چکیده

  زمینه و هدف: مسمومیت ناشی از مارگزیدگی یکی از مشکلات مطرح در پزشکی و به دلیل عوارض خطرناک آن، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در طب سنتی ایران در درمان بیماری‌های مختلف، از جمله مارگزیدگی، مورد استفاده قرار می‌گیرد ولی اثر بخشی آن در مسمومیت ناشی از سم مار جعفری به اثبات نرسیده است. در مطالعه حاضر اثر این پادزهر بر عوارض ناشی از مسمومیت با سم مار جعفری در موش سوری مورد بررسی قرار گرفته است .

  مواد و روش‌ها : در این تحقیق تجربی از موش‌های سوری سفید نر با سن حدود 4 هفته استفاده شد. سم طبیعی مار جعفری مرحله به مرحله رقیق و رقت‌های 10% و 2% سم مورد استفاده قرار گرفت. 20 دقیقه قبل از تزریق داخل صفاقی رقت 2% سم مار جعفری پادزهر بز کوهی با دوزهای 6، 50، 100 و 200 میلی‌گرم بر کیلوگرم وزن بدن از طریق داخل صفاقی تزریق و سپس علایم بالینی، میانگین زمان بقاء و علایم کالبد گشایی ثبت گردید و علایم مذکور با گروه کنترل که سالین نرمال 20 دقیقه قبل از تزریق سم مار جعفری دریافت کرده بودند مقایسه گردید . جهت بررسی اثر رقت 10% سم، از دوز 100 میلی‌گرم بر کیلوگرم پادزهر بز کوهی استفاده گردید.

  یافته‌ها : نتیجه مطالعه حاضر نشان داد که سم مار جعفری موجب بروز درد، ادم پیشرونده و مرگ در موش‌ها گردید. پادزهر بز کوهی، با دوزهای 50 و 100 میلی‌گرم بر کیلوگرم، 20 دقیقه قبل از تزریق سم مار جعفری موجب افزایش معنی‌دار میانگین مدت زمان بقاء موش‌ها در مقایسه با گروه کنترل گردید. زمان بقاء در دوز 100 میلی‌گرم بر کیلوگرم پادزهر، از 7/2 ± 8/213 دقیقه در گروه کنترل به 3/4 ± 705 دقیقه افزایش یافت (01/0 p< ). هم‌چنین پادزهر بز کوهی در دوزهای مذکور علایم پاتولوژیک ناشی از تزریق سم مار جعفری را در موش‌ها به طور چشم‌گیری کاهش داد.

  نتیجه‌گیری: پسش‌درمانی با پادزهر بز کوهی موجب افزایش مدت زنده ماندن و کاهش علایم پاتولوژیک (از جمله خونریزی در پرده صفاق، قفسه صدری و سیستم اعصاب مرکزی و هم‌چنین احتقان عروق ریوی) ناشی از سم مار جعفری در موش‌ها گردید. مکانیزم دقیق این اثر بایستی در مطالعات دیگری مشخص شود.

واژه‌های کلیدی : سم مار جعفری، پادزهر بز کوهی، زمان بقاء، علایم کالبد گشایی