مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان

مقاله پژوهشی

مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان

دوره 13، اسفند 1393، 1140-1129

اپیدمیولوژی خودکشی موفق در استان فارس طی سال‌های 1390-1382

محمد زارع‌نژاد^[1]،زینب گرگی^[2]، محمود شیخ‌فتح‌الهی^[3]، سعید غلامزاده^[4]، مسعود قادی‌پاشا^[5]، محسن رضائیان^[6]

دریافت مقاله: 29/4/93      ارسال مقاله به نویسنده جهت اصلاح: 10/6/93    دریافت اصلاحیه از نویسنده: 12/7/93      پذیرش مقاله: 28/7/93

چکیده

زمینه و هدف: خودکشی یکی از اختلالات سلامت اجتماعی و روانی است که به عنوان یک مشکل جدی در بهداشت عمومی به شمار می‌آید، به طوری که این مشکل توجه ویژه‌ای در سطوح اول و دوم مراقبت‌های بهداشتی به خود اختصاص داده است. مطالعه حاضر به منظور بررسی اپیدمیولوژی خودکشی موفق ارجاع شده به اداره کل پزشکی قانونی استان فارس طی سال‌های 1390-1382 طراحی گردید.

مواد و روش‌ها: مطالعه مقطعی حاضر بر روی 1815 مورد خودکشی ارجاع شده به اداره کل پزشکی قانونی استان فارس طی سال‌های 1390-1382 و براساس معیارهای ورود و خروج از مطالعه که به پزشکی قانونی شهرستان‌ها ارجاع شده بودند، انجام شد. جهت جمع‌آوری اطلاعات از پرونده پزشکی متوفیان استفاده گردید. اطلاعات پس از استخراج و جمع‌بندی با استفاده از آزمون‌های آماری توصیفی و استنباطی (آزمون مجذور کای) مورد تجزیه و تحلیل قرار ‌گرفت.

یافته‌ها: در طی سال‌های مورد بررسی 1815 مورد خودکشی موفق ارجاع شده به اداره کل پزشکی قانونی استان فارس ثبت گردید. میانگین سنی قربانیان خودکشی 78/13±37/30 سال بود. بیشترین موارد خودکشی را مجرد‌ها با فراوانی 1076 نفر (3/59%)، گروه سنی 29-20 سال با فراوانی 786 نفر (3/43%) و مشاغل آزاد با فراوانی 809 نفر (6/44%) به خود اختصاص داده بودند. شایعترین انگیزه جهت خودکشی، بیماریهای روانی (3/14%) و مشکلات خانوادگی (4/13%) بود.

نتیجه‌گیری: یافته‌های مطالعه نشان داد که مهمترین انگیزه جهت خودکشی موفق در استان فارس اختلالات اعصاب و روان و مشکلات خانوادگی بوده است. از این رو توجه به وضعیت روحی و روانی بیماران و انجام مراقبت‌های بهداشتی و درمانی از طرف متولیان امر سلامت و بهداشت، امری لازم و ضروری می‌باشد.

واژه‌های کلیدی: خودکشی، اپیدمیولوژی، پزشکی قانونی

مقدمه

خودکشی یکی از اختلالات سلامت اجتماعی و روانی است که به عنوان یک مشکل جدی در بهداشت عمومی به شمار می‌آید، به طوری که این مشکل توجه ویژه‌ای در سطوح اول و دوم مراقبت‌های بهداشتی به خود اختصاص داده است [1].  Grzywaو همکاران گزارش کردند خودکشی سومین عامل مرگ و میر در گروه سنی 44-15 ساله محسوب می‌گردد [2].

سالانه بین 20 الی 50 میلیون اقدام به خودکشی گزارش می‌شود که یک میلیون از آنها منجر به مرگ می‌شود که این رقم خودکشی از میزان مرگ و میر سالانه ناشی از جنگ و قتل بیشتر می‌باشد [3]، به‌ طوری که در سال 2001 میلادی تعداد مرگ‌های ناشی از خودکشی 500 هزار نفر گزارش شده بود، در حالی که تعداد مرگ‌های ناشی از جنگ 23 هزار نفر بود [4]. در سال 1998 میلادی 8/1% از کل بار بیماری‌ها (burden of diseases) در جهان به خودکشی اختصاص یافته بود. تخمین زده شده است که این رقم در سال 2020 میلادی در کشورهایی با بازار و اقتصاد سوسیالیستی سابق به 4/2 درصد برسد [4].

یافته‌های حاصل از پژوهش‌ها نشان داده است در دهه‌های اخیر میزان خودکشی در کشور‌های در حال توسعه و به خصوص در کشورهای مدیترانه شرقی رو به افزایش نهاده است [6-5]. مطالعات مختلفی در ایران در جمعیت‌های گوناگون در زمینه خودکشی انجام گرفته است. نتایج این مطالعات حاکی از کاهش سن گرایش به خودکشی و افزایش میزان خودکشی در بین نوجوانان و جوانان در برخی از مناطق کشور می‌باشد [9-7]، به گونه‌ای که بر اساس نتایج یکی از مطالعات، میزان خودکشی در کشور 4/9 درصد هزار نفر جمعیت گزارش شده بود [9]. همچنین، بررسی‌ها نشان داده است متغیرهای دموگرافی- اجتماعی گوناگونی از قبیل: سن، جنس، وضعیت تأهل، زمان، مکان و داشتن بیماری‌های جسمی و روانی مزمن و غیره از جمله عوامل زمینه‌ساز خودکشی محسوب می‌گردند [10].

به طور کلی، آمار و ارقام گزارش شده از خودکشی در اغلب کشورهای جهان از جمله ایران کمتر از میزان واقعی برآورد (under-estimation) و گزارش (under-reporting) می‌شود [10]. با توجه به افزایش خودکشی در ایران و از آنجایی که خودکشی متأثر از عوامل فرهنگی و منطقه‌ای است، ضروری است تحقیقات لازم در این زمینه انجام گیرد. لذا محققین با انجام این مطالعه در پی بررسی اپیدمیولوژی خودکشی موفق طی سال‌های 1390-1382 در استان فارس می‌باشند. یافته‌های این پژوهش می‌تواند عوامل زمینه‌ساز این رفتار پیچیده را مشخص کرده و به برنامه‌ریزان و کادر بهداشتی درمانی در جهت شناسایی افراد در معرض خطر و پیشگیری از این مشکل مهم کمک نماید.

مواد و روش‌ها

مطالعه مقطعی حاضر به صورت سرشماری بر روی موارد خودکشی ارجاع شده به اداره کل پزشکی قانونی استان فارس در طی سال‌های 1390-1382 و براساس معیارهای ورود و خروج از مطالعه انجام شد. لازم به توضیح است که طی سال های مورد بررسی 1861 مورد خودکشی در استان رخ داده است. 46 نفر (47/2%) از مجموع افراد خودکشی کننده مربوط به کشورهای مرزی عراق، پاکستان و استان‌های همجوار هرمزگان و بوشهر بودند؛ این افراد به همراه کلیه پرونده‌هایی که به نحوی دارای اطلاعات ناقص بودند از مطالعه خارج شدند و در نهایت اطلاعات مربوط به 1815 پرونده مورد بررسی قرار گرفت.

اطلاعات مربوط به خودکشی طی سال‌های مورد بررسی با استفاده از داده‌های موجود در پرونده‌‌های پزشکی متوفیان جمع‌آوری گردید. از آنجایی که همه اجساد مشکوک و ناشی از خودکشی موفق جهت صادر شدن مجوز دفن بایستی توسط پزشکی قانونی معاینه گردند، لذا پرونده‌ای حاوی سؤالاتی نظیر اطلاعات دموگرافیک، نحوه خودکشی، سابقه بیماری، سابقه اعتیاد، سابقه کیفری و غیره از طرف اداره کل پزشکی قانونی استان فارس جهت گرفتن اطلاعات برای صدور گواهی دفن تهیه گردیده و در اختیار پزشکی قانونی شهرستان‌ها قرار داده شده که ماهانه پس از تکمیل، رئیس پزشکی قانونی هر شهرستان به اداره کل پزشکی قانونی استان ارسال می‌کند.

پس از استخراج و جمع‌بندی، اطلاعات کدگذاری و سپس وارد نرم افزار SPSS ویرایش 21 شده و مورد تجزیه و تحلیل قرار ‌گرفتند. نتایج برای متغیرهای کمی به صورت "انحراف معیار±میانگین" و برای متغیرهای کیفی به صورت "تعداد (درصد)" گزارش گردید. به منظور بررسی ارتباط بین متغیرهای مورد مطالعه (از نوع کیفی اسمی (و متغیر جنسیت، از آزمون مجذور کای
(chi-square test) استفاده گردید. سطح معنی‌داری در آزمون‌ها 05/0 در نظر گرفته شد.

نتایج

براساس معیارهای ورود به مطالعه در طی سال‌های مورد بررسی، 1815 مورد خودکشی موفق ارجاع شده به اداره کل پزشکی قانونی استان فارس ثبت گردید. از این تعداد 1639 نفر (3/90%) از نیروی انتظامی، 102 نفر (6/5%) از مراجع قضایی، 49 نفر (7/2%) از بیمارستان و 25 نفر (4/1%) نامعلوم گزارش شده بودند. تعداد 1361 نفر (75%) مرد و 454 نفر (25%) زن بودند. میانگین و انحراف معیار سنی در زنان 37/13 ± 09/29 سال و در مردان 89/13±80/30 سال بود. بیشترین موارد خودکشی را مجردها با فراوانی 1076 نفر (3/59%)، گروه سنی 29-20 سال با فراوانی 786 نفر (3/43%) و مشاغل آزاد با فراوانی 809 نفر (6/44%) به خود اختصاص داده بودند. تعداد 1239 نفر (3/68%) از موارد خودکشی در منزل فرد و 522 نفر (8/28%) خارج از منزل رخ داده بود. همچنین، تعداد836 نفر (1/46%) در خانواده‌های نسبتاً شلوغ (9-5 نفره) زندگی می‌کردند. اکثریت آزمودنی‌ها را قومیت فارس با فراوانی 1557 نفر (8/85%) و با سطح تحصیلات در مقطع راهنمایی با فراوانی 587 نفر (3/32%) تشکیل داده بودند (جدول 1).

همانطور که در جدول 2 مشاهده می‌گردد تعداد 218 نفر (12%) از آزمودنی‌ها سابقه کیفری و تعداد 637 نفر (1/35%) از آن‌ها سابقه اعتیاد به مواد مخدر و افیونی داشتند. همچنین، در پرونده 445 نفر (5/24%) از افراد خودکشی کننده سابقه بیماری روانی یا جسمی ثبت شده بود. شایعترین انگیزه جهت خودکشی بیماری‌های روانی (3/14%) و مشاجرات و بحث‌های خانوادگی (4/13%) و مهمترین روش خودکشی به ترتیب حلق‌آویز با فراوانی 899 مورد (5/49%) و خودسوزی با فراوانی 298 نفر (4/16%) ذکر شده بود. همچنین، الگوی فصلی خودکشی نشان داد فصل بهار در مقایسه با سایر فصول بیشترین فراوانی خودکشی (1/29%) و فصل پاییز کمترین تعداد خودکشی (3/20%) را به خود اختصاص داده است.

جدول1- توزیع فراوانی متغیرهای دموگرافیک در خودکشی استان فارس طی سال‌های 1390-1382

جدول2- توزیع فراوانی متغیرهای سوابق، علت و روش خودکشی در استان فارس طی سال­های 1390-1382

تجزیه و تحلیل گروه‌های سنی بر حسب جنسیت نشان داد که در زنان و مردان گروه سنی 29-20 ساله به ترتیب با فراوانی 8/43% و 7/44% بیشترین موارد خودکشی را به خود اختصاص داده‌اند. در حالی که گروه سنی بالای 40 سال در زنان و گروه سنی 19-10 سال در مردان به ترتیب با فراوانی 6/16% و 7/15% کمترین فراوانی را داشته‌اند که این اختلاف با 015/0=p از نظر آماری معنی‌دار بوده است. همانطور که یافته‌های جدول نشان می‌دهد، زنان در مقطع تحصیلی ابتدایی و راهنمایی و مردان نیز در مقطع راهنمایی بیشترین موارد خودکشی را داشته‌اند. تحصیلات دانشگاهی در هر دو جنس کمترین فراوانی را به اختصاص داده بود (001/0>p).

همچنین یافته‌ها نشان داد اختلاف معناداری بین وضعیت تأهل و جنسیت وجود دارد، به طوری که تعداد موارد خودکشی در زنان و مردان مجرد بیشتر از زنان و مردان متأهل می‌باشد (001/0>p). همچنین، در مقایسه بین مشاغل در دو گروه جنسی زن و مرد، توزیع فراوانی خانه‌دار بودن در زنان بیشتر از مردان بود (به ترتیب 9/76% و 1%)، در حالی که توزیع فراوانی مشاغل آزاد در مردان بیشتر از زنان بود (به ترتیب 8/61% و 4/3%) که این اختلاف از نظر آماری معنادار بود (001/0>p) (جدول 3).

جدول 3- توزیع فراوانی متغیرهای دموگرافیک بر حسب جنسیت در استان فارس طی سال­های 1390-1382

     ^*آزمون مجذور کای، 050/0>p ارتباط از نظر آماری معنی‌دار

در جدول 4 متغیرهای روش خودکشی، فصول و انگیزه خودکشی بر حسب جنسیت نمایش داده شده است. در مقایسه بین علت و انگیزه خودکشی در دو جنس زن و مرد، توزیع فراوانی اختلافات و مشاجرات خانوادگی در زنان بیشتر از مردان بود (به ترتیب 2/47% و 1/21%)، در حالی که توزیع فراوانی بیماری‌های روانی در مردان بیشتر از زنان بود (به ترتیب 8/31% و 26%) که این اختلاف از نظر آماری معنادار بود (001/0>p). از نظر روش و وسیله خودکشی بر حسب جنسیت، یافته‌های این پژوهش نشان داد خودسوزی و حلق‌آویز به ترتیب رایجترین روش‌های خودکشی در زنان و حلق‌آویز و سلاح گرم نیز در میان مردان شایع‌ترین روش خودکشی بوده است که این اختلاف از نظر آماری معنی‌دار بود (001/0>p). در یک ارزیابی دیگر، الگوی فصلی خودکشی بر حسب جنسیت نشان داد که در زنان بیشترین و کمترین موارد خودکشی در فصل‌های تابستان و پاییز رخ داده است (به ترتیب (5/29% و 2/17%)، در حالی که در مردان در فصول بهار و زمستان بوده است (به ترتیب 5/29% و 6/20%)؛ هر چند که این اختلاف از نظر آماری معنی‌دار نبوده است (076/0=p).

جدول4- توزیع فراوانی متغیرهای روش، فصول و انگیزه خودکشی بر حسب جنسیت در خودکشی استان فارس طی سال‌های 1390-1382

                                 *آزمون مجذور کای، 050/0>p ارتباط از نظر آماری معنی‌دار

همانگونه که یافته‌های جدول 5 نیز نشان می‌دهد، بین سابقه کیفری و داشتن اعتیاد به مواد مخدر و افیونی با جنسیت ارتباط آماری معناداری وجود دارد (001/0>p)، در حالی که بین سابقه بیماری و جنسیت ارتباط آماری معنی‌داری مشاهده نشد (116/0=p).

جدول 5- توزیع فراوانی متغیرهای سوابق خودکشی بر حسب جنسیت در خودکشی استان فارس طی سال‌های 1390-1382

                                 ^*آزمون مجذور کای، 050/0>p ارتباط از نظر آماری معنی‌دار

بحث

در طی سال‌های مورد بررسی 1815 مورد خودکشی موفق ارجاع شده به اداره کل پزشکی قانونی استان فارس ثبت گردید. میانگین سنی قربانیان خودکشی 78/13±37/30 سال بود. بیشترین موارد خودکشی در گروه سنی 29-20 سال مشاهده شد که با مطالعات قبلی صورت گرفته در دشتستان، همدان و فارس مطابقت داشت [12-11، 7].

آمارها در سطح ملی و بین‌المللی نشان می‌دهد خودکشی موفق در مردان بیشتر از زنان رخ می‌دهد. گاهی این افزایش به دو تا سه برابر بیشتر از زنان می‌رسد [14-13، 7]؛ در مطالعه حاضر این نسبت به 3 رسید. به نظر می‌رسد که مردان نسبت به زنان بیشتر با مشکلات اجتماعی- اقتصادی که منجر به بروز خودکشی می‌شوند، مواجه می‌گردند. علاوه بر این، افزایش بروز بیماری‌های مربوط به مصرف مواد مخدر و بیماری‌های مزمن در مردان باعث افزایش این رفتار در مردان شده است [12].

در پژوهش حاضر کاهش ارتکاب به خودکشی در متأهلین همانند آمارهای جهانی می‌باشد که در آنها نیز نشان داده شده است مجردها نسبت به متأهلین بیشتر در مواجهه با خطر این رفتار پیچیده قرار می‌گیرند [17-15]. این افزایش ممکن است به مسایلی نظیر بیکاری و مشکلات اجتماعی- اقتصادی مربوط شود. بیشترین موارد خودکشی در مقطع تحصیلی راهنمایی مشاهده گردید و نتایج مطالعه Moravveji و همکاران [18] نیز گویای همین نکته است. در بین مشاغل، زنان خانه‌دار بیشترین موارد خودکشی را به خود اختصاص داده بودند. نتایج برخی از مطالعات با یافته‌های پژوهش همسو بوده است [20-19].

روش‌های بسیاری برای خودکشی وجود دارد که شایع و متداول بودن خودکشی با برخی از آنها نظیر شلیک با اسلحه، سقوط از ارتفاع، سلاح سرد و مسمومیت با مواد مخدر به دلیل در دسترس بودن و استفاده آسان از آنها می‌باشد [12]. در این مطالعه روش و شیوه خودکشی بر اساس برخی از عوامل دموگرافیک در زنان و مردان متفاوت بود. به طوری که حلق‌آویز و استفاده از سلاح گرم در مردان و خودسوزی و حلق‌آویز در میان زنان شایعتر بودند. طی مطالعه‌ای در کشور خودسوزی در میان زنان شایعتر بود، در حالی که سلاح گرم و حلق‌آویز بیشتر مورد استفاده مردان قرار گرفته بود [21]. یک توضیح احتمالی برای این افزایش می‌تواند سهولت دسترسی به سلاح گرم در مردان باشد.

یافته‌های مطالعه نشان داد که 2/28% زنان و 7/32% از مردان خودکشی کننده، سابقه بیماری روانی یا جسمی دارند. در تبیین این رابطه می‌توان چنین بیان نمود که افراد مبتلا به اختلالات روانی نظیر اسکیزوفرنی، افسردگی و اختلالات دو قطبی چندین برابر بیشتر از افرد سالم در جامعه در معرض خودکشی قرار می‌گیرند [10]. نتایج مطالعه حاضر نشان داد بیماری‌های اعصاب و روان، مشاجره‌های خانوادگی و به دنبال آن اعتیاد به مواد مخدر مهمترین انگیزه برای خودکشی محسوب می‌گردند. این یافته‌ها با مطالعات قبلی سازگار بودند [22، 13، 7]

اگرچه خودکشی به عنوان یک پدیده اجتماعی – روان‌شناختی محسوب می‌گردد، اما در بسیاری از مطالعات تأثیر عوامل ژئوفیزیکی نیز بر روی خودکشی مشاهده گردیده است. تغییرات در فعالیت‌های مغناطیسی زمین و میزان تابش اشعه خورشید می‌تواند بر میزان خودکشی مؤثر باشد [23]. ارزیابی فصلی در مطالعه حاضر نشان داد که موارد خودکشی در فصل بهار و به دنبال آن در تابستان به اوج خود می‌رسد. نتایج مطالعه Ghaleiha و همکارش [23] و Pajoumand و همکاران [24] مشابه نتایج این مطالعه بود.

از محدویت‌های مطالعه حاضر می‌توان به عدم بررسی محل سکونت، سابقه اقدام به خودکشی در فرد و خانواده وی و داده‌های از دست رفته (Missing) در طی این سال‌ها اشاره نمود. انجام مطالعات بیشتر و همچنین، بهبود سازی سیستم ثبت جامع اطلاعات خودکشی را به منظور پیدا نمودن علل این پدیده می‌توان توصیه نمود.

نتیجه‌گیری

با توجه به نتایجی که از این مطالعه حاصل شد مهمترین انگیزه و دلیل جهت خودکشی موفق در استان فارس اختلالات اعصاب و روان و مشکلات خانوادگی بوده است. از این‌ رو توجه و رسیدگی به وضعیت و حالات روحی و روانی بیماران دارای این اختلالات در جامعه و انجام مراقبت‌های بهداشتی و درمانی لازم از آنها از طرف متولیان امر سلامت و بهداشت امری لازم و ضروری می‌باشد. همچنین، یافته‌ها بیانگر ارتباط برخی عوامل جمعیت شناختی با خودکشی است، بنابراین تدوین برنامه‌ریزی‌های جدی جهت کاهش این مشکل در جامعه ضروری می‌باشد.

تشکر و قدردانی

بدین وسیله از تمامی کارکنان پزشکی قانونی شهرستان‌های استان فارس و خصوصاً مدیریت پزشکی قانونی و معاونت پژوهشی و واحد انفورماتیک اداره کل پزشکی قانونی فارس که در اجرای این طرح حمایت‌های لازم را به عمل آورده و همچنین، از والدین و همراهان متوفیان که با وجود داشتن آلام روحی فراوان، نسبت به تکمیل کردن پرونده‌ها همکاری لازم را مبذول نمودند، کمال تشکر و قدردانی را به عمل می‌آوریم.

References

[1] Bursztein Lipsicas C, Mäkinen I, Apter A, De Leo D, Kerkhof A, Lönnqvist J, et al. Attempted suicide among immigrants in European countries: An international perspective. Soc Psychiatry Psychiatr Epidemiol 2011; 47(2): 241-51.

 [2] Grzywa A, Kucmin A, Kucmin. [Suicide problems epidemiology, factors, motives and prevention. Part II.] Pol Merkur Lekarski 2010; 28(164): 174-6.

 [3] Kessler R, Berglund P, Borges G, Nock M, Wang P. Trends in suicide ideation, plans, gestures, and attempts in the United States, 1990-1992 to 2001-2003. JAMA 2005; 293(20): 2487-95.

 [4] World Health Organization 2003. World Health Report 2003: Shaping the Future. World Health Organization. Geneva, Switzerland. 2010. Suicide Prevention (SUPRE) 2009. The Problem. From <http://www.who.int/mental_health/prevention/suicide/ suicideprevent/en/.>

 [5] Rezaeian M. Suicide among young Middle Eastern Muslim females. Crisis 2010; 31(1): 36-42.

 [6] Afifi M. Adolescent suicide in the Middle East: Ostrich head in sand. Bull World Health Organ 2006; 84(10): 840.

 [7] Shakeri A, Jafarizadeh F. The Reasons for Successful Suicides in Fars Province. J Mazand Univ Med Sci 2012; 23(97): 271-5.

 [8] Taziki MH, Taziki SA, Semnani SH, Rajaei S, Golalipour MJ, Ezad KH, et al. Epidemiological survey of suicide in Golestanprovince in the North of Iran (2003). J Mazandaran Univ Med Sci. 2007; 16(55): 72-7. [Farsi]

[9] Ghoreishi SA, Mousavinasab N. Systematic Review of Researches on Suicide and Suicide Attempt in Iran. Iran J Psychiat Clin Psycho 2008; 14: 115-21. [Farsi]

[10] Rezaeian M. Epidemiology of Suicide. Arak: Nevisandeh Publications 2009; pp: 17-30. [Farsi]

 [11] Ghaedi H, Mohammadi Baghmollaei M, Hashemi SM, SanieiF, Hoseini Y, Jabbarnejad A. Epidemiological Study of Suicide Attempt in Dashtestan Region in 2004. Dena, Quarterly J of Yasuj Faculty of Nursing And Midwifery 2007; 3(1): 53-60. [Farsi]

 [12] Ghaleiha A, Khazaee M, Afzali S, Matinnia N, Karimi B. An Annual Survey of Successful Suicide Incidence in Hamadan, western Iran. Res Health Sci 2009;9(1):13-6.

 [13] Kaplan HI, Sadock BJ. Comprehensive text book of psychiatry. 9^th ed. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins; 2009.

 [14] Shirzad J, Gharedaghi J. Study of methods and causes of Suicides resulting in death referred to Legal Medicine Organization of IRAN in first six month of 2004. SJFM 2007; 13(3): 163-70. [Farsi]

 [15] Rafiei M, Seyfi A. The Epidemiologic Study of Suicide Attempt Referred to Hospitals of University of Medical Sciences in Markazi-Province from1384 to 1386. Iran J Epidemiol 2009; 4(3-4): 59-69.

[16] Bakhsha F, Behnampour N, Charkazi A. The prevalency of attempted suicide in Golestan province, North of Iran during 2003-07. J Gorgan Uni Med Sci 2010; 13(2): 79-85. [Farsi]

 [17] Sheikholeslam H, Kani C, iaee A. Survey of precipitating factors of suicide attempts in persons who referred to emergency department. Journal of Guilan University Of Medical Sciences 2008;17(65):77-87. [Farsi]

 [18] Moravveji S, Saberi H, Akasheh G, Ahmadvand A, Kiani-Pour S. Epidemiology of attempted suicide in Kashan during 2003-8. KAUMS Journal FEYZ 2011; 15(4): 374-81. [Farsi]

 [19] Eskandarieh SH, Hajebi A, Saberi-Zafarghandi MB, Vares-Vazirian M, Asadi A. Demographic Risk Factors of Suicide in Savojbolagh City of Tehran Province: 2007-2009. Ethno Med 2013; 7(3): 143-8.

 [20] Gallagher L, Kliem C, Beautrais A, Stallones L. Suicide and occupation in New Zealand, 2001-2005. Int J Occup Environ Health 2008; 14(1): 45-50.

[21] Saberi-Zafaghandi MB, Hajebi A, Eskandarieh S, Ahmadzad-Asl M. Epidemiology of suicide and attempted suicide derived from the health system database in the Islamic Republic of Iran: 2001-2007. East Mediterr Health J 2012; 18(8): 836-41.

[22] Shamsalizadeh N, Afkhamzadeh A, Mohsenpour B, Salehian B. Intention to die in suicide attempters by poisoning in Kurdistan province. J Mazandaran Univ Med Sci 2007; 16(55): 72-7. [Farsi]

 [23] Ghaleiha A, Behroozi Fard F. Epidemiologic Survey of Suicide Attempters Hospitalized in Hamadan Sina Hospital in 2001-2002. Scientific Journal of Hamadan University of Medical Sciences 2006; 13(4): 58-63. [ Farsi]

 [24] Pajoumand A, Talaie H, Mahdavinejad A, Birang Sh, Zarei M, Mehregan FF, et al. Suicide Epidemiology and Characteristics among Young Iranians at Poison Ward, Loghman-Hakim Hospital (1997–2007). Arch Iran Med 2012; 15(4): 210-3.