مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان

چکیده

  زمینه و هدف: خواص طبی سیر از عهد قدیم شناخته شده بوده است و حتی برخی از گونه‌های آن از قدیمی‌ترین گیاهانی هستند که توسط انسان کشت شده‌اند. در سه دهه اخیر، با انجام تحقیقات دقیق، خواص درمانی این ماده تأیید شده است . با توجه به این که داروهای سنتتیک ضدقارچی در مواردی اثرات سمی زیادی دارند و به سبب تحمیل هزینه‌های زیاد، ضرورت تحقیق در مورد مواد جایگزین مانند داروهای گیاهی احساس می‌شود. این مطالعه با هدف: 1- تعیین حداقل غلظت ممانعت کننده آبی و متانولی سیر از رشد ( Minimum Inhibitory Concentration, MIC ) اسپوروتریکس شنکئی، کریپتوکوکوس نئوفورمنس و کاندیدا آلبیکانس و 2- مقایسه اثر هر یک از آن‌ها با داروی ضدقارچی کتوکونازول (Ketoconazole) انجام شد.

  مواد و روش‌ها: در این مطالعه آزمایشگاهی، پودر خشک شده سیر تازه بودار به مدت 4 روز در متانول 80% خیسانده و سپس در دستگاه تقطیر در خلاء، تغلیظ گردید. سپس غلظتهای مختلف، از 625/0 تا 20 میلی‌گرم در میلی‌لیتر تهیه شده و قارچ‌ها را به روش نشاکاری مورد بررسی قرار دادیم. از آزمون آماری ANOVA برای آنالیز داده‌ها استفاده گردید.

  یافته‌ها: میزان تأثیر عصاره آبی گیاه سیر بودار بر قارچ اسپوروتریکس شنکئی در حداقل غلظت (625/0 میلی‌گرم در میلی‌لیتر) 8% و در حداکثر غلظت (20میلی‌گرم در میلی‌لیتر) 100% بود. این اختلاف میانگین رشد عصاره متانولی با شاهد منفی ، در غلظت اول 25% و در رقت 10 میلی‌گرم در میلی‌لیتر به میزان 100% می‌باشد. در محاسبات مشابه، تأثیر عصاره آبی سیر بودار در غلظت 625/0 میلی‌گرم در میلی‌لیتر بر رشد کاندیدا آلبیکانس برابر 17% بوده و MIC آن نیز 10 میلی‌گرم در میلی‌لیتر بود. اثرات هر دو عصاره سیر بودار بر قارچ کریپتوکوکوس نئوفورمنس چشم‌گیر می‌باشد، به نحوی که به جز کمترین رقت عصاره آبی سیر در بقیه موارد 100% از رشد قارچ جلوگیری کرده است و MIC در این مورد 25/1 میلی‌گرم در میلی‌لیتر می‌باشد. در مورد عصاره متانولی حتی در کمترین غلظت نیز هیچ‌گونه رشدی مشاهده نشد.

  نتیجه‌گیری: اثر ممانعت کنندگی عصاره گیاه سیر بر رشد سوش‌های قارچی، مشابه و یا بیش از داروی کتوکونازول می‌باشد. بدین سبب و به دلیل اثرات جانبی و نتایج سو مصرف برخی داروهای سنتتیک، نیاز به استفاده از داروهای گیاهی ضروری به نظر می‌رسد.

  واژه‌های کلیدی: سیر، اسپوروتریکس شنکئی، کاندیدا آلبیکانس، کریپتوکوکوس نئوفورمنس