاقویی شکل اعمال گردید (شکل 1). استحکام باند از تقسیم نیروی وارد بر استوانه کامپوزیتی به سطح مقطع نمونه‌ها محاسبه گردید) ]13-12[.

میزان استحکام باند برشی نمونه‌ها کدگذاری و وارد بسته نرم‌افزاری SPSS نسخه 21 گردید. نرمال بودن توزیع فراوانی داده‌ها با استفاده از آزمون Kolmogorov-Smirnov (05/0P>) و همگنی واریانس‌ها نیز به کمک آزمون Levene مورد تأیید قرار گرفتند (774/0P=). در نتیجه از آزمون واریانس یک‌طرفه به همراه آزمون مقایسات چندگانه Tukey برای مقایسه گروه‌ها و زیرگروه‌ها با هم استفاده شد. سطح معنی‌داری در آزمون‌ها 05/0 در نظر گرفته شد.

جدول 1- اسامی تجاری، کارخانه سازنده و ترکیب مواد مورداستفاده در مطالعه حاضر

Abbreviations: Bis-GMA, bisphenol A glycidyl methacrylate; HEMA, hydroxy ethyl methacrylate; UDMA, urethane dimethacrylate; TEGDMA, triethylene glycol dimethacrylate; Bis-EMA, Bisphenol A ethoxylate dimethacrylate

نتایج

آنالیز واریانس یک‌طرفه نشان داد که تفاوت استحکام باند برشی کامپوزیت رزین به مینا بین زیرگروه‌های مینایی معنی‌دار نبود (589/0P=)؛ در‌حالی‌که تفاوت استحکام باند برشی کامپوزیت رزین به عاج بین زیرگروه‌های عاجی معنی‌دار بود (005/0P=). میانگین استحکام باند برشی کامپوزیت رزین به مینا در جدول 2 نشان داده شده است.

جدول 2- میانگین و انحراف معیار استحکام باند برشی (مگاپاسکال) کامپوزیت رزین به مینا در زیرگروه‌های موردمطالعه

آنالیز واریانس یک‌طرفه، 05/0p< اختلاف معنی‌دار

زیرگروه دوم: بلیچینگ باOpalescence PF 10%

زیرگروه سوم: بلیچینگ باOpalescence PF 15%

زیرگروه چهارم: بلیچینگ باOpalescence PF 20%

میانگین استحکام باند برشی کامپوزیت رزین به عاج در جدول 3 نشان داده شده است. بررسی تفاوت استحکام باند بین زیرگروه‌های عاجی به‌صورت دوبه‌دو نشان داد که اختلاف استحکام باند فقط بین زیرگروه‌های اول (شاهد) و چهارم معنی‌دار بود (005/0P=). بر اساس یافته‌های این مطالعه در هر دو گروه مینایی و عاجی میزان استحکام باند پس از درمان بلیچینگ کاهش یافت؛ اما این کاهش فقط در زیرگروه‌های عاجی معنی‌دار بود. بیشترین میزان استحکام باند برشی کامپوزیت رزین در هر دو گروه مینایی و عاجی مربوط به زیرگروه کنترل بود؛ حال‌آنکه کمترین آن در گروه مینایی مربوط به زیرگروه دوم (بلیچینگ با Opalescence PF 10%) و در گروه عاجی مربوط به زیرگروه چهارم (بلیچینگ با Opalescence PF 20% ) بود.

جدول 3- میانگین و انحراف معیار استحکام باند برشی (مگاپاسکال) کامپوزیت رزین به عاج در زیرگروه‌های موردمطالعه

آنالیز واریانس یک‌طرفه، 05/0p< اختلاف معنی‌دار

زیرگروه دوم: بلیچینگ با Opalescence PF 10%  

زیرگروه سوم بلیچینگ با Opalescence PF 15%

زیرگروه چهارم: بلیچینگ با Opalescence PF 20%  

فقط بین زیرگروه‌های اول (شاهد) و چهارم اختلاف استحکام باند معنی‌دار بود (005/0P=)  

بحث

سفید کردن دندان در خانه روشی مؤثر و محافظه‌کارانه در جهت برطرف کردن بدرنگی‌های دندانی است ]15[. رایج‌ترین ماده‌ای که به این منظور مورد استفاده قرار می‌گیرد، کارباماید پراکساید است که به هیدروژن پراکساید و اوره تجزیه می‌شود. رادیکال‌های آزاد حاصل از تجزیه هیدروژن پراکساید منجر به اکسیداسیون ماکرومولکول‌های کربنی پیگمانته می‌شود که نتیجه آن، شکل‌گیری مولکول‌های کوچک بدون رنگ است ]16[. با در نظر گرفتن مکانیسم عمل مواد بلیچینگ و قابلیت انتشار آسان این مواد به درون ساختار دندان، تغییرات بیشتری در ساختار دندان به هنگام استفاده از غلظت‌های بالاتر کارباماید پراکساید قابل‌مشاهده می‌باشد ]17[.

در این مطالعه زیرگروه کنترل مینایی میزان استحکام باند برشی بالاتری را در مقایسه با زیرگروه‌های مینایی تحت درمان با ژل‌های بلیچینگOpalescence PF 10%, 15% & 20%  نشان نداد. مقایسه بین گروه‌های مینایی نیز هیچ‌گونه تفاوت معنی‌داری را نشان نداد. با توجه به محتوای معدنی بیشتر مینا (حدود 89 درصد حجمی) و ساختار بسیار متفاوت آن نسبت به عاج، باند کامپوزیت به مینا بسیار قوی‌تر از عاج است ]18[. برقراری این باند قوی‌تر می‌تواند توجیه‌کننده تأثیر بسیار کمتر ژل کارباماید پراکساید بر استحکام باند کامپوزیت به مینا باشد.

 Barcellos و همکاران طی مطالعه‌ای اثر ژل‌های بلیچینگ Opalescence PF 10%, 15% & 20%  بر روی استحکام باند ریزکششی کامپوزیتZ350  به همراه باندینگ Adper^TM Single Bond 2 به مینا و عاج دندان گاو را مورد بررسی قرار دادند. آنها مشاهده کردند که استحکام باند ریزکششی به مینا و عاج پس از استفاده از ژل‌های بلیچینگ کاهش می‌یابد و این کاهش به غلظت ژل بلیچینگ وابسته است. این محققین علت کاهش استحکام باند به مینا را فقدان اثر رمینرالیزه‌کننده بزاق در طی پروسه سفید کردن دانستند ]13[.

نتایج این مطالعه نشان داد که زیرگروه کنترل عاجی میزان استحکام باند برشی بالاتری را در مقایسه با زیرگروه‌های عاجی تحت درمان با ژل‌های بلیچینگOpalescence PF 10%, 15% & 20%  دارا می‌باشد. البته این تفاوت در میزان استحکام باند فقط بین زیرگروه کنترل و زیرگروه تحت درمان باOpalescence PF 20%  معنی‌دار بود. محتوای معدنی عاج بسیار کمتر از مینا (حدود 45 درصد حجمی) است. مطالعات Seghi و همکارانش و Kawamoto و همکارانش نشان داد که قابلیت اکسیدکنندگی مواد بلیچینگ می‌تواند منجر به تخریب ماتریکس آلی عاج شود و این تخریب به غلظت ماده بلیچینگ وابسته است ]20-19[. شکل‌گیری یک لایه هیبرید مستحکم که لازمه ایجاد یک باند ایده‌آل به عاج است به وجود یک شبکه کلاژنی دست‌نخورده وابسته است ]5[. با توجه به اتکای زیاد باند عاجی به نسج آلی می‌توان علت کاهش استحکام باند به عاج را به این مسئله مربوط دانست.

بعضی از محققین به وجود تغییراتی در خشونت سطحی و میکروهاردنس کامپوزیت‌ها پس از درمان سفید کردن اشاره کرده‌اند.  Baileyو  Swiftتغییراتی را در کامپوزیت‌های هیبرید پس از چهار ساعت غوطه‌ور‌سازی روزانه در کارباماید پراکساید مشاهده کردند ]21[.  Turkey و Biskin به بررسی اثر عوامل بلیچینگ کارباماید پراکساید بر روی توپوگرافی سه ماده ترمیمی زیبایی پرداختند. آنها پیشنهاد کردند که مواد بلیچینگ می‌توانند باعث خوردگی (Erosion) سطح ماتریکس کامپوزیت‌ها شوند ]22[.

با توجه به مشاهده کاهش استحکام باند در گروه‌های عاجی پس از سفید کردن با غلظت‌های متفاوت ژل کارباماید پراکساید، می‌توان عنوان کرد که سطوح باند عاجی حساسیت بیشتری نسبت به پروسه سفید کردن در مقایسه با سطوح باند مینایی دارا می‌باشند. مطالعه حاضر نشان داد که آسیبی که در نتیجه پروسه سفید کردن به سطوح باند عاجی وارد می‌شود شدیدتر از آن چیزی است که به سطوح باند مینایی وارد می‌شود و این آسیب به غلظت ژل کارباماید پراکساید وابسته است.

Dudek و همکارانش عنوان کردند که نسل‌های مختلف باندینگ‌ها حساسیت‌های متفاوتی به ژل بلیچینگ کارباماید پراکساید نشان می‌دهند، به صورتی که استحکام باند باندینگ‌های یک‌مرحله‌ای هم بر روی مینا و هم بر روی عاج به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای کاهش می‌یابد. با توجه به آسیب ناشی از تأثیر ژل کارباماید پراکساید بر استحکام باند عاجی، بهتر است از سیستم‌های باندینگTotal-etch  
در مقایسه با Self-etch استفاده کرد ]7[. اگرچه نشان داده شده است که نسج دندان می‌تواند پس از گذشت 14 روز از انجام آخرین مرحله بلیچینگ محتوای معدنی خود را بازیابد، هیچ‌گونه اطلاعات علمی راجع به تأثیر این امر بر سطح تماس دندان-ادهزیو-ترمیم موجود نیست ]24-23[. تحقیقات بیشتری جهت روشن شدن و درک بهتر این موضوع موردنیاز می‌باشد.

نتیجه‌گیری

بر اساس نتایج این مطالعه، چنان چه درمان بلیچینگ با کارباماید پراکساید بر روی ترمیم کامپوزیتی نانوهیبریدی که مارژین آن بر روی عاج قرار دارد انجام گیرد، بهتر است تعویض ترمیم مدنظر قرار گیرد. هرچه غلظت کارباماید پراکساید بیشتر باشد، تأثیر مخرب‌تری بر مارژین عاجی دارد؛ این امر در ارتباط با مارژین‌های مینایی مصداق کمتری دارد.

تشکر و قدردانی

از معاونت پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان به خاطر تأمین اعتبار انجام این تحقیق و سرکار خانم‌ها سیده نوشین موسویان و ندا جهانشاهی به خاطر همکاری در آماده‌سازی نمونه‌ها تشکر و قدردانی می‌شود.

References

[1] Shinohara MS, Peris AR, Rodrigues JA, Pimenta LA, Ambrosano GM. The effect of nonvital bleaching on the shear bond strength of composite resin using three adhesive systems. J Adhes Dent 2004; 6(3): 205-9.

[2] Attin T, Paqué F, Ajam F, Lennon AM. Review of the current status of tooth whitening with the walking bleach technique. Int Endod J 2003; 36(5): 313-29.

[3] Yu H, Li Q, Cheng H, Wang Y. The effect of temperature and bleaching gels on the properties of tooth-colored restorative materials. J Prosthet Dent 2011; 105: 100-7.

[4] Campos I, Briso AL, Pimenta LA, Ambrosano G. Effects of bleaching with carbamide peroxide gels on micro hardness of restoration materials. J Esthet Restor Dent 2003; 15(3): 175-83.

[5] Roberson TM, Heymann HO, Swift JR EJ. Art and science of Operative Dentistry. 15^th ed. Philadelphia: Mosby Co; 2013, pp.310-14.

[6] Attin T, Hannig C, Wiegand A, Attin R. Effect of bleaching on restorative materials and restorations-a systematic review. Dent Mater 2004; 20(9): 852-61.

[7] Dudek M, Rubickova A, Comba L, Housova D, Bradna P. Effect of postoperative peroxide bleaching on the stability of composite to enamel and dentin bonds. Oper Dent 2013; 38(4): 394-407.

 [8] Ronald LS, John MP. Craig's Restorative Dental Materials. 13^th ed. St. Louis: Mosby Co; 2012, pp.166-70.

[9] Hervas-Garcia A, Martinez- Lozano MA, Cabanes-Vila J, Barjav-Escribano A, Fos-Galve P. composite resins. A review of the materials and clinical indications. Oral Med Oral Pathol Cir Buccal 2006; 11(2): 215-20.

[10] Alaei F, sayedan K. principles of bonding in new dentistry. 1^st ed. Tehran: Noor e Danesh Co; 2002, pp. 12.

[11] Grayson W, Marshall JR. Dentin: Microstructure and characterization. Quint Int 1999; 24: 606-17.

[12] Kamble S, Kandasamy B, Thillaigovindan R, Talukdar P, Seal M. In vitro comparative evaluation of Tensile bond strength of 6^th, 7^th and 8^th generation dentin bonding agents. J Int Oral Health 2015; 7(5): 41-3.

[13] Barcellos D, Benetti P, Junior VF, Valera M. Effect of Carbamide Peroxide Bleaching Gel Concentration on the Bond Strength of Dental Substrates and Resin Composite. Oper Dent 2010; 35(4): 463-9.

[14] Ultradent products, INC. Top products. Opalescence PF. [cited 2016 June 28]. Available from:  http://www.ultradent.com.

[15]Leonard R, Sharma A, Heywood VB. Use of different concentrations of carbamide peroxide for bleaching teeth. Quint Int 1998; 29(8): 503-7.

[16] Goldstein GR, Garber DA. Complete dental bleaching. Chicago: Quint Books; 1995; pp: 35-9.

[17] Oltu U, Gurgan S. Effects of three concentrations of carbamide peroxide on the structure of enamel. J Oral Rehab 2000; 27(4): 332-40.

[18] Thomas JH, Jack LF, James C. Fundamentals of operative dentistry. 4^th ed. Hanover Park IL: Quint Books; 2013, pp.213-18.

[19] Seghi RR, Denry I. Effects of external bleaching on indentation and abrasion characteristics of human enamel. J Dent Res 1992; 71(6): 1340-44.

[20] Kawamoto K, Tsujimoto Y. Effects of the hydroxyl radical and hydrogen peroxide on tooth bleaching. J Endod 2004; 30(1): 45-50.

[21] Bailey SJ, Swift EJ Jr. Effects of home bleaching products on composite resins. Quint Int 1992; 23(7): 489-94.

[22] Turkey SB, Biskin T. Effect of three bleaching agents on the surface properties of three different esthetic restorative materials. J Prosthet Dent 2003; 89(5): 466-73.

[23] Freitas PM, Basting RT, Rodrigues AL, Serra MC. Effects of two 10% carbamide peroxide bleaching agents on dentin microhardness at different time intervals. Quint Int 2002; 33(5): 370-5.

[24] Metz MJ, Cochran MA, Matis BA, Gonzalez C. Clinical evaluation of 15% carbamide peroxide on the surface microhardness and shear bond strength of human enamel. Oper Dent 2007; 32(5): 427-36.