جلد 21، شماره 1 - ( 1-1401 )                   جلد 21 شماره 1 صفحات 32-17 | برگشت به فهرست نسخه ها


XML English Abstract Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Radfar S, Zarei E, Sodani M, Moallem M. The Effectiveness of Parenting Education Package on Reducing the Problems of Aggression and Breaking the Law in Adolescents: A Quasi-Experimental Study. JRUMS 2022; 21 (1) :17-32
URL: http://journal.rums.ac.ir/article-1-6148-fa.html
رادفر شیوا، زارعی اقبال، سودانی منصور، معلم مهناز. اثربخشی بسته آموزشی فرزندپروری بر کاهش مشکلات پرخاشگری و قانون‌شکنی نوجوانان: یک مطالعه نیمه آزمایشی. مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان. 1401; 21 (1) :17-32

URL: http://journal.rums.ac.ir/article-1-6148-fa.html


دانشگاه هرمزگان
متن کامل [PDF 350 kb]   (851 دریافت)     |   چکیده (HTML)  (1211 مشاهده)
متن کامل:   (937 مشاهده)
مقاله پژوهشی
مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان
دوره 21، فروردین 1401، 32-17




اثربخشی بسته آموزشی فرزندپروری بر کاهش مشکلات پرخاشگری و قانون­شکنی نوجوانان: یک مطالعه نیمه آزمایشی



شیوا رادفر[1]، اقبال زارعی[2]، منصور سودانی[3]، مهناز معلم[4]





دریافت مقاله: 31/05/1400 ارسال مقاله به نویسنده جهت اصلاح: 04/07/1400 دریافت اصلاحیه از نویسنده: 30//09/1400 پذیرش مقاله: 01/10/1400


چکیده
زمینه و هدف: فرزندپروری به عنوان مجموعه رفتارهایی از سوی والدین جهت تربیت فرزندان، همواره موضوعی چالش برانگیز برای والدین بوده است و آموزش به والدین یکی از راه‌کارهای اساسی جهت کاهش این چالش­ها به شمار می­آید. پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی بسته آموزشی فرزندپروری بر کاهش مشکلات پرخاشگری و قانون­شکنی نوجوانان شهر اهواز انجام شد.
مواد و روش­ها: پژوهش حاضر نیمه آزمایشی با طرح گروه آزمایش و کنترل با پیش­آزمون- پس­آزمون بود. از بین کلیه والدین (زن و مرد) دارای فرزند نوجوان با مشکل پرخاشگری و قانون­شکنی مراجعه کننده به مراکز مشاوره اهواز در سال 1399، 34 نفر انتخاب و به صورت تصادفی (قرعه­کشی) در دو گروه آزمایش (17 نفر) و کنترل (17 نفر) قرار گرفتند. گروه آزمایش به مدت 8 جلسه تحت آموزش بسته تدوین شده فرزندپروری قرار گرفتند و گروه کنترل آموزشی دریافت نکردند. برای جمع­آوری داده­ها از مقیاس اندازه‌گیری مشکلات رفتاری (CBCL) Child Behavior Checklist استفاده شد. داده­ها با استفاده از تحلیل کوواریانس چند متغیره تجزیه ­و­ تحلیل شدند.
یافته­ها: یافته­ها نشان داد که آموزش فرزندپروری بر نمره مشکلات قانون­شکنی (335/18=F، 001/0>P) و پرخاشگری (346/15=F، 001/0>P) تأثیر معنی‌دار داشته است.
نتیجه­گیری: بر اساس یافته­های پژوهش حاضر، می­توان نتیجه گرفت بسته آموزشی تدوین شده فرزندپروری نوجوانان بر بهبود مشکلات پرخاشگری و قانون­شکنی مؤثر می‌باشد. این بسته جهت بهبود مشکلات رفتاری نوجوانان، به والدین پیشنهاد می­شود.
واژه­های کلیدی: آموزش، فرزندپروری، نوجوانان، پرخاشگری
 

مقدمه
نوجوانان گروه متمایزی هستند که نیاز به توجه ویژه دارند [1]، چرا که دوره نوجوانی هم­زمان با تغییرات رفتاری قابل توجه همراه با رشد ساختار و عملکرد مغز است [2]. نوجوانان در عصر حاضر با چالش­های بی­شماری مواجه­اند که برخی از این چالش­ها شامل خشونت و رفتارهای انحرافی [3]، رفتار قانون شکنانه [4] و رفتارهای ضد اجتماعی [5] می‌باشند. این مشکلات که نوجوانان با آن روبه­رو هستند می­تواند بر روی آنان تأثیر مخربی بگذارد [6]، چرا که مشکلات رفتاری یکی از شایع­ترین دلایل مراجعه نوجوانان به مراکز اورژانس بهداشت­ روان بوده و این مسئله­ای پیچیده محسوب می­شود که 11 تا 55 درصد از کل مراجعان مراکز بهداشت ­روان را تشکیل می­دهد و نیز با شیوع بالا در حال حاضر تخمین زده می­شود [7].
این موضوع پیامدهای طولانی مدتی در دست­یابی نوجوانان به فرصت­های تحصیلی، کاری و روابط پایدار دارد که همه برای سازگاری موفقیت­آمیز در آینده فرد مهم می­باشند [8]. پژوهش­گران بر این باورند که بیشتر این چالش­ها ناشی از محیط است، براساس نظریه فرآیند اجتماعی، رفتار فرد در بستر فرآیندهای اجتماعی شکل می­گیرد [9]. هم­چنین Williams و همکاران در پژوهش خود نشان دادند که سبک فرزندپروری با مشکلات عاطفی و رفتاری نوجوانان رابطه دارد [10].
مداخلات نامناسب والدین از موجبات رفتارهای قانون شکنانه نوجوانان می­شود [11] و خانواده به دلیل کیفیت پایین ارتباطات، زمینه را برای مشکلات رفتاری نوجوان فراهم می­کند [12] به صورتی­که درگیری­های مخرب والدین پیشبینی ­کننده عواطف منفی فرزندان است [13]. هم­چنین ارتباط والدین با نوجوان خود می­تواند مشکلات عاطفی و رفتاری او را تعدیل و یا برخلاف آن، می­تواند تشدید کننده باشد [14]، چرا که تعامل والد و نوجوان از جمله عوامل کلیدی کاهش آسیب­های روانی دوران بلوغ محسوب می­شود [15]. شواهد بسیاری وجود دارد که حمایت مثبت خانواده و مشارکت والدین در مرزهای خانواده به عنوان محافظ نوجوان در برابر مشکلات رفتاری عمل می­کند [16].
در دوران نوجوانی فرد احساس تنهایی می­کند و این احساس می‌تواند ناشی از ضعف ارتباط با خانواده و نارضایتی از این ارتباط باشد [17]. اقدامات والدین از جمله آموزش، جهت کاهش مشکلات عاطفی و رفتاری فرزند نوجوانشان باعث کاهش این مشکلات می­شود [18]. بنابراین برنامه­های مداخلاتی و پیش­گیری که هدف آن بهبود تعاملات است میتواند به ارتقاء مثبت والدین کمک کند و تأکید بر آن بوده که والدین باید در این برنامه­ها گنجانده شوند تا تأثیرات سودمند آن را در شیوه فرزندپروری افزایش دهند [13]. آموزش به والدین و روابط بین آن­ها و فرزندان را بهبود و مداخله­ای مؤثر در درمان اختلالات رفتاری فرزندان است [8]. مهارت­های والدینی، پذیرش، حمایت و دلگرمی به پیش­گیری از مشکلات فرزندان کمک می­کند [19]. در نهایت می­توان گفت، مشکلات نوجوانان در ارتباط با مسئله فرزندپروری است؛ بنابراین یک جنبه خاص که نیاز به توجه ویژه دارد نظام خرد خانواده است که نظریه و تحقیقات تجربی برای دهه­ها اجماع گسترده­ای راجع به اهمیت حیاتی روابط والد و فرزند در طول رشد و سازگاری آن­ها با کودک و نوجوان نشان  داده­ است [20].
بنابراین با وجود نقش خانواده و سبک فرزندپروری آنان در آسیب­های دوران نوجوانی [21]، در پژوهش­ها به شکل مشخص بر گستردگی اجزاء و ابعاد خانواده تأکید نشده است چرا که هر پژوهش به بخشی از آن آسیب­ها اشاره نموده است. برای نمونه می‌توان به مشکل توجه و بیش فعالی [22]، مشکلات اجتماعی و  بین ­فردی [23]، و پرخاشگری اشاره نمود [24].
با توجه به این­که مطالعات نسبتاً کمی در مورد نقش والدین از بعد تجربه زیسته آنان در کاهش مشکلات نوجوانان به عنوان عامل تعیین­کننده سلامت فرزندان انجام شده است [25]، پژوهش­گر در جهت فهم و تبیین تجارب زیسته والدین دارای فرزند نوجوان و به طور خاص نوجوانان پرخاشگر و قانون­شکن بوده است. از سویی در رابطه با نقش و فرآیند خانواده در کاهش مشکلات عاطفی و رفتاری نوجوانان، بیشتر در کشورهای غربی پژوهش­هایی انجام شده است [11]. لذا با توجه به اهمیت دوران نوجوانی و مشکلات عاطفی و رفتاری این دوران، پژوهش حاضر بر آن بود این عامل مهم را در بافت بومی و ایرانی بررسی کند. بنابر تمهیدات یاد شده، پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی آموزش فرزندپروری به والدین نوجوانان بر کاهش مشکلات پرخاشگری و قانون­شکنی نوجوانان انجام شد.
مواد و روش­ها
مطالعه حاضر از نوع نیمه آزمایشی همراه با پیش ­آزمون-پس ­آزمون با گروه کنترل بود. والدین تمامی نوجوانان 12 تا 18 سال شهر اهواز در سال 1399 که فرزندانشان مشکلات عاطفی و رفتاری داشتند، جامعه آماری پژوهش حاضر را تشکیل دادند. این مطالعه دارای کد اخلاق با شماره ثبتی IR.HUMS.REC.1400.110 از دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان می­باشد.
پژوهش حاضر دارای یک متغیر مستقل شامل بسته آموزشی فرزندپروری و دو متغیر وابسته شامل قانون­شکنی و پرخاشگری و نیز دارای دو گروه آزمایش و کنترل بود. حجم نمونه حاضر طبق مطالعه Sabbagh Zadeh و همکاران [26]، با در نظر گرفتن انحراف معیار 56/10 (انحراف معیار مشکلات عاطفی-رفتاری نوجوانان)، 13/10=d (اختلاف میانگین پیش آزمون پرخاشگری گروه­های آزمایش و کنترل)، 80/0=Power (توان آزمون) و 05/0=α (خطای نوع I در آزمون فرضیه)، برای هر گروه 36/15 برآورد شد که با توجه به احتمال ریزش­های احتمالی حجم نمونه، برای هر گروه 17 نفر از والدین (پدر یا مادر) در نظر گرفته شد. بنابراین 34 نفر پس از بررسی معیارهای ورود به مطالعه به روش نمونه­گیری هدفمند به عنوان نمونه انتخاب شدند.

n=2σ2(Z1-σ2+Z1-β)2d2
برای اجرای پژوهش در ابتدا مجوز از معاونت پژوهشی دانشگاه و گروه آموزشی مشاوره دانشگاه هرمزگان گرفته شد و با مراجعه پژوهش­گر به مراکز مشاوره فهرستی از پدران و مادران دارای فرزند نوجوان با مشکلات عاطفی و رفتاری که جهت درمان فرزند نوجوان خود به مراکز مشاوره شهر اهواز مراجعه و اقدامی جهت درمان صورت نداده بودند تهیه و با آنان تماس حاصل شد و جهت درمان گروه هدف مشخص شدند. سپس در دو گروه کنترل و آزمایش به روش تخصیص تصادفی (قرعه­کشی)، نمونه­های انتخابی به صورت مساوی به گروه مداخله (17 نفر) و گروه کنترل (17 نفر) تقسیم شدند.
ملاک­های ورود به پژوهش شامل تمایل مراجعین به شرکت در پژوهش، داشتن فرزند 12 تا 18 سال مبتلا به مشکلات پرخاشگری و قانون شکنی، سواد لازم والدین جهت تکمیل پرسش­نامه، درک مباحث و انجام تمرینات آموزشی مطرح شده در جلسات گروه درمانی و ارائه آن در جلسه بعد، و مهارت لازم جهت استفاده از نرم­افزار آموزشی آنلاین بودند. ملاک خروج نیز شامل نقص در تکمیل پرسش­نامه­ پژوهش، زندگی نکردن نوجوان با پدر و مادر، عدم تمایل به شرکت در تمام جلسات گروهدرمانی بودند.
بعد از انتخاب نمونه به اعضای گروه آزمایش، بسته آموزشی تدوین شده ارائه شد و این در حالی بود که به اعضای گروه کنترل هیچ مداخله و درمانی ارائه نشد و به آن­ها این اطمینان داده شد پس پایان پژوهش، مشاوره فردی با آن­ها صورت خواهد گرفت و  مشاور جهت قدردانی از آن­ها آموزش­های لازم جهت حل مشکلات رفتاری فرزندانشان به آن­ها داده خواهد شد. در این پژوهش ملاحظات اخلاقی شامل رعایت صداقت، امانت­داری علمی موضوعات مطرح شده در جلسات، رضایت آگاهانه شرکت­کنندگان برای شرکت در پژوهش، محرمانه نگه­داشتن اطلاعات شرکت کنندگان، بی­نام بودن مقیاس اندازه­گیری در پژوهش مورد توجه قرار گرفته شد.
جهت تشخیص مشکل عاطفی و رفتاری نوجوان و نیز تشخیص تأثیرگذاری آموزش­های صورت گرفته، از پرسش­نامه اندازه­گیری مشکلات رفتاری Child Behavior Checklist (CBCLAchenbakh  و همکاران (2001)، استفاده شد. این ابزار برای کودکان و نوجوانان 6 تا 18 سال تدوین شده، فرم گزارش والدین در پرسش­نامه Achenbakh، مدلی چند محوری است که برای سازماندهی و یک­پارچهسازی داده­های تجربی حاصل از منابع اطلاعاتی مختلف چارچوبی فراهم کرده است. آن­ها براساس شیوه­های آماری مانند تحلیل عاملی، این مدل را توسعه داده­اند و به دو عامل کلی درونی­سازی و برونیسازی دست یافتند [27]. در ایران نیز Minayee (1385) با استفاده از روش تحلیل عاملی از هشت عامل اضطراب/ افسردگی، گوشه­گیری/ افسردگی، شکایت جسمانی، مشکلات اجتماعی، مشکلات تفکر، مشکلات توجه، رفتار قانون­شکنی و رفتار پرخاشگری در این مقیاس مورد تأیید قرار گرفت [28].  Ghamari-Givi و همکارش (2015) [29]، روایی و پایایی آن را بر روی 200 کودک و نوجوان سنجیدند و آن بخش از سیاهه که مشکلات عاطفی-رفتاری را می­سنجد شامل 113 سؤال اصلی و 8 سؤال فرعی است که در یک مقیاس 3 درجه­ای (0= نادرست، 1= تا حدی یا گاهی درست، 2= کاملاً یا غالباً درست) نمره­گذاری می­شود. این سیاهه 8 مشکل یا سندرم عاطفی-رفتاری را اندازه می­گیرد که شامل اضطراب/ افسردگی، گوشه­گیری/ افسردگی، شکایت جسمانی، مشکلات اجتماعی، مشکلات تفکر، مشکلات توجه (بیتوجهی، بیش­فعالی و تکانش­گری)، رفتار قانون­شکنی و رفتار پرخاشگرانه را شامل شد. تعداد 17 سؤال به هیچ یک از این سندرم­ها تعلق ندارند و تحت عنوان "سایر مشکلات" طبقه­بندی می­شوند. آزمون مجدد اعتبار کل سیاهه 94/0 و برای اضطراب / افسردگی 82/0، گوشه­گیری / افسردگی 89/0، شکایت جسمانی 92/0، مشکلات اجتماعی 90/0، مشکلات تفکر 86/0، مشکلات توجه 92/0، رفتار قانون­شکنی 91/0 و رفتار پرخاشگری 90/0 و هم­چنین آلفای کرونباخ برای کل سیاهه 97/0 و اضطراب / افسردگی 84/0، شکایت جسمانی 82/0، مشکلات اجتماعی 82/0، مشکلات تفکر 78/0، مشکلات توجه 86/0، رفتار قانون ­شکنی 85/0 و رفتار پرخاشگری 94/0 گزارش شده است. چهار عامل اختلال­های برون ­ریزی، درون ریزی و جسمانی شده به عنوان اختلالات محوری هستند که به وسیله این سیاهه رفتاری قابل شناسایی هستند [29]. پایایی این پرسش­نامه در پژوهش حاضر با ضریب آلفای کرونباخ 89/0 محاسبه گردید.
پیش از اجرای پژوهش، ویژگی­های جمعیت­شناختی شامل: سطح تحصیلات، جنسیت، سن شرکت­ کنندگان در پژوهش و نیز جنسیت فرزندان آزمودنی­ها ثبت شد. پرسشنامه­ها دو بار در طی مراحل پیش­آزمون و پس­آزمون در آخرین جلسه بر روی اعضای گروه آزمایش و کنترل اجرا شد. جلسات آموزشی بر طبق برنامه­ای مدون با استفاده از مبانی نظری سبک­های فرزندپروری تدوین شد [10].
مداخله آموزشی برنامه فرزندپروی نوجوانان بر روی والدین (پدر یا مادر) شرکت کننده گروه آزمایش طی 8 جلسه اجرا شد. جهت اجرای مداخله در جلسات آموزشی، به وسیله تماس تلفنی با تک تک آن­ها و ذکر ساعت و مدت حضور آن­ها در کلاس آموزشی آنلاین هماهنگی لازم با آن­ها صورت گرفت. گروه مداخله از طریق 8 جلسه 75 دقیقه­ای از طریق برنامه آنلاین اسکای روم به روش سخنرانی، ارائه پاورپوینت آموزشی، بحث گروهی، پرسش و پاسخ آموزش داده شد. آموزش فرزندپروری توسط دانشجوی دکترای مشاوره خانواده ارائه گردید و اطلاعات مربوط به شرکتکنندگان توسط محقق از طریق پرسش­نامه آنلاین و نیز مصاحبه قبل و بعد از مداخله جمع­آوری شد.
قبل از شروع مداخله، رضایت کتبی از شرکت کنندگان دریافت و به آن­ها این اطمینان داده شد که اطلاعات دریافتی محرمانه بوده و نمونه­ای از مجوز دریافتی از سوی معاونت آموزشی دانشگاه نیز به آن­ها ارائه شد. گروه کنترل در این فاصله هیچ مداخله­ای دریافت نکرد. خلاصه جلسات درمان در جدول 1 ارائه شده است [30].
در پژوهش حاضر ریزش نمونه وجود نداشت و با توجه به این­که به آن­ها این اطمینان داده شده که جلسات مشاوره فردی پس از دوره آموزشی کنونی به صورت رایگان در اختیار آن­ها قرار داده خواهد شد، رضایت آن­ها جهت همکاری دریافت شد و این همکاری پس از گروه­درمانی ادامه­دار بود.
 

جدول 1- خلاصه محتوای جلسات برنامه آموزش فرزندپروری نوجوانان دارای پرخاشگری و قانون­شکنی [30]
جلسه شرح هر جلسه
جلسه اول برقراری ارتباط و آشنایی با والدین،گردآوری اطلاعاتی در مورد موضوعاتی که باعث ایجاد مشکل بین نوجوان و والدین شده­است، تشریح اهداف در جلسات.
جلسه دوم تشخیص تفاوت بین فکر و واقعیت در زمینه پرخاشگری و نشان دادن رابطه بین محرک- فکر- احساس- رفتار. مشخص کردن نقش افکار ناسالم در فکر و رفتار در زمینه خشم. تعیین نقش والدین در ایجاد افکار- احساسات- رفتار. آموزش نحوه تغییر پاسخ­گویی والدین به رفتارهای نوجونشان نسبت به شیوه­های قبلی که استفاده می­کردند.
جلسه سوم بررسی اهمیت ارتباط سازنده با نوجوان و این­که در هر رابطه­ای وجود اختلاف و تناقض می­تواند امری طبیعی باشد. آموزش مهارت­های ارتباطی والد و نوجوان و اهمیت آن. آموزش همدلی با فرزند نوجوان. آموزش مهارت­های بارش فکری و رها کردن هیجانات.
جلسه چهارم مشخص کردن راه­هایی برای شروع رابطه نوجوان با اجتماع بیرون و نحوه برخورد جامعه با او. بررسی نحوه فراگیری روابط اجتماعی. بررسی نقش جامعه و ارتباطات بر نوجوان. بررسی حد و مرزها بین نوجوان و جامعه.
جلسه پنجم مشخص کردن این­که مشکلات پرخاشگری نوجوان بیشتر در چه زمینه­ای است. آموزش تکنیک­ها و راه­کارهایی به والدین برای کمک به افزایش مهارت آموزی فرزندانشان.
جلسه ششم بررسی تأثیر نظام باوری والدین در مورد زندگی و نقش آن­ها بر نوجوان. تکنیک نوشتن فیلم­نامه زندگی خود را بنویسید.
تکنیک تنظیم عواطف و هیجانات خود در طول زمان­ها و موقعیت های مختلف.
جلسه هفتم آموزش استراتژی یک قدم رو به عقب بازگشتن. تاکنون چندین بار پیش آمده که شما و فرزند نوجوانتان در مورد موضوعات جزیی که اهمیت آن­چنانی نداشته­اند با هم بحث داشته­اید؟ زمانی که یک قدم به گذشته باز می­گردید و در مورد آن موضوع به خوبی می­اندیشید، آیا به این نتیجه می­رسید که چیزهای کوچک می­توانند اطلاعات بیشتری در مورد رابطه شما بیان کنند؟
جلسه هشتم جمع­بندی کلی از تمام موضوعات مطرح شده در جلسات آموزشی و نتیجه­گیری از برداشت­های والدین از آموزش صورت گرفته.
 
تجزیه و تحلیل داده­های پژوهش با استفاده از نرم­افزار SPSS نسخه 23 و با رعایت پیش ­فرض­های آزمون انجام گرفت. داده­های جمع آوری شده در سطح آمار توصیفی (فراوانی، درصد، میانگین، انحراف استاندارد) و آمار استنباطی شامل آزمون مجذور کای، آزمون دقیق فیشر و تحلیل کواریانس چندمتغیره مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. همچنین برای بررسی نرمال بودن از آزمون ناپارامتریکKolmogorov-Smirnov  و برای بررسی مفروضه همگنی واریانس­ها از آزمون Levene استفاده شد. سطح معناداری در آزمون 05/0 در نظر گرفته شد.
نتایج
در جدول 2 ویژگی­های جمعیت شناختی گروه­های مورد مطالعه شامل سن، سطح تحصیلات، جنسیت پدر و مادرها و فرزند نوجوان آن­ها ارائه شده است. به منظور مقایسه دو گروه از نظر ویژگی­های جمعیت­شناختی از آزمون خی دو استفاده شد. با توجه به عدم معنی­داری مقدار آماره­های به دست آمده نتیجه گرفته می­شود بین ویژگی­های جمعیت شناختی دو گروه تفاوتی وجود ندارد (05/0<P).
 

جدول 2- ویژگی­های­جمعیت شناختی شرکت کنندگان در پژوهش به تفکیک گروه آزمایش و کنترل در سال 1399
متغیر آزمایش (تعداد=17)
(درصد) فراوانی
گروه ­کنترل (تعداد=17)
(درصد) فراوانی
مقدار P
سن والدین شرکت­کننده 30 تا 35 سال (۸/۱۱) ۲ (۸/۱۱) ۲ *988/0
36 تا 40 سال (۵/۳۴) ۴ (۶/۱۷) ۳
41 تا 45 سال (۸/۱۱) ۲ (۸/۱۱) ۲
46 سال و بالاتر (۹/۵۲) 9 (۸/۵۸) 10
سطح تحصیلات شرکت ­کنندگان دیپلم (۱/۴۷) ۸ (۳/۳۵) ۶ *735/0
فوق­دیپلم (۸/۱۱) ۲ (۶/۲۳) ۴
لیسانس (۴/۲۹) ۵ (۴/۲۹) ۵
فوق­لیسانس ­و ­بالاتر (۸/۱۱) ۲ (۸/۱۱) ۲
جنسیت شرکت کنندگان زن (۶/۷۰) 12 (۸/۵۸)10 *991/0
مرد (۴/۲۹) 5 (۲/۴۱) 7
جنسیت فرزند نوجوان دختر (۹/۵۲) 9 (۹/۵۲) 9 **845/0
پسر (۱/۴۷) 8 (۱/۴۷) 8
* آزمون دقیق فیشر، ** آزمون مجذور کای، 05/0 >P اختلاف معنی­دار
 
میانگین و انحراف معیار نمرات پیش آزمون و پس آزمون متغیرهای رفتارهای قانون شکنی و پرخاشگری دو گروه آزمایش و گواه در جدول 3 ارائه شده است. هم­چنین در این جدول نتایج آزمون Kolmogorov-Smirnov برای بررسی نرمال بودن توزیع متغیرها در گروه­ها گزارش شده است. با توجه به این جدول، فرض نرمال بودن توزیع متغیرها برقرار می‌باشد.
 
جدول 3- شاخص‌های توصیفی نمرات پیش­آزمون-پس­آزمون در دو گروه آزمایش (17 نفر) و کنترل (17 نفر)
متغیر وضعیت گروه میانگین انحراف معیار آماره آزمون
Kolmogorov-Smirnov
مقدار P
رفتارهای قانون شکنی پیش آزمون آزمایش 12/20 78/2 164/0 692/0
گواه 76/21 08/4 138/0 861/0
پس آزمون آزمایش 76/16 53/2 169/0 656/0
گواه 12/21 95/3 154/0 762/0
پرخاشگری پیش آزمون آزمایش 35/26 04/3 142/0 834/0
گواه 59/24 93/2 209/0 393/0
پس آزمون آزمایش 18/23 59/3 158/0 734/0
گواه 94/23 41/3 199/0 453/0
05/0 >P انحراف معنی­دار از توزیع نرمال
 
به منظور بررسی اثربخشی بسته آموزشی فرزندپروری تجربه زیسته بر کاهش مشکلات پرخاشگری و قانون‌شکنی نوجوانان از آزمون تحلیل کواریانس چندمتغیره استفاده شد. نتایج آزمون بررسی همگنی شیب رگرسیون پیش‌آزمون و پس‌آزمون نمرات در گروه آزمایش و کنترل نشان داد که شیب رگرسیون در هر دو گروه برابر است (392/1 = 4،54F، 05/0<P). نتایج آزمون Levene برای بررسی همگنی واریانس متغیرهای وابسته در گروه­ها نشان داد که واریانس رفتارهای قانون شکنی (454/2 = 1،32F، 05/0<P) و پرخاشگری (093/0 = 1،32F، 05/0<P) در گروه­ها همگن می­باشد. نتایج آزمون ام باکس برای بررسی برابری ماتریس کواریانس­ متغیرهای وابسته در بین گروه آزمایش و کنترل نیز نشان داد که ماتریس کواریانس متغیرهای وابسته در دو گروه برابر است. (05/0<P، 362/1=F، 382/4=Box’s M). نتایج آزمونBartlett  برای بررسی کرویت یا معنی­داری رابطه بین متغیرها نشان داد که رابطه بین این مؤلفه‌ها معنی­دار است (001/0>P، 2=df، 460/31= مقدار کای دو  ). پس از بررسی پیش فرض­های تحلیل کواریانس چندمتغیره، نتایج آزمون نشان داد که بین دو گروه حداقل در یکی از دو متغیر رفتارهای قانون شکنی و پرخاشگری تفاوت آماری معنی­داری وجود دارد (001/0>p، 924/15= 2،29F، 477/0=Wilks Lambda) (جدول 4).
 

جدول 4- نتایج تحلیل کواریانس چندمتغیره برای اثر اصلی متغیر بسته آموزشی فرزندپروری بر متغیرهای وابسته
اثر آزمون­ها مقادیر مقدار F درجه آزادی اثر درجه آزادی خطا مقدار P اندازه اثر
گروه اثر پیلایی 523/0 924/15 2 29 001/0 > 523/0
لامبدای ویلکز 477/0 924/15 2 29 001/0 > 523/0
اثر هتلینگ 098/1 924/15 2 29 001/0 > 523/0
بزرگ­ترین ریشه روی 098/1 924/15 2 29 001/0 > 523/0

05/0 >P اختلاف معنی­دار
 
برای بررسی این که گروه آزمایش و کنترل در کدام یک از متغیرها با یکدیگر تفاوت دارند در جدول 5 نتایج تحلیل کواریانس تک متغیره گزارش شده است. با توجه به جدول 5، آماره F برای رفتارهای قانون شکنی (001/0>P، 346/15=1،30F  ) و پرخاشگری (001/0>P، 335/18=1،30F  ) معنی‌دار است. این یافته‌ها نشان­گر آن هستند که بین گروه­ها در این متغیرها تفاوت معنی­داری وجود دارد. با توجه به این یافتهها می‌توان گفت که بسته آموزشی فرزندپروری تجربه زیسته مؤثر بوده و موجب کاهش رفتارهای قانون شکنی و پرخاشگری نوجوانان گردیده است. هم­چنین اندازه اثر در جدول 5 نشان می‌دهد که عضویت گروهی 8/33 درصد از تغییرات رفتارهای قانون شکنی و 9/37 درصد از تغییرات پرخاشگری را تبیین می‌کند.
 


جدول 5-  نتایج تحلیل کواریانس تک متغیره جهت بررسی تفاوت گروه آزمایش (17 نفر) و کنترل (17 نفر) در سال 1399
متغیر منبع مجموع مجذورات درجه آزادی میانگین مجذورات مقدار F مقدار P اندازه اثر توان آزمون
رفتارهای قانون شکنی بین گروهی 643/75 1 643/75 346/15 001/0 > 338/0 966/0
خطا 870/147 30 929/4
پرخاشگری بین گروهی 719/57 1 719/57 335/18 001/0 > 379/0 985/0
خطا 442/94 30 148/3

05/0 >P اختلاف معنی­دار
 
بحث
پژوهش حاضر با هدف تعیین اثر بخشی بسته آموزشی فرزندپروی براساس تجربه­زیسته والدین جهت بهبود مشکلات پرخاشگری و قانون­شکنی نوجوانان شهر اهواز انجام شد. نتایج تحلیل کواریانس نشان داد که بسته تدوین شده فرزندپروری توانسته است در گروه آزمایش باعث کاهش پرخاشگری و قانون­شکنی نوجوانان شده و تأثیر معنی­داری داشته است.
تاکنون پژوهشی در زمینه اثربخشی بسته آموزشی فرزندپروری براساس تجربه­زیسته والدین دارای فرزند نوجوان با مشکل پرخاشگری انجام نشده است که بتوان همسویی و یا ناهمسویی آن را با سایر یافته­های پژوهشی بررسی نمود، اما نتایج پژوهش حاضر با سایر پژوهش­ها که اثربخشی شیوه­های مختلف آموزشی را با این متغیرها نشان داده­اند همسو میباشد. برای مثال: نتایج حاصل از آزمون نتایج نشان داد که آموزش به والدین در جهت نحوه برخورد با نوجوان خود موجب کاهش پرخاشگری نوجوان شده و این یافته همسو با پژوهشهای پیشین [33-31، 9] بود. در این مطالعات نشان داده شد، آموزش به والدین می­تواند باعث کاهش مشکل پرخاشگری نوجوانان شود. در این بین یافته­هایی که ناهمخوان با نتایج این پژوهش باشد، یافت نشد. در تبیین این یافته میتوان گفت خشونت رو به افزایش بوده و خشم یکی از عواطف متدوال در نوجوانان است که بر اثر برخورد آن­ها به موانعی در رسیدن به اهداف­شان بروز میکند، نوجوانان بیشتر از سایر گروه­های سنی مستعد خشونت هستند و سطح بالایی از خشونت به عنوان تمایل به رفتار انحرافی در آنان مشخص شده است. از آن­جایی­که پرخاشگری حداقل تا حدودی به شرایط و سن بستگی دارد در دوران نوجوانی رو به افزایش می­باشد [24]. براساس نظریه فرآیند اجتماعی بیشتر این چالش­ها ناشی از محیط است، چرا که جوان کج­رو را همواره فردی به تصویر می­کشند که رفتار وی در بستر روابط و فرآیندهای اجتماعی موجود شکل می­گیرد [9]. دلیل اصلی بروز پرخاشگری عوامل نامطلوب خانواده می­دانند و  افزایش این مشکل در بین نوجوانان را کمبود منابع در دسترس جامعه بیان کرده­اند، چرا که شخصیت یک شکل یخ­زده نیست، بلکه در کل مسیر زندگی یک فرد شکل گرفته و در زندگی و فعالیت­های روزمره خود را نشان می­دهد، نه در لحظات دشوار زندگی [33]. پرخاشگری نوجوانان یک مسئله بهداشت عمومی جهانی است که دارای پیامدهای عاطفی، اجتماعی و اقتصادی طولانی ­مدت و پرهزینه بوده و شناسایی متغیرهایی که می­توانند این رفتارها را در این گروه جمعیتی کاهش دهد از اهمیت حیاتی برخوردار است. بنابراین، نیاز به تعیین عوامل محافظت­کننده رفتار پرخاشگرانه در نوجوانی وجود دارد [7].
درمورد هم­زمانی پرخاشگری با سایر مشکلات عاطفی و رفتاری همبستگی زیادی بین پرخاشگری و سایر صفات بیرونی به ویژه رفتارهای قانون شکنانه وجود داشته است [34]. و نیز آموزش به والدین را در کاهش رفتارهای پرخاشگرانه فرزندان مؤثر دانسته­اند [32].  Hashemiو Goodarzi در پژوهش خود نشان دادند که آموزش روش­های اصلاح رفتار به مادران، مشکلات پرخاشگری فرزندان را کاهش می­دهد و سبب تغیرات در فتارهای نوجوانان می­شود، چرا که برخورد والدین با نوجوانان باید به گونه­ای باشد که به تشدید، عصبانیت، عصیانگری و عناد منجر نشود [31]. آموزش سبب کاهش پرخاشگری و رفتارهای تکانش­گری در نوجوانان میشود [35].
بنابراین می­توان بیان کرد هرگونه اشکال در نحوه برخورد والدین می­تواند پرخاشگری نوجوان را برانگیزد. پرخاشگری با آموزش والدین قابل کنترل بوده و همان­طور که با سپری کردن فرآیند آموزش پژوهش­گر دریافت که والدین شرکتکننده در دوره آموزشی فهم بهتری نسبت به مشکلات نوجوان خود پیدا کردند و راه­برد­های مقابله­ای درست را آموزش دیدند، توان­مندتر شدند تا بر پرخاشگری فرزند نوجوان خود مدیریت داشته باشند.
در رابطه با نتایج حاصل از آزمون تفاوت دو گروه در مؤلفه­ رفتارهای قانون­شکنانه فرزند نوجوان، نتایج از نظر آماری معنی­دار بود، به این معنا که آموزش به والدین موجب کاهش رفتار قانون­شکنی شد. مطالعات نشان داده است که آموزش حمایت درست والدین باعث کاهش مشکلات فرزندان می­شود و این آموزش­ها در رابطه با رفتارهای قانون­شکنانه در پسران و دختران بیشتر از مشکل پرخاشگرانه بر والدین مؤثر واقع شده است و با نظم سخت­گیرانه والدین در ارتباط بوده، رفتارهای قانون­شکنانه حاصل رفتارهای والدین با فرزند خود و نتیجه بی­توجهی و عدم حس امنیت از جانب والدین با فرزند نوجوان خود می­باشد [36].
به­طور کلی رفتارهای مشکل­زا و مخرب در نظریه روانشناسی آدلری براساس یک الگوی روان­شناختی مورد بررسی قرار می­گیرد. بر این اساس که رفتارهای مخرب و ناکارآمد از قبیل اختلال­های رفتاری با فقدان دلگرمی ­سازی و احساس تعلق با خانواده رابطه داشته و می­تواند به یک منطق شخصی نامناسب ختم شود و در ادامه به یک سبک زندگی و پویاییهای شخصیتی منجر شود که باعث می­شود نوجوان در قبال دیگران احساس برتری کند [37].
در تبیین این نتیجه می­توان بیان کرد که رفتار قانونشکنانه به این صورت تعریف شده است؛ رفتارهایی که با هنجارهای عمومی جامعه در تضاد بوده و باعث بروز مشکلات برای فرد و جامعه می­شود. در رابطه با نقش خانواده و این مشکل رفتاری باید گفت، انتقال موفقیت­آمیز از مرحله نوجوانی به چرخه­ی زندگی خانوادگی به آموزش والدین وابسته است بر این اساس که همه انسان­ها به یک سیستم اجتماعی تعلق دارند و خانواده سنگ­بنای این سیستم است که در آن فرد یاد می­گیرد چگونه با دیگران برخورد نماید و تجربیات درونی خانواده به عنوان مدل­هایی برای روابط آینده و علاقه اجتماعی در نظر گرفته ­شود، در این پژوهش پژوهشگران دریافتند، آموزش به والدین موجب کاهش رفتار قانون­شکنی در فرزندان نوجوان می­شود. بنابراین می­توان گفت سبک فرزندپروری با مشکلات رفتاری فرزندان رابطه دارد به شکلی که بر اهمیت محیط خانوادگی در دوران کودکی و نوجوانی در این پژوهش و سایر پژوهش­ها تأکید شده است.
این پژوهش همانند سایر پژوهش­ها محدودیت­هایی داشته که از محدودیت­های این پژوهش می­توان به نمونه اشاره کرد و با توجه به نوع پژوهش که به روش تحقیق آزمایشی بوده و این­که این پژوهش در شهر اهواز انجام شد، لذا تعمیم یافته­ها بهتر است با احتیاط انجام شود. هم­چنین با توجه به تنوع فرهنگی بالا در این شهر، پیشنهاد می­شود که در شهرها و فرهنگ­های دیگر پژوهش­های مشابه پژوهش حاضر صورت گیرد. مقایسه بسته آموزشی تنظیم شده فرزندپروری براساس تجربه زیسته با سایر آموزش­ها فرزندپروری می­تواند نتایج مطلوب­تری را به همراه داشته باشد. با توجه به این­که استفاده از مرحله پی­گیری می­تواند به ارزیابی بهتر نتایج درمانی بیانجامد، لذا پیشنهاد می­شود در مطالعات مشابه مرحله پیگیری انجام گردد و نیز پژوهشی به بررسی اثربخشی بسته آموزشی فرزندپروری جهت کاهش ابعاد دیگری از مشکلات عاطفی و رفتاری نوجوانان به غیر از (قانون­شکنی و پرخاشگری) پرداخته شود.
نتیجه‌‌‌گیری
به طور کلی نتایج پژوهش حاضر نشان داد آموزش به والدین روشی مناسب جهت بهبود مشکلات عاطفی و رفتاری نوجوانان، به­خصوص پرخاشگری و قانون­شکنی بوده است. با توجه به اثربخش بودن آموزش براساس تجربه زیستی والدین، بهتر است از نقش مداخله­ای والدین در پیش­گیری یا بروز رفتارهای پرخطر نوجوانان و کاهش مشکل پرخاشگری و قانون­شکنی بهره برد. بر این اساس پیشنهاد می­شود این مداخله به عنوان یک بسته آموزشی با تمرکز بر بهبود مهارتهای فرزندپروری و افزایش آگاهی والدین، از سوی مراکز آموزشی و درمانی مورد توجه قرار گیرد. یافته­های این پژوهش می­تواند قلمرو نوینی را برای پژوهش­هایی در زمینه قرزندپروری باز نماید و هم­چنین در پیش­گیری از این قبیل مشکلات کمک کننده می­باشد.
تشکر و قدردانی
مقاله حاضر برگرفته از رساله دکتری مشاوره دانشگاه هرمزگان می­باشد. به این ­وسیله از والدین نوجوانان با مشکلات پرخاشگری و قانون­شکنی که در این پژوهش شرکت نمودند و نیز از مراکز مشاوره شهر اهواز که جهت انجام این پژوهش با پژوهشگر همکاری نمودهاند، تشکر و قدردانی به­عمل میآید.
 

References

 
[1] Lancet T. Making the most out of crisis: child and adolescent mental health in the emergency departmen. J Med Libr Assoc 2016; 100 (3): 935-88.
[2] Kühn S, Mascharek A, Banaschewski T, Bodke A, Bromberg U, Büchel C, et al. Predicting development of adolescent drinking behaviour from whole brain structure at 14 years of age. JELife 2019; 5)8(: 1-15.
[3] Yuldasheva MB, Ergashova Z. Socio-psychological support adolescents with accentuations of character and aggressiveness. IJIE 2021; 4(2): 363-6.
[4] McClelland E, McKinney C. Disruptive behavior and parenting in emerging adulthood: Mediational effect of parental psychopathology. JCFS 2016; 25(1): 212-30.
[5] Okuda M, Martins S, Wall M, Chen C, Santaella TJ, Ramos M, et al. Do parenting behaviors modify the way sensation seeking influences antisocial behaviors? JCPP 2019; 60(2): 169-77.
[6] Huang CC, Greene L, Chen Y, Cheung S, Wei Y. Resilience and Emotional and Behavioral Problems of Adolescents in China. Child youth serv rev 2018; 5(10): 1-15.
[7] Carubia B, Becker A, Levine BH. Child psychiatric emergencies: updates on trends,clinical care, and practice challenges. Curr Psychiatry Rep 2016; 18(4): 1-41.
[8] Min MO, Minnes S, Park H, Ridenour T, Kim JY, Yoon M, et al. Developmental trajectories of externalizing behavior from ages 4 to 12: Prenatal cocaine exposure and adolescent correlates. Drug Alcohol Depend 2018; (192): 223-32.
[9] Saadati M. A Sociological Study of the Role of Social Process in Explaining Risky Behaviors. Stra Res Soc Issu Iran 2020; 9(2): 109-34. ]Farsi[
[10] Williams LR, Degnan KA, Perez-Edgar KE, Henderson HA, Rubin KH, Pine DS, et al. Impact of behavioral inhibition and parenting style on internalizing and externalizing problems from early childhood through adolescence. J Abnorm Child Psychol 2009; 37(8): 1063-75.
[11] Mohammad T, Nooraini I. Routine activity theory and juvenile delinquency: The roles of peers and family monitoring among Malaysian adolescents. Child Youth Ser Rev 2021; 3(2): 105-21. ] Farsi[
[12] Caso L, Greco A, Florio E, Palena N. Assessment of Family, Peers and Externalising Behaviour Dimensions in Adolescence: The Proposal of a Comprehensive Instrument (FPEB). Int J Environ Res Public Health  2021; 18(5): 24-7.
[13] Gao M, Du H, Davies PT, Cummings EM. Marital conflict behaviors and parenting: Dyadic links over time. J Family Relations 2019; 68(1): 135-49.
[14] Rebicova ML, Veselska ZD, Husarova D, Klein D, Geckova AM, Van-Dijk JP, et al. Does family communication moderate the association between adverse childhood experiences and emotional and behavioural problems. BMC Public Health 2020; 20(1): 1-7.
[15] Klemera E, Brooks FM, Chester KL, Magnusson J, Spencer N. Self-harm in adolescence: protective health assets in the family, school and community. Int J Public Health 2017; 6(2): 631-8.
[16] Bifulco A, Schimmenti A, Moran P, Jacobs C, Bunn A, Rusu AC. Problem parental care and teenage deliberate self-harm in young community adults. Bull Menninger Clin 2014; 78(2): 95-114.
[17] Salimibajstany C. Investigating the predictive role of Iranian family structure components on adolescents' feelings of loneliness. Consulting Research 2015; 14(54): 79-95.
[18] Huang CC, Chen Y, Greene L, Cheung S, Wei Y. Resilience and emotional and behavioral problems of adolescents in China: Effects of a short-term and intensive mindfulness and life skills training. Child Youth Serv Rev 2019; (10): 291-7.
[19] Santesteban EO, Ramos-Olazagasti MA, Eisenberg RE, Wei C, Bird HR, Canino G, et al. Parental warmth and psychiatric disorders among Puerto Rican children in two different socio-cultural contexts. J Psychiatr Res 2017; 5)87(: 1-3.
[20] Bully P, Jaureguizar J, Bernaras E, Redondo I. Relationship between parental socialization, emotional symptoms, and academic performance during adolescence: The influence of parents’ and teenagers’ gender. Int  J Environ Res Public Health 2019; 16(12): 22-31.
[21] Fawole A, Yusuf  M, Obor  D. Could my home be responsible for this? Adolescents’ reports on family situations and delinquency in Iwo, Osun State, Nigeria. Bangladesh e-Journal of Sociology 2020; 17(1): 1-20.
[22] Bhide S, Sciberras E, Anderson V, Hazell P, Nicholson JM. Association between parenting style and socio-emotional and academic functioning in children with and without ADHD: a community-based study. J atten Disord 2019; 23(5): 463-74.
[23] Hughesdon KA, Ford JD, Briggs EC, Seng JS, Miller AL, Stoddard SA. Interpersonal trauma exposure and interpersonal problems in adolescent posttraumatic stress disorder. J Trauma Stress 2021; 34(4): 733-43.
[24] Vuoksimaa E, Rose RJ, Pulkkinen L, Palviainen T, Rimfeld  K, Lundström S. Higher     aggression is related to poorer academic performance in compulsory education. J Child Psy 2021; 62(3): 327-38.
[25] Rahmani M, Qasemi A, Hashemianfar A. The effect of social relations on the occurrence of high-risk behaviors of adolescents in Bojnourd. J Appl Soci 2016; 27(1): 1-26.
[26] Sabbagh Zadeh A, Vaziri Nejad R, Khalili P, Doosti AR, Sabzevari S. The Effect of Healthy Lifestyle Education on the Quality of Life of the Elderly in Rafsanjan: A Quasi-Experimental Study. JRUMS 2021; 20(5): 553-9.
[27] Achenbakh A, Thomas M, Rescoler A, Leslie A. Manual for the ASEBA school-age forms & profiles: child behavior checklist for ages 6-18, teacher's report form, youth self-report: an integrated system of multi-informant assessment. Uni Ver Res Cent Child Youth Fam 2001; 73-100.
[28] Minaee A. Adaptation and standardization of Child Behavior Checklist, Youth Self-report, and Teacher’s Report Forms. JOEC 2006; 6(1): 529-58.
[29] Ghamari-Givi H, Khoshnodi-Chamachaei B. Comparison of social skills, mental health and academic performance in children with divorced, divorced and normal parents. J Fam Stud 2015; 69-92. [Farsi[
[30] Radfer Sh, Zarei E, Sudani M, Moallem M. Develop a parenting education package and evaluate its effectiveness on reducing adolescents' emotional and behavioral problems. PhD Thesis. Faculty of Literature and Humanitiest; University of Hormozgan; 2021: 115- 120. Not published. ]Farsi[
[31] Hashemi R, Goodarzi MA. The effect of behavioral training of mothers with conduct disorder children on decreasing aggression in their children. J Exc Coun Psy 2016; 5(19): 106-21. ]Farsi[
[32] Hejazi N, Babakhani N, Ahmadi N. The effectiveness of interpersonal communication skills training on aggression and impulsive behaviors among high school students. J RES 2016; 12(40): 25-38. ]Farsi[
[33] Vega A, Cabello R, Megías-Robles A, Gómez-Leal R, Fernández-Berrocal P. Emotional intelligence and aggressive behaviors in adolescents: a systematic review and meta-analysis. Trauma, Violence and Abuse Eur  J Public Health 2021; 1524838021991296.
[34] Bartels M, Hendriks A, Mauri M, Krapohl E, Whipp A, Bolhuis K, et al. Childhood aggression and the co-occurrence of behavioural and emotional problems: results across ages 3–16 years from multiple raters in six cohorts in the EU-ACTION project. Eur Child Adolesc Psychiatry 2018; 27(9): 1105-21.
[35] Nasiriyah N, Memarian R, Rasekhi AA. The effect of parents 'communication skills training program on adolescent female students' self-esteem. Payesh 2021; 20(2): 191-9. ]Farsi[
[36] Ashkan S, Afrooz Gh, Talebi M, Abri F. Comparison of the effectiveness of group management parenting training and resilience in reducing adolescent behavioral problems. Emp Exc Child 2014; 5(2): 1-15. ]Farsi[
[37] Pornemat M, Alizade H, Farrokhi N. The effectiveness of parental encouragement education package on increasing social interest in adolescents with behavioral disorders. J Edu Manag Res 2019; 11(41): 161-72. ]Farsi[


The Effectiveness of Parenting Education Package on Reducing the Problems of Aggression and Breaking the Law in Adolescents[j1] : A Quasi-Experimental Study

Shiva Radfar[5], Eghbal Zarei [6], Mansour Sodani[7], Mahnaz Moallem[8]


Received: 22/07/21      Sent for Revision: 26/09/21     Received Revised Manuscript: 21/12/21     Accepted: 22/12/21


Background and Objectives: Parenting as a set of behaviors by parents to raise their children has always been a challenging topic for parents and educating parents is one of the basic ways to reduce these challenges. The aim of this study was to determine the effectiveness of parenting education package on reducing the problems of aggression and lawlessness in adolescents in Ahvaz.
Materials and Methods: The present study was a quasi-experimental design with experimental and control groups with pretest-posttest. Out of all parents with adolescent children with aggression and lawlessness problems referred to Ahvaz counseling centers in 2020, 34 people were selected and randomly (lottery) divided into experimental (17 people) and control (17 people) groups. The experimental group was trained in parenting package for 8 sessions and the control group did not receive any training. The Child Behavior Checklist (CBCL) was used to collect data. Data were analyzed using one-variable analysis of covariance.
Results: The results showed that parenting education had a significant effect on the score of law-breaking problems (F=18.335, p<0.001) and aggression (F=15.346, p<0.001).
Conclusion: Based on the findings of the present study, it can be concluded that the developed package of adolescent parenting is effective in improving the problems of aggression and lawlessness of adolescents, and in order to improve the behavioral problems of adolescents, this package is recommended to the parents.
Key words: Education, Parenting, Adolescents, Aggression

Funding: This study did not have any funds.
Conflict of interest: None declared.
Ethical approval: The Ethics Committee of Hormozgan University of Medical Sciences approved the study (IR.HUMS.REC.1400.110).

How to cite this article: Shiva Radfar, Eghbal Zarei, Mansour Sodani, Mahnaz Moallem. The Effectiveness of Parenting Education Package on Reducing the Problems of Aggression and Lawlessness in Adolescents: A Quasi-Experimental Study. J Rafsanjan Univ Med Sci 2022; 21 (1): 17-32. [Farsi]
 
[1]- دکترای تخصصی مشاوره، گروه مشاوره، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه هرمزگان ،بندرعباس، ایران
[2]- (نویسنده­مسئول) دانشیار، گروه روانشناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه هرمزگان،بندرعباس، ایران
   تلفن: 32242820-076، دور نگار: 32242820-076، پست الکترونیکی: eghbalzarei2010@yahoo.com
[3]- استاد، گروه مشاوره، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
[4]- استاد، گروه بخش فناوری آموزشی و سوادآموزی، دانشگاه تاوسون، مریلند ایالات متحده، آمریکا
[5]. PhD. Counseling, Department of  Counseling, Faculty of Humanities, University of Hormozgan, Bandar Abbas, Iran , ORCID: 0000-0002-4971-5088
[6]- Associate Professor, Department of Psychology, Faculty of Humanities, University of Hormozgan, Bandar Abbas, Iran
ORCID: 0000-0002-3209-1803
)Corresponding Author(: Tell: (076) 32242820, Fax:(076) 32242820, Email: eghbalzarei2010@yahoo.com
[7]- Professor, Department of Counseling , Faculty of Education & Psychology, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran
[8]- Professor, Department of Educational Technology & Literacy, Towson University, Maryland, US

نوع مطالعه: كاربردي | موضوع مقاله: روانپزشكي
دریافت: 1400/5/24 | پذیرش: 1400/10/1 | انتشار: 1401/2/1

ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA

ارسال پیام به نویسنده مسئول


بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2024 CC BY-NC 4.0 | Journal of Rafsanjan University of Medical Sciences

Designed & Developed by : Yektaweb