جلد 20، شماره 6 - ( 6-1400 )                   جلد 20 شماره 6 صفحات 644-631 | برگشت به فهرست نسخه ها


XML English Abstract Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Jafarnezhadgero A A, Oroji A, Letafatkar A, Shojaodin S. The Effect of Movement-Pattern Training on Selected Landing Kinematic Variables in Athletes with Non-Specific Chronic Low Back Pain: A Randomized Clinical Trial. JRUMS 2021; 20 (6) :631-644
URL: http://journal.rums.ac.ir/article-1-5860-fa.html
جعفرنژادگرو امیرعلی، اروجی افشین، لطافتکار امیر، شجاع الدین سیدصدرالدین. تأثیر تمرینات الگوی حرکتی بر روی کینماتیک منتخب فرود در ورزشکاران با کمردرد مزمن غیراختصاصی: یک کارآزمایی بالینی تصادفی‌شده. مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان. 1400; 20 (6) :631-644

URL: http://journal.rums.ac.ir/article-1-5860-fa.html


دانشگاه محقق اردبیلی
متن کامل [PDF 362 kb]   (543 دریافت)     |   چکیده (HTML)  (1134 مشاهده)
متن کامل:   (1310 مشاهده)
 
تأثیر تمرینات الگوی حرکتی بر روی کینماتیک منتخب فرود در ورزشکاران با کمردرد مزمن غیراختصاصی: یک کارآزمایی بالینی تصادفی­شده
 
 
امیرعلی جعفرنژادگرو[1]، افشین اروجی[2]، امیر لطافتکار[3]،  سیدصدرالدین شجاع‌‌‌‌‌الدین[4]
 
 
دریافت مقاله: 9/12/00   ارسال مقاله به نویسنده جهت اصلاح: 29/1/00    دریافت اصلاحیه از نویسنده: 29/3/00         پذیرش مقاله: 2/4/00
 
 
 

چکیده
زمینه و هدف: کینماتیک غیرطبیعی و اختلال در عملکرد عضلات ران با ناهنجاری­های اسکلتی عضلانی متعددی مانند درد کشککی رانی، آسیب­های لیگامان­ها، کمردرد و آسیب مفصل ران در ارتباط است. لذا هدف از تحقیق حاضر تعیین تأثیر تمرینات الگوی حرکتی روی کینماتیک منتخب فرود در ورزشکاران دارای کمردرد مزمن غیر اختصاصی بود.
مواد و روش­ها: این مطالعه کارآزمایی بالینی در سال 1397 در دانشگاه محقق اردبیلی انجام شد. ابتدا 30 مرد دارای عارضه کمردرد مزمن غیراختصاصی به صورت نمونه­گیری در دسترس انتخاب و سپس به صورت تصادفی به دو گروه کنترل (15 نفر) و تجربی (15 نفر) تقسیم شدند. آزمون­ها به صورت پیشآزمون و پسآزمون صورت گرفت. تمرینات الگوی حرکتی طی مدت زمان 6 هفته­ بر روی گروه تجربی اجرا شد. به منظور رعایت اخلاق در پژوهش، بعد از 6 هفته، تمرینات پی­گیری بر روی گروه کنترل نیز انجام شد. از آزمون آنالیز کوواریانس جهت تحلیل آماری داده­ها استفاده شد.
یافته­ها: نتایج نشان داد که تمرینات الگوی حرکتی منجر به بهبود (افزایش) متغیرهای کینماتیکی در بیماران دچار کمردرد مزمن غیر اختصاصی می­گردد (001/0=P).
نتیجه­گیری: نتایج مطالعه نشان داد تمرینات الگوی حرکتی تغییرات قابل توجهی در متغیرهای کینماتیکی به­وجود آورده است که می­تواند مورد توجه مطالعات آینده جهت کمک به مراقبت و پیش­گیری در بیماران مبتلا به کمردرد قرار گیرد.
واژه­های کلیدی: کمردرد، کینماتیک، تمرینات الگوی حرکتی
 
 
مقدمه
کمردرد به عنوان درد در قسمت پایین ستون­ فقرات بین مهره دوازدهم پشتی و اولین مهره خاجی شناخته شده است. دردی که بیش از 3 ماه انجامد، تحت عنوان کمردرد مزمن غیراختصاصی نامیده می­شوند ]3-1[. میزان شیوع این آسیب در ایران نیز متفاوت است به گونه­ای که 10 درصد در کودکان، 20­ درصد در پرستاران و 40­ درصد در زنان ]2[ و در ورزشکاران نیز 15 درصد گزارش شده است ]3[.
فرود، از جمله حرکات ورزشی است که نیروی برخوردی به بزرگی 2 تا 12 برابر وزن بدن را ایجاد می­نماید. در این راستا اندام تحتانی مسئول اصلی جذب فشار در حین تماس با زمین است. فقدان توانایی عضلات مفصل زانو در جذب نیرو در لحظه فرود ممکن است منجر به تغییرات کینماتیکی مانند افزایش میزان خم شدن زانو گردد ]4[.
بنابراین کینماتیک غیرطبیعی و عملکرد نامناسب عضلات ران با اختلالات اسکلتی عضلانی متعددی مانند آسیب­های کمردرد ]5[، و با آسیب مفصل ران مرتبط است ]6[. شواهدی وجود دارد که باقی ماندن کمردرد بر کنترل حرکت کمری تأثیر می­گذارد و تغییرات ساختاری، باعث تغییر کینیماتیک در بیماران مبتلا به کمردرد می­شود ]7[. به­طور مثال در تحقیقات متعددی گزارش شده است که ضعف قابل توجهی در عضلات ابداکتور، چرخش دهنده­های خارجی و اکستنسورهای ران در حین فعالیت­های عملکردی در افراد دارای درد رانی در مقایسه با افراد بدون درد وجود دارد] 6[. این تغییرات عملکردی باعث تأثیر در حرکت لگنی- رانی می­شود که علاوه بر آسیب­های­ کمر باعث افزایش آسیب اندام تحتانی نیز در ورزشکاران می­شود ]8[.
از سوی دیگر اکثر مطالعات صورت گرفته بر روی کمردرد ­مزمن تنها بر تنه متمرکز شده­اند در حالی که تنه تنها بخشی از یک سیستم به نام بدن انسان است. هم‌چنین بررسی­های متفاوت نشان داده­اند که حرکات بدن به صورت یک زنجیره کینتیکی می­باشد. عضلات مفصل ران نقش قابل توجهی در زنجیره کینتیک به ویژه در فعالیت­های حرکتی دارند. فعالیت این عضلات در نحوه عملکرد و حفظ راستای اندام تحتانی و هم­چنین ثبات تنه و لگن در حین فعالیت­های زنجیره بسته بسیار ضروری است ]10-9[. بنایراین با توجه به این ارتباط و همکاری در پروتکل­ها به توانبخشی عضلات ران تأکید شده است ]6[. علی­رغم بزرگی مشکل و تحقیقات مرتبط در چند دهه گذشته، کمردرد هم­چنان  به­طور محافظه­کارانه با روشهای مختلف درمانی و فیزیوتراپی درمان می­شود. به همین ترتیب، هرچند کارشناسان معتقدند که استراتژی­های درمان موفقیت­آمیز بسیار با تشخیص زودهنگام و تشخیص مناسب مرتبط است ولی شناسایی کمردرد و اندازه­گیری شدت آن به­طور عمده مانند یک جعبه سیاه باز نشده باقی مانده است ]11[.
در سال­های اخیر در ارتباط با درمان کمردرد مزمن غیراختصاصی، تمرکز محققان بر روی تمریناتی است که عضلات کنترل کننده لگن را به صورت اختصاصی مورد هدف قرار دهند. به نظر می­رسد تمرینات الگوی حرکتی جدید ترین پروتکل تمرینی در این زمبنه در ارتباط کمربند لگنی‌-رانی و قدرت عضلات ران باشد ]6[. Haddas در­ تحقیقی تحت عنوان تأثیر ثبات دهنده­ ستون فقرات و خستگی اندام تحتانی روی کنترل تنه در افراد مبتلا کمردرد مزمن، به بررسی پرداختند. آن­ها به این نتیجه رسیدند که استفاده از استراتژی انقباض پیش­گیرانه عضلات شکمی طی یک فرود با خستگی و بدون خستگی، فاکتورهای بیومکانیکی را در عضلات تنه کاهش می­دهد که می­تواند شروع آسیب­های ستون فقرات­ کمری در افراد مبتلا به کمردرد مزمن را کاهش دهد ]12[. با توجه به پیشینه تحقیق، اکثر تحقیقات انجام شده در زمینه کمردرد، متغیرهای کینماتیکی و الگوی فعال­سازی عضلات در حرکات مختلف را مورد بررسی قرار دادند ]5[. با توجه به نقش عضلات ران در رابطه با کینماتیک زانو و کاهش کمردرد یافته­های این تحقیق میتواند باعث توسعه درمان مؤثرتر کمک کننده باشد و با توجه به استفاده از روش­های نوین تمرین درمانی، یافتههای این تحقیق می­تواند برای تحقیقات بعدی کمک کننده باشد. لذا در تحقیق حاضر تلاش شد که تأثیر تمرینات الگوی حرکتی روی کینماتیک منتخب فرود در ورزشکاران با کمردرد مزمن غیراختصاصی مورد بررسی قرار گیرد.
مواد وروش­ها
حجم نمونه در پژوهش حاضر با استفاده از نرم­افزار G*Power تعیین شد. این نرم­افزار نشان داد که جهت دستیابی به توان 80/0، اندازه اثر برابر 80/0 در سطح معنی‌داری برابر 05/0، حداقل 14 نفر در هر گروه مورد نیاز می­باشد. نمونه­گیری به شیوه در دسترس بود. در این مطالعه کارآزمایی بالینی تصادفی شده (نمودار 1)، 15 مرد ورزشکار مبتلا به کمردرد ­مزمن غیر­اختصاصی به عنوان گروه کنترل و 15 مرد ورزشکار به عنوان گروه تجربی انتخاب شدند. جامعه آماری این پژوهش را مردان ورزشکار مبتلا به کمردرد مزمن تشکیل دادند. مکان انجام تحقیقات در مرکز سلامت دانشگاه محقق اردبیلی طی سال 1397 زیر نظر متخصص حرکات با رعایت کامل اخلاق در پژوهش انجام شد. تمام تمرینات در ساعت 10 الی 12 صبح در مرکز سلامت دانشگاه محقق اردبیلی صورت پذیرفت. پروتکل تمرین در کمیته اخلاق پژوهش­های زیستی دانشگاه شهید بهشتی به شماره 1014/97 IR.SBU.ICBS. مورد تأیید قرار گرفت و با شماره IRCT20181024041444N1 مورد ثبت کارآزمایی قرار گرفت.
نمونه آماری از طریق فراخوان عمومی و آگاهانه جهت شرکت در این طرح مشارکت داشتند. 60 نفر آگاهانه فرم رضایت­نامه جهت شرکت در پژوهش را امضاء و با روند انجام پروتکل آشنایی کامل پیدا کردند. معیارهای ورود به این پژوهش داشتن علائم کمردرد به مدت بیش از شش ماه بود. معیار خروج از مطالعه شامل اسپوندیلولیستیس یا اسپوندیلولیز، اسپوندیلیت انکیلوز، استئوآرتریت متوسط یا شدید ستون فقرات، آرتریت التهابی، ریشه عصبی فشرده، بیماری عضلانی تنه، اسکولیوز (15 درجه و یا بیشتر)، جراحی قبلی، تومور بدخیم، فشارخون بالا، دژنراتیو یا التهاب ستون فقرات کمری بودند ]13-15[. هم‌چنین اگر سابقه شرکت در برنامه پرش و فرود را  داشتند از مطالعه کنار گذاشته شدند ]16[. پس از معیارهای ورود و خروج، 30 نفر با سابقه کمردرد به طور تصادفی ساده (قرعه کشی) در دو گروه تمرین (15 نفر) و کنترل (15 نفر) قرار گرفتند.
لازم به توضیح است که در طی دوره تمرین، یک نفر از گروه تمرین، در هفته اول به دلیل مشکلات شخصی از شرکت در تمرینات انصراف داد که در نهایت تعداد آزمودنیهای این گروه از 15 به 14 نفر تقلیل یافت. یک نفر از گروه کنترل نیز به دلیل مشکلات شخصی در پس آزمون شرکت نکرد و تعداد این گروه نیز به 14 نفر کاهش یافت (نمودار 1). هم‌چنین در آغاز پژوهش، جهت سنجش شاخص ناتوانی از پرسش­نامه استاندارد Quebec استفاده شد ]13[. علاوه ­­بر این، مزمن بودن کمردرد توسط متخصص ارتوپد تشخیص داده شد. از مقیاس پیوسته بصری درد (Visual Analog Scale) که این مقیاس خط­کش افقی صاف 100 میلی­متری است، استفاده شد. مقیاس بصری درد برای سنجش شدت درد مقیاس معتبر و پایاست ]14[.
هم‌چنین برای ارزیابی شاخص­های قد از قدسنج سکا ساخت کشور چین و برای اندازه­گیری وزن از ترازوی دیجیتال سکا ساخت کشور چین استفاده شد. شاخص توده بدنی از تقسیم جرم بر حسب کیلوگرم بر مجذور قد بر حسب متر مربع محاسبه گردید ]2[. مراحل تست­گیری در مرکز سلامت دانشگاه محقق اردبیلی انجام شد. آزمودنی­ها به مدت 5 دقیقه عمل گرم­ کردن را انجام دادند و 5 بار نیز نحوه انجام صحیح حرکت فرود را به صورت تمرینی اجرا کردند. در ابتدا پای غالب افراد مشخص می­شد که برای نیل به این هدف دو آزمون انجام شد که عبارت بودند از: الف) آزمون به هم زدن تعادل با هل دادن فرد از پشت، در حالتی که فرد در یک وضعیت ثابت، ایستاده است. ب) انجام سه بار شروع راه­ رفتن، قبل از نصب هرگونه ابزار و وسیله­ای بر روی بدن فرد شرکتکننده در آزمون که همه افراد درد در سمت غالب را گزارش دادند ]16-17[.
الکتروگونیامتر (مدل بیومتریکس ساخت کشور انگلیس) توسط چسب­های مخصوص دو طرفه در قسمت خارجی ران و ساق نصب می­شد. تحلیل داده­های خام حاصل از گونیامترالکترونیک در سیستم تحلیل Data LITE نرم­افزار بیومتریکس (Biometrics Ltd, UK) انجام گرفت و برای تحلیل، داده­ها وارد Excel نسخه 2013 شدند. سپس آزمودنی در وضعیتی متعادل نزدیک به لبه سکویی به ارتفاع 30 سانتی­متری به طریقی می­ایستاد که پای غالب در حالت معلق قرار گیرد. برای اجرای آزمون از آزمودنی خواسته میشد تا بدون خم کردن و پایین آوردن تنه و حالت پرشی با فرمان آزمون­گیرنده روی پای غالب فرود آیند. هر آزمودنی 5 کوشش صحیح را انجام می­داد و هر کوشش با فاصله و بدون خستگی آزمودنی انجام گرفت (شکل 1) ]5[.
گروه تمرین زیر نظر متخصص حرکات اصلاحی برنامه تمرینی را با توجه به جدول پروتکل تمرینی به مرحله اجرا گذاشتند و هر هفته توسط آزمون­ گیرنده و متخصص حرکات اصلاحی تحت نظر و بررسی قرار می­گرفت (جدول 1). برنامه الگوهای حرکتی اهداف زیر را دنبال می­کرد: 1-­ آموزش پوزیشن صحیح در حالت­های مختلف و آموزش طرز صحیح مکانیک بدن در فعالیت­های روزانه از قبیل راه رفتن، ایستادن، نشستن، خوابیدن، 2-­ تقویت عضلات ران. گروه تمرین یک هفته توسط محقق تحت آموزش الگوهای حرکتی صحیح در فعالیت­های روزانه قرار گرفتند.
هفته دوم برنامه تمرینی شامل تقویت چرخش­ دهنده­های خارجی ران که به چهار تا پنج سطح تقسیم می­شود، انجام گرفت. سطح اول در حالت خوابیده به شکم ­(در حالت خوابیده به شکم فلکشن زانو همراه با چرخش خارجی ران را انجام می­داد) و سطح  دوم در حالت ایستاده­ (چرخش خارجی ران با هر دو پا بدون اعمال مقاوت) انجام می­شد و سطح سوم (­چرخش خارجی ران همراه با اکستنشن زانو در حات خوابیده به پهلو) و سطح چهارم در حالت ایستاده با توجه به اصل اضافه بار با باند تمرینی انجام می­شد. با توجه به این­ که تمرینات در هفته اول به حالت ایزومتریک انجام می­شد، تعداد ست­ها و تکرار تمرین در تمامی مراحل ­(2­ ست با 12-10 تکرار با انقباض 15-10 ثانیه­ای) انجام گرفت. ولی سطح چهارم که با مقاومت باند انجام می­شد، این زمان به 20-10 ثانیه افزایش می­یافت.
هفته سوم برای گروه عضلات چرخش­دهنده ­خارجی­ ران همراه با فلکسورهای ران انجام شد که سطح اول در حالت نشسته ­(چرخش خارجی همراه با فلکشن ران) و سطح دوم ­(­بدون فلکشن ران)، و سطح سوم ­(چرخش خارجی با مقاومت باند)، سطح چهارم ­(اسکات با هر پا با مقاومت باند)، و سطح پنجم ­(اسکات دوطرفه) انجام شد.
هفته چهارم تقویت عضلات فلکسورهای­ ­ران مد­نظر بود که سطح ­اول تا سوم بدون مقاومت باند در حالت نشسته با فلکشن ران انجام شد و سطح چهارم و پنجم نیز با مقاومت باند انجام شد.
هفته پنجم با هدف تقویت عضلات دورکننده­ ران انجام شد که در سطح اول تا سوم ­(بدون مقاومت باند و درحالت درازکش و ایستاده) آزمودنی­ها حرکت ابداکشن­ ران را انجام دادند و سطح چهارم نیز در حالت ایستاده با مقاومت باند انجام شد.
هفته ششم نیز با هدف تقویت عضلات سرینی انجام شد که سطح اول و سوم در حالت ایستاده با اعمال نگه داشتن وزن بدن بر روی یک پا و سطح چهارم در حالت ایستاده ­(ابداکشن ران همراه با چرخش خارجی ران با مقاومت باند) به انجام رسید.
لازم به ذکر است که تمام مراحل 3 جلسه در هفته و در صورتی که آزمودنی حرکات را بدون درد انجام می­داد، وارد پروتکل بعدی می­شد. گروه کنترل بدون مداخله تمرینی به فعالیت عادی خود پرداختند و در پایان 6 هفته، پس ­آزمون گرفته شد. لازم به ذکر است که بعد از پس­ آزمون، گروه کنترل نیز مانند گروه تجربی مورد مداخله تمرینی قرار گرفتند. محتوای این پروتکل تمرینی با توجه به مقالات Harris-Hayes و همکاران  ارائه شده است ]6[.
داده­های جمع­آوری شده وارد نرم­افزار  SPSSنسخه 16 شد. برای تجزیه و تحلیل داده­ها از روش­های آماری توصیفی و استنباطی استفاده شد. نرمال بودن توزیع داده­ها توسط آزمون Shapiro-Wilk مورد تأیید قرار گرفت (05/0<P). سپس برای مقایسه مقادیر پایه بین دو گروه از آزمون t مستقل استفاده شد. برای تحلیل آماری داده­ها از آنالیز کوواریانس استفاده شد. سطح معنی­داری در آزمون­ها 05/0 در نظر گرفته شد. جهت محاسبه اندازه اثر (d) از رابطه زیر استفاده شد ]19-18[:
(میانگین انحراف استاندارد دو شرایط) / (اختلاف میانگین دو شرایط) = اندازه اثر (d)
 
افراد شرکت کننده در تحقیق = 60 نفر
 
معیارهای ورود به تحقیق = 30 نفر
گروه­بندی به صورت تصادفی
 
 
 
 
 
 

                                                                        
پیش آزمون
اجرای تمرینات الگوی حرکتی
پس آزمون
گروه تجربی = 15 نفر
گروه تجربی = 14 نفر
هفته ششم
تعداد افراد شرکت کننده =  نفر 14
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
هفته ششم
تعداد افراد شرکت کننده =  نفر 14
حذف از آنالیز: 1 نفر
 
                      
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
پی­گیری تمرین برای گروه کنترل
 
                      
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
گروه کنترل = 15 نفر
گروه کنترل = 14 نفر
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

نمودار 1- نمودار کانسورت روند انتخاب، ارزیابی و پی­گیری مشارکت کنندگان
 

شکل 1- فرود تک پا
جدول 1- زمان­بندی تمرینات الگوی حرکتی
تمرینات هفته اول
1- آموزش پوزیشن صحیح در حالت­های مختلف و آموزش طرز صحیح مکانیک بدن در فعالیت­های روزانه از قبیل راه رفتن، ایستادن، نشستن، خوابیدن طی 6 بازدید در طول هفته
تمرینات هفته 6-2
  هفته ست تکرار زمان
(ثانیه)
سطح تراباند
1- چرخش خارجی ران همراه با فلکشن زانو در حالت خوابیده به شکم 2 2 20-10 10-5 1 -
2- چرخش خارجی ران در حالت ایستاده بدون مقاومت با هر پا 2 2 20-10 - 2 -
3- چرخش خارجی ­ران­ با اکستنشن زانو در حالت خوابیده 2 2 20-10 - 3 -
4- چرخش خارجی ران با مقاومت باند در حالت ایستاده 2 2 20-10 20-10 5-4 بله
5-­ کشش­­ چرخش­ دهنده­های ­خارجی ران همراه با فلکشن ران 3 2 20-10 - 1 -
6-­ چرخش­ خارجی ­ران بدون مقاومت باند 3 2 20-10 - 2 -
7- چرخش خارجی ران با مقاومت باند 3 2 20-10 - 3 بله
8-­ اسکات با مقاوت باند به چپ و راست 3 2 20-10 - 4 بله
9- اسکات دوطرفه 3 2 20-10 - 5 بله
10- فلکشن ران با کمک­ دست 4 2 20-10 - 1 -
11- فلکشن ران همراه با مقاومت دست 4 2 20-10 10-5 2 -
12- فلکشن ران همراه با مقاومت 4 2 20-10 10-5 3 -
13- فلکشن ران 4 2 20-10 - 4 -
14- فلکشن ران با مقاومت باند 4 2 20-10 - 5 بله
15- ابداکشن ران در حالت درازکش 5 2 20-10 - 1 -
16- ابداکشن ران در حالت ایستاده 5 2 20-10 - 2 -
17- ابداکتشن ران با اکستنشن در حالت درازکش به پهلو 5 2 20-10 - 3 -
18- ابداکشن ران با مقاومت باند 5 2 20-10 - 5-4 بله
19- انقباض یک­طرفه عضلات سرینی در حالت ایستاده با هر پا 6 2 20-10 20-10 1 -
20- تغییر وزن با انقباض عضلات سرینی با هر پا 6 2 20-10 - 2 -
21- حالت تک پا 6 2 20-10 - 3 -
22- چرخش خارجی و ابداکشن ران در حالت ایستاده با مقاومت باند 6 2 20-10 - 5-4 بله
 
 
نتایج
یافته­ها اختلاف آماری معناداری را در ویژگی­های دموگرافیک آزمودنی­های دو گروه نشان ندادند (جدول 2). نتایج آمار توصیفی طی پیش ­آزمون در دو گروه کنترل و تجربی در جدول 3 آورده شده است.
مقایسه نتایج روی دامنه حرکتی (فلکشن-اکستنشن) مفصل زانو نشان داد که اثر عامل گروه بر دامنه حرکتی مفصل زانو اثر معنی­داری داشت (جدول 4). نتایج آزمون آنالیز کواریانس نشان داد که در گروه تجربی میزان دامنه حرکتی مفصل زانو طی پس­آزمون نسبت به گروه کنترل بزرگتر میباشد ­(001/0=P، 35/1=d اندازه اثر بالا).
 
 
 
جدول 2- میانگین و انحراف استاندارد اطلاعات دموگرافیک ورزشکاران مبتلا به کمردرد مزمن غیراختصاصی در دو گروه کنترل و تجربی در سال 1398در دانشگاه محقق اردبیلی.
 
متغیر گروه کنترل (14=n)
انحراف معیار ± میانگین
گروه تجربی (14=n)
انحراف معیار ± میانگین
مقدار P
سن (سال) 46/4 ± 40/26 28/4 ± 20/26 803/0
وزن (کیلوگرم) 44/6 ± 73/65 33/7 ± 86/69 112/0
قد (سانتیمتر) 47/4 ± 45/172 09/5 ± 59/171 082/0
شاخص توده بدنی (کیلوگرم بر متر مربع) 46/1 ± 97/21 19/2 ± 64/23 096/0
 
آزمون t مستقل، 05/0>P اختلاف معنی­داری
 
جدول 3- میانگین و انحراف معیار و درصد تغییرات فلکشن-اکستنشن مفصل زانو (درجه) در سطح ساژیتال افراد دارای کمردرد مرمن غیر اختصاصی در دو گروه کنترل و تجربی در سال 1398در دانشگاه محقق اردبیلی.
  گروه تجربی (14=n)   گروه تجربی (14=n)  
انحراف معیار ± میانگین انحراف معیار ± میانگین
متغیر پیش‌آزمون پس‌آزمون درصد تغییر پیش‌آزمون پس‌آزمون درصد تغییر
فلکشن-اکستنشن 99/6±41/75 38/13±25/89 35/18 35/9+00/76 05/8+91/78 82/2
 
جدول 4- اثرات "پیش­آزمون، گروه، خطا، کل" بر دامنه حرکتی مفصل زانو (درجه) در سطح ساژیتال افراد دارای کمردرد مرمن غیر اختصاصی در دو گروه کنترل و تجربی در سال 1398در دانشگاه محقق اردبیلی.
  گروه تجربی (14=n)
انحراف معیار ± میانگین
  گروه کنترل (14=n)
انحراف معیار ± میانگین
       
متغیر پیش‌آزمون پس‌آزمون درصد تغییر پیش‌آزمون پس‌آزمون درصد تغییر میزان خطا میزان کل سطح معنی‌داری بین گروهی
فلکشن-اکستنشن 99/6±41/75 38/13±25/89 35/18 35/9±00/76 05/8±91/78 82/2 91/44 00/1825450 001/0*
 
آنالیزکوواریانس، 05/0>P به عنوان سطح معنی­داری*
 

بحث
با توجه به یافته­ها، دامنه حرکتی مفصل زانو طی پس آزمون در گروه تجربی در مقایسه با پیش­آزمون حدود 18 درصد افزایش پیدا کرده بود. از نظر دانش ما، این اولین مطالعه­ای است که تأثیر تمرینات الگوی حرکتی را بر روی کینماتیک فرود، ورزشکاران مبتلا به کمردرد مزمن غیراختصاصی را بررسی می­کند.
نتایج تحقیق حاضر با نتایج ] Haddas21-20، 12[ که بیان نمودند پایداری ستون فقرات منجر به بهبود مکانیک بدن طی حرکت فرود در افراد مبتلا به کمردرد می­گردد، همسو بود. با توجه به وجود ارتباط بین راستای قرارگیری اندام تحتانی و عملکرد فرد، وجود هر گونه انحراف از راستای طبیعی در مفصل ران، زانو و مچ پا باعث توزیع نامناسب نیرو و نهایتاً اختلال در عملکرد طبیعی فرد می­شود ]22[. ثبات کمری لگنی بدن برای ایجاد تعادل مناسب در نیروهای وارد شده به مهره­ها، لگن و زنجیره­های حرکتی و شروع حرکات عملکردی اندام­ها ضروری می­باشد ]10[. این امکان وجود دارد که در گروه مداخله با ایجاد کنترل عصبی- عضلانی بهتر در ناحیه کمری لگنی که به واسطه انجام تمرینات الگوی حرکتی ایجاد شده سبب بهبود توزیع نیروهای وارده به اندام تحتانی و مهار فشار اضافی وارده به مفصل زانو شده و در نهایت دامنه حرکتی افزایش پیدا کرده است. بنابراین، هر گونه ضعف و یا عدم عملکرد مناسب عضلانی می­تواند موجب بی ثباتی و اعمال فشار بیش از حد به مفصل شود. این بی­ثباتی می­تواند سبب تحریک در آن منطقه شود. در این مطالعه نیز به واسطه انجام تمرینات درمانی در گروه تجربی به منظور تقویت عضلات ران، و بهبود کنترل عصبی-عضلانی این عضلات باعث افزایش دامنه حرکتی مفصل زانو در سطح ساژیتال گردیده است.
در پژوهش حاضر پروتکل تمرینی مورد استفاده منجر به افزیش دامنه حرکتی مفصل زانو در صفحه ساژیتال گردد. از آن جایی که بدن انسان از سیستم­های مرتبط و عضلات دو مفصلی بسیاری تشکیل شده است، حرکات و موقعیت تنه می­تواند بر عملکرد عضلات ران و هم‌چنین بیومکانیک اندام تحتانی نیز تأثیرگذار باشد. در واقع عضلات کمری لگنی با ثبات بخشی به سگمان­های مهره­ها و کنترل حرکات کلی تنه، پایه­ای مستحکم برای عضلات اندام­ها فراهم می­آورد و این اجازه را می­دهد تا نیرو در کل زنجیره حرکتی به نحو مناسبی توزیع شود ]23[  که نتایج پژوهش حاضر مؤید این موضوع می­باشد.
بدین منظور عضلات کمری لگنی تنه قبل از شروع حرکات اندام­ها فعال می­شود تا حداکثر نیرو با اعمال کمترین فشار برمفاصل زنجیره حرکتی تولید شود. هرگونه اختلال در عملکرد این عضلات باعث اعمال فشار بیش از حد به مفاصل سایر اندام­ها شود و احتمال بروز آسیب­ را افزایش ­دهد. در بسیاری از مطالعات اختلال در عضلات این ناحیه در موارد آسیب اندام تحتانی نشان داده شده است ]10[.
Rachwitz و همکاران ضعف عضلات پروگزیمال و کمری لگنی را با وقوع بیشتر آسیب در اندام تحتانی مرتبط می‌دانند ]24[. به­طور معمول، اختلال دامنه حرکتی به شدت با محدودیت فعالیت همراه می­باشد. بنابراین کاهش انعطاف مفصل زانو، یک عامل پیش­بینی کننده مستعد آسیب دردیگر نواحی بدن باشد ]25 Marras [ و همکاران در رابطه بین کمردرد و زانو درد به این نتیجه دست یافتند که درد زانو می­تواند درنتیجه کمردرد به وجود آید ]26[.
افزایش توانایی­های حس عمقی و عصبی عضلانی از مهمترین عوامل مؤثر بر حفظ تعادل هنگام فرود بوده و در کاهش احتمال آسیب در اندام تحتانی به ویژه مفصل زانو مؤثر است ]27[. باتوجه به یافته­های Rahimi و همکاران افراد با کمردرد مزمن غیراختصاصی ضعف در عضلات گلوتئال و چرخش دهنده­های مفصل ران رنج می­برند که میزان خم شدن متفاوت زانو را نیز  نشان می­دهند که نشان از از ضعف عضلات همسترینگ نیز می­باشد ]28[.
به نظر می­رسد که تمرینات الگوی حرکتی باعث افزایش دامنه حرکتی زانو می­شود که منجر به کاهش عوامل خطر سایر آسیب­های اندام تحتانی خواهد شد. با تمام تفاسیر فوق به نظر می­رسد برای نتایج دقیق­تر در ورزشکاران این تحقیق می­تواند تحقیق اولیه برای یک کارآزمایی بزرگ­تر برای ورزشکاران با سابقه کمردرد باشد.
از جمله محدودیت­های تحقیق حاضر این بود که تمام آزمودنی­ها مرد بودند، نتایج حاصل از این تحقیق را نمی­توان به همه افراد از جمله خانم­ها تعمیم داد. پیشنهاد می­شود در مطالعات آینده از آزمودنی خانم استفاده شود و هم‌چنین متغیرهای کینتیکی نیز مورد ارزیابی قرار گیرد.
نتیجهگیری
افزایش دامنه حرکتی مفصل زانو می­تواند در جذب شوک حاصل از نیروهای عکس­العمل زمین مؤثر باشد. در کل، با توجه به اثر تمرینات الگوی حرکتی در افزایش دامنه حرکتی زانو در بیماران مبتلا به کمردرد مزمن غیراختصاصی، این نوع شیوه تمرینی جهت استفاده در برنامه توان­بخشی این افراد  مناسب به ­نظر می­رسد.
تشکر و قدردانی
از دانشگاه خوارزمی تهران به دلیل تأمین مالی این طرح تشکر می­شود. هم‌چنین از تمامی افراد شرکت­کننده در این پژوهش کمال تشکر و قدردانی را داریم.


 
[1]- (نویسنده مسئول) دانشیار بیومکانیک ورزشی، گروه مدیریت و بیومکانیک ورزشی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل،ایران
 تلفن:33510801-045، دورنگار:31505649-045، پست الکترونیکی: amiralijafarnezhad@gmail.com
[2]- کارشناس ارشد آسیب شناسی ورزشی و حرکات اصلاحی، گروه بیومکانیک و آسیب شناسی ورزشی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.
[3]- استادیار آسیب شناسی ورزشی، گروه بیومکانیک و آسیب شناسی ورزشی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
[4]- دانشیار، گروه بیومکانیک و آسیب شناسی ورزشی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: توانبخشي و فيزيوتراپي
دریافت: 1399/12/6 | پذیرش: 1400/4/2 | انتشار: 1400/7/6

ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA

ارسال پیام به نویسنده مسئول


بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2024 CC BY-NC 4.0 | Journal of Rafsanjan University of Medical Sciences

Designed & Developed by : Yektaweb