Rashidi Fakari F, Ebadi A, Ozgoli G, Kariman N, Mohamadizeidi B. Evaluation of Psychometric Properties of Persian Version of Geriatric Mistreatment Scale in the Elderly Living in Tehran in 2017-2018: A Descriptive Study. JRUMS 2020; 19 (3) :265-278
URL:
http://journal.rums.ac.ir/article-1-4872-fa.html
رشیدی فکاری فهیمه، عبادی عباس، اوزگلی گیتی، کریمان نورالسادات، محمدی زیدی بنفشه. بررسی ویژگیهای روانسنجی نسخه فارسی ابزار سوء رفتار در سالمندان ساکن شهر تهران درسال 97-1396: یک مطالعه توصیفی. مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان. 1399; 19 (3) :265-278
URL: http://journal.rums.ac.ir/article-1-4872-fa.html
دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
متن کامل [PDF 374 kb]
(870 دریافت)
|
چکیده (HTML) (2258 مشاهده)
متن کامل: (1793 مشاهده)
مقاله پژوهشی
مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان
دوره 19، خرداد 1399، 278-265
بررسی ویژگیهای روانسنجی نسخه فارسی ابزار سوء رفتار در سالمندان ساکن شهر تهران درسال 97-1396: یک مطالعه توصیفی
فهیمه رشیدی فکاری[1]، عباس عبادی[2]، گیتی ازگلی[3]، نورالسادات کریمان [4]، بنفشه محمدی زیدی[5]
دریافت مقاله: 15/5/98 ارسال مقاله به نویسنده جهت اصلاح: 10/7/98 دریافت اصلاحیه از نویسنده: 5/1/99 پذیرش مقاله: 11/1/99
چکیده
زمینه و هدف: سالمند آزاری یکی از مشکلات عمده سلامت اجتماعی محسوب میشود و تأثیر بهسزایی بر کیفیت زندگی فرد سالمند دارد. تشخیص سریعتر و ارائه راهکارهای مناسب، عوارض بعدی را کاهش میدهد. لذا این مطالعه با هدف ترجمه و تعیین ویژگیهای روانسنجی پرسشنامه سوء رفتار در سالمندان (22 آیتمی) ساکن شهر تهران، ایران طراحی شد.
مواد و روشها: پژوهش حاضر از نوع توصیفی میباشد که بر روی 301 فرد سالمند ساکن شهر تهران در سال 97-1396 انجام شد. ترجمه به روش پروتکل کیفیت زندگی (Health-Related Quality of Life; HRQOL) بعد از کسب اجازه کتبی از طراح اصلی، انجام گرفت. برای بررسی روایی سازه از تحلیل عاملی اکتشافی و جهت تعیین پایایی از ضریب آلفای کرونباخ و آزمون مجدد استفاده شد.
یافتهها: میزان آلفای کرونباخ برای کل گویهها 80/0 و همبستگی درون خوشهای 81/0 بود که هر دو نشان دهنده پایایی مناسب نسخه فارسی ابزار سوء رفتار در سالمندان میباشد. از روایی سازه با روش عامل یابی محورهای اصلی، 3 عامل (جسمی، روانی، اقتصادی) استخراج شد که 42 درصد از واریانس تجمعی را بیان میکردند.
نتیجهگیری:یافتههای پژوهش حاضر، بیانگر این است که نسخه فارسی پرسشنامه سوء رفتار در سالمندان ابزاری با روایی و پایایی مناسب است که میتوان از آن به عنوان ابزاری بومی جهت بررسی سوء رفتار سالمندان که یک مشکل بهداشت عمومی است، استفاده نمود.
واژههای کلیدی: سالمند، روانسنجی، سوء رفتار
مقدمه
کاهش تولد و باروری، پدیده خاکستری شدن جمعیت یعنی افزایش جمعیت سالمند را به دنبال دارد ]1[، بهطوریکه پیش بینی میشود تا سال 2050 جمعیت سالمند در دنیا بالغ بر 2 میلیارد نفر شود ]2 [در ایران نیز جمعیت سالمندان به دلیل بهبود شاخصهای بهداشتی درحال افزایش است ]3[. بهطوریکه تا سال 1400 به 10 میلیون نفر میرسد ]4[.
افزایش جمعیت سالمندان به عنوان یکی از گروههای آسیبپذیر، مشکلات و نیازهای ویژهای را بهدنبال دارند ]5[. از تبعات افزایش تعداد سالمندان، تأثیرات منفی روانی - جسمی بر خانواده است که منجر به افزایش احتمال بروز خشونت میشود ]6 [سوء رفتار با سالمند یا سالمند آزاری از خشونتهای خانگی است که طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی میزان آن رو به افزایش است ]2[. سالمند آزاری، انجام یا عدم انجام رفتاری به عمداً یا سهواً که باعث افزایش خطر و صدمه یا تجاوز به حقوق فردی و انسانی فرد سالمند شود، تعریف میشود. سوء رفتار باعث حس ناامیدی، ناتوانی، کاهش اعتماد به نفس و همچنین کاهش عملکرد جسمی و روانی فرد میشود ]9-7[. بهطور کلی سالمند آزاری، شرایط رنج آوری را برای فرد سالمند ایجاد کرده و منجر به کاهش کیفیت زندگی او میشود ]11-10[.
با وجود میزان بالای سالمند آزاری، نرخ واقعی آن مشخص نیست و کمتر گزارش میشود ] 13-12[. در ایران نیز همچون کشورهای دیگر، گزارش دقیقی از شیوع سالمند آزاری در دست نیست ]14[. Molaei و همکاران در یک بررسی ده ساله از سالمند آزاری، شیوع را 4/56 درصد گزارش کردند ]7[.
بههرحال سالمند آزاری یک مشکل جدی در سطح دنیا است و از مشکلات عمده سلامت اجتماعی محسوب میشود. لذا توجه همه جانبه از سوی سازمانهای رفاه اجتماعی، سیستمهای مراقبتی و سیاست گذاران نیاز دارد ]15[. چرا که سالمند آزاری پیامدهای ویرانگر فردی داشته و بهطور کلی بر کیفیت زندگی فرد سالمند و متعاقباً بر سلامت جامعه تأثیر بهسزایی دارد، بهطوریکه مشکل جدی بهداشت عمومی محسوب میشود ]15[. بنابراین تشخیص سریعتر مراقبین سلامت و ارائه راهکارهای مناسب، عوارض بعدی را کاهش میدهد.
Fulmer و همکاران ]16[ ابزاری برای تشخیص سالمند آزاری طراحی کردند که حاوی 41 سئوال میباشد. مدت زمان استفاده از این ابزار، برای فرد سالمند طولانی میباشد. Bond و همکارش ]17[ نیز ابزاری برای تشخیص سوء رفتار در سالمند طراحی کردند ولی این ابزار روانسنجی نشده است. به دلیل تأثیر پذیری ماهیت سوء رفتار سالمندان از زمینه فرهنگی، تشخیص آن از طریق ابزارهای بومی، مناسبتر میباشد ]10 .[
Rodriquez و Carrasco پرسشنامهای برای سوء رفتار با سالمندان (Geriatric Mistreatment Scale; GMS) در مکزیک طراحی کردند. این ابزار به جهت دارا بودن 22 آیتم، خلاصه و کوتاه میباشد و پایایی آن نیز مناسب (83/0) گزارش شده است ]18[، اما از آنجایکه تاکنون در کشور ایران بررسی نشده است، لذا این مطالعه با هدف ترجمه و تعیین ویژگیهای روانسنجی پرسشنامه "سوء رفتار در سالمندان" (22 آیتمی) ساکن شهر تهران، در سال 97-1396 انجام شد.
مواد و روشها
پژوهش حاضر از نوع توصیفی است که با هدف روانسنجی نسخه فارسی پرسشنامه سوء رفتار در سالمندان انجام شد. نمونهگیری در این مطالعه، بعد از دریافت کد اخلاق (IR.SBMU.RETECH.REC.1396.869) از دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی آغاز شد. نمونهگیری به شیوه مبتنی بر هدف (Purposeful Sampling) بر روی 301 سالمند، در اماکن عمومی (پارک، مسجد و ...) از نواحی مختلف شهر تهران در سال97- 1396 انجام شد.
تعداد نمونه توصیه شده، به ازای هر گویه 10-5 نمونه در نظر گرفته شد ]19[ که در این مطالعه برای کاهش خطای نمونهگیری و افزایش معرف بودن نمونهها، تعداد 301 سالمند (زن و مرد)، به روش نمونهگیری در دسترس و مبتنی بر هدف، در شهر تهران و بیشتر در اواسط صبح و عصرها به دلیل حضور بیشتر افراد سالمند در اماکن عمومی (پارک، مسجد و..)، بررسی شدند. معیارهای ورود، افراد60 سال و بالاتر، ساکن شهر تهران، فارسی زبان، ایرانی، عدم اختلال در تکلم و شنوایی، عدم وجود آلزایمر و اختلال هوشیاری و تمایل به شرکت در مطالعه بود. بعد از بیان هدف مطالعه و کسب رضایت آگاهانه از مشارکت کنندگان، باتوجه به دارا بودن معیارهای ورود، اطلاعات جمع آوری شد. عدم تمایل به ادامه شرکت در مطالعه، معیار خروج در نظر گرفته شد.
ابزارهای جمع آوری اطلاعات در این پژوهش، پرسشنامه مشخصات دموگرافیک (سن، جنسیت، سطح تحصیلات، وضعیت تأهل، شغل، وضعیت جسمانی، وضعیت سکونت) و پرسشنامه سوء رفتار با سالمندان (GMS) بود. سوء رفتار در 12 ماه گذشته بررسی میشد. پرسشنامه سوء رفتار با سالمندان حاوی 22 آیتم میباشد که توسط Rodriquez و Carrasco سال 2012 در مکزیک طراحی شده است ]18[. این مقیاس از نتیجه یک مطالعه ترکیبی (Mix method) به دست آمده است که در ابتدا حاوی 49 آیتم بود. بعد از مرحله کاهش آیتمها (Item Reduction) به 22 آیتم کاهش یافت. این ابزار برای سنجش و غربالگری سوء رفتار خانگی در سالمندان طراحی شده است و شامل 5 فاکتور (جسمی، روانی، غفلت، اقتصادی و جنسی) است. عامل جسمی شامل سئوالات 5-1، روانی سئوالات 11-6، غفلت 15-12، اقتصادی 20-16 و جنسی 22-21 میباشد. پاسخ سئوالات بصورت دو گزینه ای (بله ، خیر) است. اگر پاسخ به حداقل یک آیتم، مثبت (بله) باشد، سوء رفتار در نظر گرفته میشود ]18[. این ابزار تاکنون در ایران روانسنجی نشده است. بعد از کسب اجازه کتبی از طریق ایمیل، از طراح اصلی ابزار، روند ترجمه انجام شد.
روش ترجمه در این پژوهش به توصیه طراح اصلی، پروتکل کیفیت زندگی (Health-Related Quality of Life; HRQOL)بود ]20.[ پروتکل کیفیت زندگی یکی از روشهای ترجمه ابزار است، این پروتکل شامل 5 مرحله میباشد. تصویر شماتیک مراحل آن در شکل 1 ترسیم شده است. در این مطالعه از 3 مرحله این پروتکل استفاده شد (شکل1).