جلد 19، شماره 3 - ( 3-1399 )                   جلد 19 شماره 3 صفحات 278-265 | برگشت به فهرست نسخه ها


XML English Abstract Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Rashidi Fakari F, Ebadi A, Ozgoli G, Kariman N, Mohamadizeidi B. Evaluation of Psychometric Properties of Persian Version of Geriatric Mistreatment Scale in the Elderly Living in Tehran in 2017-2018: A Descriptive Study. JRUMS 2020; 19 (3) :265-278
URL: http://journal.rums.ac.ir/article-1-4872-fa.html
رشیدی فکاری فهیمه، عبادی عباس، اوزگلی گیتی، کریمان نورالسادات، محمدی زیدی بنفشه. بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی نسخه فارسی ابزار سوء رفتار در سالمندان ساکن شهر تهران درسال 97-1396: یک مطالعه توصیفی. مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان. 1399; 19 (3) :265-278

URL: http://journal.rums.ac.ir/article-1-4872-fa.html


دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
واژه‌های کلیدی: سالمند، روان­سنجی، سوء ­رفتار
متن کامل [PDF 374 kb]   (870 دریافت)     |   چکیده (HTML)  (2258 مشاهده)
متن کامل:   (1793 مشاهده)
مقاله پژوهشی
مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان
دوره 19، خرداد 1399، 278-265
 
 
بررسی ویژگی­های روان­سنجی نسخه فارسی ابزار سوء رفتار در سالمندان ساکن شهر تهران درسال 97-1396: یک مطالعه توصیفی
 
 
 
فهیمه رشیدی فکاری[1]، عباس عبادی[2]، گیتی ازگلی[3]، نورالسادات کریمان [4]، بنفشه محمدی زیدی[5]
 
 
 
 
دریافت مقاله: 15/5/98   ارسال مقاله به نویسنده جهت اصلاح: 10/7/98    دریافت اصلاحیه از نویسنده: 5/1/99           پذیرش مقاله: 11/1/99
 
 
 
 
 
چکیده
زمینه و هدف: سالمند آزاری یکی از مشکلات عمده سلامت اجتماعی محسوب می‌شود و تأثیر به­سزایی بر کیفیت زندگی فرد سالمند دارد. تشخیص سریع­تر و ارائه راه­کارهای مناسب، عوارض بعدی را کاهش می­دهد. لذا این مطالعه با هدف ترجمه و تعیین ویژگی­های روان­سنجی پرسش­نامه سوء رفتار در سالمندان (22 آیتمی) ساکن شهر تهران، ایران طراحی شد.
مواد و روش­ها: پژوهش حاضر از نوع توصیفی می­باشد که بر روی 301 فرد سالمند ساکن شهر تهران در سال 97-1396 انجام شد. ترجمه به روش پروتکل کیفیت زندگی (Health-Related Quality of Life; HRQOL) بعد از کسب اجازه کتبی از طراح اصلی، انجام گرفت. برای بررسی روایی سازه از تحلیل عاملی اکتشافی و جهت تعیین پایایی از ضریب آلفای کرونباخ و آزمون مجدد استفاده شد.
یافته­ها: میزان آلفای کرونباخ برای کل گویه­ها 80/0 و همبستگی درون خوشه­ای 81/0 بود که هر دو نشان دهنده پایایی مناسب نسخه فارسی ابزار سوء رفتار در سالمندان می­باشد. از روایی سازه با روش عامل یابی محورهای اصلی، 3 عامل (جسمی، روانی، اقتصادی) استخراج شد که 42 درصد از واریانس تجمعی را بیان می­کردند.
نتیجه­گیری:یافته‌های پژوهش حاضر، بیان­گر این است که نسخه فارسی پرسش­نامه سوء رفتار در سالمندان ابزاری با روایی و پایایی مناسب است که می­توان از آن به عنوان ابزاری بومی جهت بررسی سوء رفتار سالمندان که یک مشکل بهداشت عمومی است، استفاده نمود.
واژه­های کلیدی: سالمند، روان­سنجی، سوء ­رفتار
 
 
 
 
 
مقدمه
کاهش تولد و باروری، پدیده خاکستری شدن جمعیت یعنی افزایش جمعیت سالمند را به دنبال دارد ]1[، به­طوری­که پیش بینی می­شود تا سال 2050 جمعیت سالمند در دنیا بالغ بر 2 میلیارد نفر شود ]2 [در ایران نیز جمعیت سالمندان به دلیل بهبود شاخص­های بهداشتی درحال افزایش است ]3[. به­طوری­که تا سال 1400 به 10 میلیون نفر می­رسد ]4[.
 افزایش جمعیت سالمندان به عنوان یکی از گروه­های آسیب‌پذیر، مشکلات و نیازهای ویژه­ای را به­دنبال دارند ]5[. از تبعات افزایش تعداد سالمندان، تأثیرات منفی روانی - جسمی بر خانواده است که منجر به افزایش احتمال بروز خشونت می­شود ]6  [سوء رفتار با سالمند یا سالمند آزاری از خشونت­های خانگی است که طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی میزان آن رو به افزایش است ]2[. سالمند آزاری، انجام یا عدم انجام رفتاری به عمداً یا سهواً که باعث افزایش خطر و صدمه یا تجاوز به حقوق فردی و انسانی فرد سالمند شود، تعریف می­شود. سوء رفتار باعث حس ناامیدی، ناتوانی، کاهش اعتماد به نفس و هم­چنین کاهش عملکرد جسمی و روانی فرد می­شود ]9-7[. به­طور کلی سالمند آزاری، شرایط رنج آوری را برای فرد سالمند ایجاد کرده و منجر به کاهش کیفیت زندگی او می‌شود ]11-10[.
با وجود میزان بالای سالمند آزاری، نرخ واقعی آن مشخص نیست و کم­تر گزارش می‌شود ] 13-12[. در ایران نیز هم­چون کشورهای دیگر، گزارش دقیقی از شیوع سالمند آزاری در دست نیست ]14[. Molaei و همکاران در یک بررسی ده ساله از سالمند آزاری، شیوع را 4/56 درصد گزارش کردند ]7[.
به­­هرحال سالمند آزاری یک مشکل جدی در سطح دنیا است و از مشکلات عمده سلامت اجتماعی محسوب می­شود. لذا توجه همه جانبه از سوی سازمان‌های رفاه اجتماعی، سیستم­های مراقبتی و سیاست گذاران نیاز دارد ]15[. چرا که سالمند آزاری پیامدهای ویران­گر فردی داشته و به­طور کلی بر کیفیت زندگی فرد سالمند و متعاقباً بر سلامت جامعه تأثیر به­سزایی دارد، به­طوری­که مشکل جدی بهداشت عمومی محسوب می­شود ]15[. بنابراین تشخیص سریع­تر مراقبین سلامت و ارائه راه­کارهای مناسب، عوارض بعدی را کاهش میدهد.
Fulmer و همکاران ]16[ ابزاری برای تشخیص سالمند ­آزاری طراحی کردند که حاوی 41 سئوال می­باشد. مدت زمان استفاده از این ابزار، برای فرد سالمند طولانی می­باشد. Bond و همکارش ]17[ نیز ابزاری برای تشخیص سوء رفتار در سالمند طراحی کردند ولی این ابزار روانسنجی نشده است. به دلیل تأثیر پذیری ماهیت سوء رفتار سالمندان از زمینه فرهنگی، تشخیص آن از طریق ابزارهای بومی، مناسب­تر میباشد ]10 .[
Rodriquez و Carrasco پرسش­نامه­ای برای سوء رفتار با سالمندان (Geriatric Mistreatment Scale; GMS) در مکزیک طراحی کردند. این ابزار به جهت دارا بودن 22 آیتم، خلاصه و کوتاه می­باشد و پایایی آن نیز مناسب (83/0) گزارش شده است ]18[، اما از آنجای­که تاکنون در کشور ایران بررسی نشده است، لذا این مطالعه با هدف ترجمه و تعیین ویژگی­­های روان­سنجی پرسش­نامه "سوء رفتار در سالمندان" (22 آیتمی) ساکن شهر تهران، در سال 97-1396 انجام شد.
مواد و روش‌ها
پژوهش حاضر از نوع توصیفی است که با هدف روان‌سنجی نسخه فارسی پرسش­نامه سوء رفتار در سالمندان انجام شد. نمونه‌گیری در این مطالعه، بعد از دریافت کد اخلاق (IR.SBMU.RETECH.REC.1396.869) از دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی آغاز شد. نمونهگیری به شیوه مبتنی بر هدف (Purposeful Sampling) بر روی 301 سالمند، در اماکن عمومی (پارک، مسجد و ...) از نواحی مختلف شهر تهران در سال97- 1396 انجام شد.
 تعداد نمونه توصیه شده، به ازای هر گویه 10-5 نمونه در نظر گرفته شد ]19[ که در این مطالعه برای کاهش خطای نمونه‌گیری و افزایش معرف بودن نمونه‌ها، تعداد 301 سالمند (زن و مرد)،  به روش نمونه‌گیری در دسترس و مبتنی بر هدف، در شهر تهران و بیشتر در اواسط صبح و عصرها به دلیل حضور بیش­تر افراد سالمند در اماکن عمومی (پارک، مسجد و..)، بررسی شدند. معیارهای ورود، افراد60 سال و بالاتر، ساکن شهر تهران، فارسی زبان، ایرانی، عدم اختلال در تکلم و شنوایی، عدم وجود آلزایمر و اختلال هوشیاری و تمایل به شرکت در مطالعه بود. بعد از بیان هدف مطالعه و کسب رضایت آگاهانه از مشارکت کنندگان، باتوجه به دارا بودن معیارهای ورود، اطلاعات جمع آوری شد. عدم تمایل به ادامه شرکت در مطالعه، معیار خروج در نظر گرفته شد.
ابزارهای جمع آوری اطلاعات در این پژوهش، پرسش­نامه مشخصات دموگرافیک (سن، جنسیت، سطح تحصیلات، وضعیت تأهل، شغل، وضعیت جسمانی، وضعیت سکونت) و پرسش­نامه سوء رفتار با سالمندان (GMS) بود. سوء رفتار در 12 ماه گذشته بررسی می‌شد. پرسش­نامه سوء رفتار با سالمندان حاوی 22 آیتم می­باشد که توسط Rodriquez و Carrasco  سال 2012 در مکزیک طراحی شده است ]18[. این مقیاس از نتیجه یک مطالعه ترکیبی (Mix method) به دست آمده است که در ابتدا حاوی 49 آیتم بود. بعد از مرحله کاهش آیتم‌ها (Item Reduction) به 22 آیتم کاهش یافت. این ابزار برای سنجش و غربال­گری سوء رفتار خانگی در سالمندان طراحی شده است و شامل 5 فاکتور (جسمی، روانی، غفلت، اقتصادی و جنسی) است. عامل جسمی شامل سئوالات 5-1، روانی سئوالات 11-6، غفلت 15-12، اقتصادی 20-16 و جنسی 22-21 می­باشد. پاسخ سئوالات بصورت دو گزینه ای (بله ، خیر) است. اگر پاسخ به حداقل یک آیتم، مثبت (بله) باشد، سوء رفتار در نظر گرفته می­شود ]18[.  این ابزار تاکنون در ایران روان­سنجی نشده است. بعد از کسب اجازه کتبی از طریق ایمیل، از طراح اصلی ابزار، روند ترجمه انجام شد.
 روش ترجمه در این پژوهش به توصیه طراح اصلی، پروتکل کیفیت زندگی  (Health-Related Quality of Life; HRQOL)بود ]20.[ پروتکل کیفیت زندگی یکی از روشهای ترجمه ابزار است، این پروتکل شامل 5 مرحله می­باشد. تصویر شماتیک مراحل آن در شکل 1 ترسیم شده است. در این مطالعه از 3 مرحله این پروتکل استفاده شد (شکل1).
 

شکل 1- مراحل پروتکل کیفیت زندگی (Health-Related Quality of Life; HRQOL)
 
 
مرحله اول پروتکل، ترجمه (Translation) است. برای ترجمه به این ترتیب عمل شد که ابتدا مقیاس توسط دو نفر و بدون اطلاع از یک­دیگر، به فارسی ترجمه شد. پس از آن، هر دو ترجمه با کنار هم قرار دادن آنها و انطباق و انتخاب بهترین کلمات، به یک نسخه تبدیل شد. مرحله دوم، ترجمه برگشتی (Back translation)، یعنی ترجمه فارسی توسط دو فرد مسلط به زبان انگلیسی (native) بدون اطلاع از یک­دیگر و بدون اطلاع از نسخه اصلی مقیاس، تبدیل به انگلیسی شد و سپس دو نسخه کنار هم قرار گرفت و با هم انطباق داده شد و بهترین کلمات گزینش شد تا به یک نسخه تبدیل شد. مرحله سوم، مرور جمعی (Committee review) که مرور و بررسی ترجمه­ نهایی، به وسیله مشورت با متخصصین (افرادی که در زمینه‌ی ابزارسازی و بومی‌سازی آن تبحر کافی داشتند و هم­چنین آشنا به مقوله سالمند آزاری از جمله رشته­های پرستاری و مامایی بودند) برای درک بهتر و متناسب با پرسش­نامه اصلی انجام شد. به توصیه متخصصین، دستور زبان و لغات مبهم (متناسب با ترجمه) در سئوالات اصلاح شد. نسخه­ نهایی انگلیسی برای طراح اصلی از طریق پست الکترونیک فرستاده و تأیید شد ]18[
بعد از اتمام روند ترجمه، روایی صوری و محتوی ابزار انجام شد. برای روایی صوری کیفی (مرحله روانشناختی)،  ابزار در اختیار 10 نفر از سالمندان( این افراد فقط برای انجام روایی با مطالعه همکاری داشتند)، از نظر اجتماعی و اقتصادی متفاوت، گذاشته شد که در مورد دستور زبان، خوانا بودن، درک سئوالات، نظرات خود را بیان کنند. روایی محتوی کمی و کیفی توسط 20 نفر از افراد متخصص آشنا به بومی‌سازی ابزار‌ها انجام شد. روایی محتوی کیفی برای بررسی گرامر و دستور زبان سئوالات بررسی شد. روایی محتوی کمی با محاسبه نسبت روایی محتوا (Content Validity Ratio) و شاخص روایی محتوا (Content Validity Index)  انجام شد که در نسبت روایی محتوا متخصصان هر سؤال را از نظر ضرورت (ضروری بودن، مفید است ولی ضروری نیست، ضروری نیست) و در شاخص روایی محتوا هر سؤال را از نظر مرتبط بودن (غیرمرتبط، تاحدودی مرتبط، ارتباط قابل قبول، کاملا مرتبط)  برررسی می‌کردند ]28[.
بعد از اتمام مراحل، پرسش­نامه برای مرحله روایی سازه توسط شرکت کنندگان به­صورت خود ایفاء دارای سواد کافی تکمیل شد و در مواردی که امکان تکمیل برای فرد سالمند وجود نداشت، توسط کمک پژوهش­گر انجام می­شد. برای بررسی روایی سازه از تحلیل عامل اکتشافی، روش عامل یابی محورهای اصلی  (Principal Axis Factoring)استفاده شد که پیش از انجام آن، برای کفایت نمونه‌گیری و مناسب بودن نمونه­ها آزمون  کیزر- میر - اولکین (Keiser-Meyer-Olkin; KMO) و آزمون کرویت بارتلت (Bartlett's test) انجام شد. اگر مقدار KMO به عدد یک نزدیک­تر باشد برای انجام تحلیل عاملی مناسبتر است ولی به­طور کلی بیش­تر از5/0 قابل قبول است و بیش­تر از 7/0 مناسب­تر می‌باشد ]24[.
آزمون بارتلت با سطح معنی داری زیر 05/0 مورد پذیرش است] 21-22.[ نتایج مناسب دو آزمون KMO و بارتلت، نشان دهنده وجود ماتریس همبستگی مطلوب برای انجام تحلیل عاملی می‌باشد ]25-23[. مقدار بار عاملی، یعنی رابطه بین هر عامل (فاکتور) با هر گویه (سئوال پرسش­نامه) است. برای باقی ماندن هر سئوال، باید آن رابطه مناسب باشد. حداقل مقدار بار عامل در این مطالعه 3/0 در نظر گرفته شد. چراکه کم­تر از 3/0 رابطه بین عامل و گویه، ضعیف است ]27-25[.
در این پژوهش، پایایی( همسانی درونی و ثبات زمان) بررسی شد. برای همسانی درونی، به دلیل دو وجهی بودن پرسش­نامه ( بله، خیر)  از روش کودر ریچاردسون (Kuder Richardson) استفاده شد و نتایج به­صورت ضریب آلفای کرونباخ (Alpha Coefficient Cronbach's) برای هر فاکتور و هم­چنین برای کل ابزار گزارش شد. مقدار آلفای کرونباخ 7/0و بیش­تر قابل پذیرش است ]24[. این میزان برای این مطالعه نیز، به­عنوان ملاک پذیرش در نظر گرفته شد. بررسی ثبات زمان، از طریق تکرار پذیری با آزمون مجدد (Test- retest) با فاصله زمانی دو هفته، با استفاده از شاخص همبستگی درون خوشه­ای (Intra Class Correlation Cofficient; ICC) در 20 سالمند از شرکت کنندگان اصلی انجام شد ]28[.
در این پژوهش همبستگی کل سئوالات(Total-Item Correlation) ، نیز بررسی شد. میزان همبستگی هر گویه با  نمره کل مقیاس محاسبه شد و سپس بر اساس این همبستگی­ها، در مورد حذف یا باقی ماندن سئوالات تصمیم گیری شد. سئوالات با همبستگی کم­تر از 3/0 حذف شدند ]27[. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از نرمافزار آماری SPSS نسخه 24 استفاده شد.
نتایج
 میانگین و انحراف معیار سن افراد شرکت کننده در مطالعه 65/8±30/70 سال و افراد حداقل 60 سال و حداکثر 97 سال سن داشتند. 8/62 درصد مرد (189 نفر) و 2/37 درصد زن (112 نفر) بودند (جدول1). در این مطالعه بیش‌ترین عامل سوء رفتار در سالمندان به عامل روانی (0/84 درصد، تعداد 253 نفر) و اقتصادی (4/40 درصد، تعداد 122) و کم­ترین به عامل جنسی (4/4 درصد، تعداد 13) مربوط بود.
در بررسی فراوانی عوامل، تعداد افرادی که به گزینه­های هر عامل پاسخ بله داده بودند، محاسبه شد (لازم به ذکر است که افراد ممکن بود به سئوالات عوامل مختلف، همزمان پاسخ بله داده باشند و یک فرد ممکن بود در معرض چند نوع سوء رفتار باشد).
 
 
جدول 1 - مشخصات دموگرافیک سالمندان مشارکت کننده در پژوهش، در شهر تهران در سال 97- 1396 بر تعداد 301 سالمند
متغیرها تعداد* درصد*
تحصیلات بی سواد 65 60/21
زیر دیپلم 110 55/36
دیپلم 53 60/17
بالاتر از دیپلم 73 25/24
 
شغل سابق دولتی 100 2/33
آزاد 135 9/44
بیکار (خانه­داری و کارهای روزمزدی) 66 9/21
 
وضعیت تأهل دارای همسر 207 78/68
مجرد 8 65/2
فوت شده 77 58/25
طلاق 9 99/2
 
وضعیت جسمانی بیماری مزمن (فشارخون بالا، دیابت و..) 164 49/54
بیماری ناشی از سالخوردگی 19 31/6
بیماری خاصی ندارد 118 20/39
 
وضعیت سکونت منزل خود (استیجاری یا مالک) 286 0/95
منزل فرزند یا اقوام دیگر 15 0/5
 
فرد آزار دهنده همسر 13 3/4
فرزند 28 3/9
نوه 1 3/0
عروس یا داماد 5 7/1
افراد دیگر فامیل یا آشنایان 10 0/3
 
* داده­ها به­صورت تعداد و درصد گزارش شده است.
 
 
ابتدا ضریب آلفای کرونباخ برای کل پرسش­نامه ( 22 سئوال) انجام شد که مقدار آن مناسب بود (83/0). در ادامه همبستگی کل سئوالات  بررسی شد که در بررسی میزان همبستگی هر گویه، تعداد 5 گویه (سئوال­های12، 13و 22-20) ، به­­علت همبستگی کم­تر از 3/0، حذف شد ]29[ (جدول 2). سپس قبل از تحلیل عاملی، آزمون کیزر-میر- اولکین (KMO: Keiser Meyer Olkin) و آزمون کرویت بارتلت (Bartlett's test) برای کفایت نمونه­گیری و مناسب بودن نمونه­ها انجام شد. شاخصKMO  برابر با 81/0 و نتیجه­ آزمون کرویت بارتلت از نظر آماری، معنی­دار بود (001/0>p). بعد از آن، روایی سازه با روش عامل یابی محورهای اصلی  (Principal Axis Factoring)و بدون وارد کردن گویه­های حذف شده، انجام گرفت.
 
جدول 2 جدول همبستگی هر گویه با نمره کل پرسش­نامه سوء رفتار با سالمندان مشارکت کننده در پژوهش، در شهر تهران در سال 97- 1396 بر تعداد 301 سالمند
همبستگی هر گویه با نمره کل پرسش­نامه* گویه ها
643/0 1
541/0 2
481/0 3
463/0 4
497/0 5
470/0 6
488/0 7
456/0 8
536/0 9
542/0 10
308/0 11
239/0 12
299/0 13
483/0 14
413/0 15
384/0 16
471/0 17
478/0 18
459/0 19
299/0 20
143/0 21
118/0 22
*داده­ها به­صورت درصد گزارش شده است.
 
 
در چرخش واریماکس (Varimax Rotation)، 4 سئوال (3،9،11 و 15) نیز در این مرحله به­­علت بار عاملی کم­تر از 3/0 حذف شدند ]30[ و در نهایت از 22 سئوال پرسش­نامه اصلی، 13 گویه و 3 عامل ( جسمی، روانی، اقتصادی) باقی ماند (جدول3) که عوامل استخراج شده 42 درصد از واریانس تجمعی را تبیین می­کنند. مقدار واریانس کل برای هر بعد و ارزش ویژه (Eigenvalue) آنها برآورد شد.
 
جدول 3 – بارهای عاملی با چرخش واریماکس در پرسش­نامه سوء رفتار با سالمندان مشارکت کننده در پژوهش، در شهر تهران در سال 97- 1396 بر تعداد 301 سالمند
گویه های مقیاس عامل جسمی عامل روانی عامل اقتصادی
1 آیا فردی شما را کتک زده است؟            57/0    
2 آیا فردی به شما مشت یا لگد زده است؟                  44/0    
4 آیا فردی چیزی یا وسیلهای به طرف شما پرتاب کرده است؟       75/0    
5 آیا با چاقو یا وسیله برندهای به شما حمله شده است؟   81/0    
6 آیا شما را تحقیر یا مسخره کردهاند؟              51/0  
7 آیا اطرافیان شما رانادیده گرفتهاند یا نسبت به شما بی­تفاوت بودهاند؟   62/0  
8 آیا شما را از خانه بیرون انداختهاند یا زندانی کردهاند؟ 70/0    
10 آیا به تصمیمات شما بی احترامی شده است؟          63/0  
14 آیا زمانی­که نیاز به حمایت داشتید به شما بی­توجهی شده است؟   56/0  
16 آیا فردی پول­های شما را بدون اینکه راضی باشید کنترل می­کند؟          56/0
17 آیا فردی پول­های شما را از شما می­گیرد؟            58/0
18 آیا فردی وسیله شخصی شما را بدون اجازه بر­میدارد؟            55/0
19 آیا فردی اموال و داراییهای شما را بدون اجازه فروخته است؟               59/0
 
 
گویه 8 که در پرسش­نامه اصلی در عامل دوم ( عامل روانی) قرار داشت، در چرخش واریماکس در این مطالعه، در عامل جسمی ( عامل اول) قرار گرفت ولی با توجه به محتوی سئوال، ترجیح داده شده، در عامل دوم یعنی روان قرار گیرد.
در بررسی پایایی (همسانی درونی)، با استفاده از کودر ریچاردسون، میزان آلفای کرونباخ برای کل گویه­ها (13 گویه) 80/0 و برای فاکتور جسمی 82/0، فاکتور روانی 70/0و اقتصادی72/0 به­دست آمد. میزان ضریب همبستگی درون خوشه­ای (ICC) در بررسی ثبات در کل ابزار 81/0و در حیطهها نیز مناسب بود. به طوری­که میزان ضریب همبستگی درون خوشه­ای در عامل روانی 85/0، عامل اقتصادی 96/0 و جسمی 46/0 بود.
در این مطالعه، شاخص روایی محتوا (95/0-85/0) و نسبت روایی محتوا (90/0-70/0) بود. مقدار شاخص روایی محتوا، براساس روش والتز و باسل (Waltz, C. and B. Bausell) بیش از 79/0 مناسب و قابل پذیرش است ]31[ و نسبت روایی محتوا، براساس جدول لاوشه (Lawche) برای تعداد 20 نفر متخصص، مقادیر بیش ­از 42/0 قابل قبول میباشد ]32[.
بحث
هدف مطالعه حاضر تعیین روان­سنجی و اعتباریابی مقیاس سوء­ رفتار در سالمندان (GMS) (22 آیتمی و 5 حیطه­ای) بود. بعد از اتمام مراحل روانسنجی، 13 گویه و سه عامل (جسمی، روانی و اقتصادی) باقی ماند. در این مطالعه مقدار آلفای کرونباخ برای کل ابزار 83/0 و در حیطه‌های جسمی 82/0 ، روانی 70/0 و اقتصادی 72/0 درصد بود. در نسخه اصلیRodriquez  و  Carrasco مقدار آلفای کرونباخ کل 83/0 و برای ابعاد جسمی 72/0، روانی 82/0 و اقتصادی 55/0 درصد بود] 18[ که نشان دهنده هم­خوانی پایایی نسخه فارسی ابزار، با نسخه اصلی است.
نسخه اصلی مقیاس، حاوی 5 حیطه است ولی در تحلیل عاملی مطالعه حاضر، حیطه غفلت و جنسی حذف شد. در مطالعه Heravi Karimoui و همکاران در طراحی پرسش­نامه سوء رفتار نسبت به سالمندان در ایران، 8 حیطه گزارش شد که حیطه جنسی در مطالعه آنان نیز یافت نشد] 10[. علت حذف حیطه جنسی، در مطالعه حاضر، ممکن است مربوط به تابو بودن موضوع جنسی در جامعه ایرانی باشد که باعث پاسخگویی تعداد کم شرکت کنندگان، به سئوالات آن بخش شده که حذف حیطه را به­دنبال داشت. همچنین تعداد سئوالات حیطه سوء رفتار جنسی در نسخه اصلی پرسش­نامه، فقط 2 سئوال بود که به­طور مستقیم به روابط جنسی اشاره می‌کرد. لذا پاسخ­گویی به آن، ممکن است برای سالمند ایرانی با توجه به موضوع و اعتقادات آنان، به­ویژه در این دوره سنی، مشکل بوده است.
پرسش­نامه Heravi Karimoui و همکاران، تنها مقیاس طراحی شده برای بررسی سالمند آزاری در ایران می­باشد که طولانی است. چرا که شامل 49 گویه می­باشد] 10[. Ghahari و همکاران نیز مقیاسی برای بررسی سالمند آزاری طراحی کردند که این ابزار فقط در استان البرز و تنها در سالمندان تحت پوشش مراکز بهداشتی مورد آزمون قرار گرفت] 33[. بیش­تر مطالعات در رابطه با بررسی سوء رفتار سالمندی در ایران، از پرسش­نامه­های محقق ساخته استفاده شده است. به طوری­که مطالعه Ghodousi و همکاران، هم­چنین Manochehri  و همکاران از مطالعاتی بودند که تشخیص سالمند آزاری، بوسیله مقیاس­های متفاوت و پژوهش­گر ساخته انجام شده بود] 34 ،14[. بررسی و تشخیص توسط مقیاس­های مختلف در مطالعات، مقایسه، تعمیم و نتیجه گیری را مشکل می­نماید.
پرسش­نامه­ کوتاه سوء رفتار در سالمندان (GMS)، اولین بار در مطالعه حاضر، در ایران بومی‌سازی شد. این مقیاس در ترکیه توسط  Dasbas و همکاران نیز ترجمه و در آن جمعیت تطبیق داده شد] 35[. در مطالعه آنان آلفای کرنباخ برای کل مقیاس 80/0 بود که از این جهت با مطالعه حاضر همخوانی داشت. در مطالعه آنان 5 عامل (جسمی، روانی، غفلت، مالی و جنسی) به­دست آمد] 35[.  در حالی­که در مطالعه ما بعد از چرخش واریماکس، 3 عامل ( جسمی، روانی، اقتصادی) استخراج شد. در این مطالعه، روایی سازه با تحلیل عامل اکتشافی، روش عامل یابی محورهای اصلی انجام شد ولی در ترکیه روایی سازه با تحلیل عاملی تأییدی (Confirmatory factor analysis) نیز انجام شد. البته قابل توجه است که در پژوهش آنها، مدل اولیه برازش مناسبی نداشت و بعد از حذف شاخص CFI Fit Index) (Comparative of، مدل آنها به برازش مناسب رسید. همخوانی نداشتن تعداد عامل­های استخراجی در روایی سازه می­تواند مربوط به حجم بالای نمونه در مطالعه Dasbas و همکاران باشد. به­طوری­که تعداد نمونه در پژوهش آنها 776 سالمند بود و شرکت کنندگان از شهرهای مختلف ترکیه انتخاب شده بودند.
در پژوهش ما میزان ضریب آلفای کرونباخ برای فاکتورهای جسمی 82/0، روانی 70/0و اقتصادی72/0 به­دست آمد که مقادیر مناسبی بودند. در نتایج پژوهش ترکیه، نیز ضریب آلفای کرونباخ برای فاکتورهای جسمی، روانی و اقتصادی تقریبا مناسب بودند. در حالی­که میزان آلفای کرونباخ برای فاکتور غفلت (در مطالعه ما این عامل به دست نیامد) در پژوهش آنها 34/0 بود که مقدار مناسبی نمی­باشد. میانگین سن افراد شرکت کننده در این مطالعه 30/70 سال و پژوهش انجام شده در ترکیه 68/71 سال بود که تقریباً با هم همخوانی داشتند.
در مطالعه حاضر، بیش­ترین عامل سوء رفتار در سالمندان، عامل روانی بود. در مطالعه  Manochehri و همکاران نیز بیش­ترین فراوانی مربوط به عامل سوء رفتار عاطفی گزارش شد] 14[.  که نشان دهنده وابستگی عاطفی و روانی سالمندان ایرانی به نزدیکان و اطرافیان بوده که آنها را بیش­تر در معرض آزارهای روانی و احساسی قرار می‌دهد. در حالی­که در مطالعه YADAV و همکاران در نپال هندوستان و Dong در چین، عامل غفلت، بیش­ترین نوع سو رفتار یافت شد ] 37-36[.
یکی از نقاط قوت پرسش­نامه سوء رفتار درسالمندان (GMS)، مختصر بودن آن است، درحالی­که در مطالعهHeravi Karimoui  و همکاران به دلیل داشتن 49 گویه] 10[، زمان تکمیل آن طولانی می­باشد و پاسخ­گویی برای سالمندان مشکل است.
 از محدودیت­های پژوهش حاضر، محدود بودن نمونه­گیری به شهر تهران بود. در صورتی­که برای تعمیم پذیری نتایج، بهتر است در محیط­های دیگر نیز آزمون شود، بنابراین پیشنهاد می­شود در شهرهای دیگر ایران نیز روان­سنجی این مقیاس مورد بررسی قرار گیرد.
نتیجه‌گیری
یافته­های پژوهش حاضر نشان داد که نسخه فارسی پرسش­نامه سوء رفتار در سالمندان ابزاری روا و پایا است که می­توان از آن به­عنوان ابزاری بومی جهت بررسی سوء رفتار سالمندان، که یک مشکل بهداشت عمومی است، استفاده نمود.
تشکر و قدردانی
 این مقاله حاصل طرح مصوب شورای پژوهشی کمیته پژوهشی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به شماره ثبت 66956/ص/ 1396 می­باشد. از کمیته پژوهشی دانش­جویان و معاونت تحقیقات و فن­آوری دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی برای حمایت مالی از این مطالعه قدرانی می­شود. هم­چنین از همکاری کلیه شرکت کنندگان به این وسیله تشکر و قدرانی میگردد.
 

 
..References
 
 
 
[1] Bourne PA, Eldermire-Shearer D. Population Ageing and the State of the Elderly, with Emphasis on Aged Jamaicans. MOJ Gerontol Ger 2018; 3(1): 89-102.
[2] who.int. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/elder-abuse 2018.
[3] Habibi A, Nemadi M, Habibi S, Mohammadi M. Quality of Life and Prevalence of Chronic Illnesses among Elderly People: A Cross-Sectional Survey. Journal of Health Ardebil 2010; 3(1): 58-66. [Farsi]
[4] Mohammadi M, Mirzaei M, Barati H. Population Attributable Fraction of Hypertension Associated with Obesity in Elderly of Northwest Iran. Paramedical Sciences and Military Health 2017; 12(3): 35-41. [Farsi]
[5] Hasani F, Kamali M, Akbar M, Fahimi M, Davatgaran K. Factors affecting quality of life of the elderly in the residential homes of Tehran. . J Birjand Univ Med Sci 2012; 18(4): 320-8. [Farsi]
[6] Lopes EDdS, Ferreira ÁG, Pires CG, Moraes MCSd. Elder abuse in Brazil: an integrative review. Rev Bras Geriatr Gerontol 2018; 21(5): 628-38.
[7] Molaei M, Etemad K, Tanjani P. Prevalence of Elder Abuse in Iran: A Systematic Review and Meta Analysis. Iranian Journal of Ageing 2017; 12(2): 242-52. [Farsi]
[8] Yan E, Chan K-L, Tiwari A. A systematic review of prevalence and risk factors for elder abuse in Asia TVA 2015; 16(2): 199-219.
[9] Dong X, Chen R, Wu B, Zhang NJ, Mui ACY-S, Chi I. Association between elder mistreatment and suicidal ideation among community-dwelling Chinese older adults in the USA. Gerontology 2016; 62(1): 71-80.
[10] Heravi Karimoui M, Anousheh M, Foroughan M, Taghi Sheikhi M, Hajizadeh E. Designing and Psychometricization of Abuse Questionnaire among the Elderly in the Family. Iranian Aging Journal 2010; 5(15): 7-21. [Farsi]
[11] Chokkanathan S. Elder mistreatment and health status of rural older adults. JIV 2015; 30(18): 3267-82.
[12] Roberto KA. The complexities of elder abuse. Am Psychol 2016; 71(4): 302-11.
[13] Lachs MS, Teresi JA, Ramirez M, Van Haitsma K, Silver S, Eimicke JP, et al. The prevalence of resident-to-resident elder mistreatment in nursing homes. AIM 2016; 165(4): 229-36.
[14] Manochehri H, Ghorbi B, Hossini M, Nasiri N, Mojgan K. The rates and types of homelessness with the elderly referred to the parks of Tehran. Adv. Nurs. Midwifery 2008; 18(62): 37-42. [Farsi]
[15] Pillemer K, Connolly M-T, Breckman R, Spreng N, Lachs MS. Elder mistreatment: Priorities for consideration by the White House Conference on Aging. The Gerontologist 2015; 55(2): 320-7.
[16] Fulmer T, Paveza G, Abraham I, Fairchild S. Elder neglect assessment in the emergency department ENA 2000; 26(5): 436-43.
[17] Bond MC, Butler KH. Elder abuse and neglect: definitions, epidemiology, and approaches to emergency department screening. CLIN GERIATR MED 2013; 29(1): 257-73.
[18] GiraldoRodríguez L, RosasCarrasco O. Development and psychometric properties of the Geriatric Mistreatment Scale. Geriatr Gerontol Int 2013; 13(2): 466-74.
[19] Munro B. Statistical Methods for Health Care Research philadelphia: Lippincott Williams Wlkins; 2005.
[20] Guillemin F, Bombardier C, Beaton D. Cross-cultural adaptation of health-related quality of life measures: literature review and proposed guidelines. J. Clin. Epidemiol 1993; 46(12): 1417-32.
[21] Kaiser HF. An index of factorial simplicity. Psychometrika 1974; 39(1): 31-6.
[22] Sofroniou N, Hutcheson G. The multivariate social scientist: introductory statistics using generalized linear models: Sage Publications; 1999.
[23] Mohammadbeigi A, Mohammadsalehi N, Aligol M. Validity and Reliability of the Instruments and Types of MeasurmentS in Health Applied Researches. J Rafsanjan Univ Med Sci 2015; 13(12): 1153-70. [Farsi]
[24] Ebadi A, Zarshenas M, Zareian A, Sharifinia S, Mogahedi M. Principles of scale development in health science. Tehran: Jamenegar; 2017.[Farsi]
[25] Hair JF. Multivariate Data Analysis: A Global Perspective. 8th cd. Upper Saddlc River: Prentice Hall. 2019.
[26] Mokhlesi S, Kariman N, Ebadi A, Khoshnejad F, Dabiri F. Psychometric Properties of the Questionnaire for Urinary Incontinence Diagnosis of Married Women of Qom city in 2015. J Rafsanjan Univ Med Sci 2017; 15(10): 955-66. [Farsi]
[27] Stevens JP. Applied multivariate statistics for the social sciences: Routledge Publications; 5 edition 2012.
[28] Polit D, Yang F. Measurement and the Measurement of Change: LWW Publications, 1 edition 2015.
[29] Devellis, R. F. Scale development: Theory and applications: Sage Publications, 3 edition 2012.
[30] Heidari M, Kazemnejad A, Norouzzadeh R. Statistical methods in health care research and using SPSS in data analysis. Tehran: Salemi-jame Negar; 2010. [Farsi]
[31] Waltz C, Bausell B. Nursing research: design statistics and computer analysis: Philadelphia: Davis FA; 6 edition 1981.
[32] Lawshe CH. A quantitative approach to content validity. Pers Psychol 1975; 28(4): 563-75.
[33] Ghahari S, Yekefallah M, Zarghami M, Kavand H, Gheitarani B. Study of psychometric properties of native and brief Elder Abuse Scale in a group of elders in Alborz province. Cultrual Psycology 2018; 2(2): 36-23. [Farsi]
[34] Ghodousi A, Abedi A, Fallah Yakhdan E. Studying the Instances of Elder Abuse and Their Relationship With Age and Sex in the Hospitalized Elderly. Forensic Medicine 2014; 19(4): 367-76. [Farsi]
[35] Dasbas S, Kocoglu Tanyer D, Kesen NF. The geriateric mistreatment scale. Geriateric mistreatment scale: the validity and reliability of its turkish. Turk J Geriatr 2019; 22(1): 91-100.
[36] Yadav UN, Paudel G. Prevalence and associated factors of elder mistreatment: a cross sectional study from urban Nepal. Age Ageing 2016; 45(5): 609-13.
[37] Dong X, Simon MA, Gorbien M. Elder abuse and neglect in an urban Chinese population. J Elder Abuse Negl 2007; 19(3-4): 79-96.
.


 
Evaluation of Psychometric Properties of Persian Version of Geriatric Mistreatment Scale in the Elderly Living in Tehran in 2017-2018: A Descriptive Study
 
F. Rashidi Fakari[6], A. Ebadi[7], G. Ozgoli[8], N. Kariman[9], B. Mohamadizeidi[10]
 
 
 
Received: 06/08/2019  Sent for Revision: 02/10/2019 Received Revised Manuscript: 24/03/2020 Accepted: 30/03/2020
 
Background and Objectives: Elderly abuse is one of the major social health problems and has a significant impact on the quality of life of the elderly. Faster detection of elder abuse and providing appropriate remedies will reduce its subsequent complications. Therefore, this study was conducted with the aim of translating and determining the psychometric properties of the Geriatric Mistreatment Scale (22 items) in the elderly living in Tehran, Iran.
Materials and Methods: This descriptive study was conducted on 301 elderly people living in Tehran in 2017-2018. The translation was done by the Health-Related Quality of Life (HRQOL) protocol method; after obtaining written permission from the original designer. Exploratory factor analysis was used to evaluate construct validity and Cronbach's alpha coefficient and test-retest were used to determine reliability.
Results: Cronbach's alpha was 0.80 for all items and Intraclass Correlation Coefficient was 0.81 which both showed appropriate reliability of the Persian version of Geriatric Mistreatment Scale. In the exploratory factor analysis, three factors (physical, psychological, economic) were extracted by principal axis factoring that determined 42% of cumulative variance.
Conclusion: The findings of the present study indicate that the Persian version of the Geriatric Mistreatment Scale is a valid and reliable tool that can be used as an indigenous tool to assess elder abuse, which is a public health problem.
Key words: Geriatric, Psychometric, Abuse
 
Funding: This study was funded by Shahid Beheshti University of Medical Sciences.
Conflict of interest: None declared.
Ethical approval: The Ethics Committee of Shahid Beheshti University approved the study )IR.SBMU.RETECH.REC.1396.869(.
 
How to cite this article: Rashidi Fakari F , Ebadi A, Ozgoli G, Kariman N, Mohamadizeidi B. Evaluation of Psychometric Properties of Persian Version of Geriatric Mistreatment Scale in the Elderly Living in Tehran in 2017-2018: A Descriptive Study. J Rafsanjan Univ Med Sci 2020; 19 (3): 265-78. [Farsi]


 
[1]- دانشجوی دکترای تخصصی بهداشت باروری، کمیته پژوهشی دانشجویان، گروه مامایی و بهداشت باروری، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، تهران، ایران
[2]- (نویسنده مسئول) دکتری پرستاری، استاد، مرکز تحقیقات علوم رفتاری، انستیتو سبک زندگی، دانشکده پرستاری، دانشگاه علوم پزشکی بقیه ا...(عج)، تهران، ایران
تلفن 88600047-021، دورنگار: 88600047-021، پست الکترونیکی: ebadi1347@yahoo.com
[3]- دکترای تخصصی بهداشت باروری، دانشیار، مرکز تحقیقات مامایی و بهداشت باروری، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، تهران، ایران
[4]- دکترای تخصصی بهداشت باروری، دانشیار، مرکز تحقیقات مامایی و بهداشت باروری، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، تهران، ایران
[5]- دکترای تخصصی بهداشت باروری، عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی آزاد تنکابن، مازندران، ایران
 
[6]- PhD Student of Reproductive Health, Students Research Committee, Dept. of Midwifery and Reproductive Health, Shahid Beheshti University of Medical Sciences, Tehran, Iran, ORCID: 0000-0002-5050-9222
[7]- PhD in Nursing, Prof., Behavioral Sciences Research Center, Life Style Institute, Faculty of Nursing, Baqiyatallah University of Medical Sciences, Tehran, Iran, ORCID: 0000-0002-2911-7005
(Corresponding Author) Tel: (021) 88600047, Fax: (021) 88600047, E-mail: ebadi1347@yahoo.com
[8]- PhD in Reproductive Health, Associate Prof., Midwifery and Reproductive Health Research Center, Shahid Beheshti University of Medical Science, Tehran, Iran, ORCID: 0000-0001-8413-7175
[9] - PhD in Reproductive Health, Associate Prof., Midwifery and Reproductive Health Research Center, Shahid Beheshti University of Medical Science, Tehran, Iran, ORCID: 0000-0003-2111-7024
[10]- PhD in Reproductive Health, Faculty Member of Islamic Azad University, Tonekabon Medical Branch, Mazandran, Iran
 ORCID: 0000-0001-7214-4132
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: پرستاري
دریافت: 1398/4/27 | پذیرش: 1399/1/11 | انتشار: 1399/4/1

ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA

ارسال پیام به نویسنده مسئول


بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2024 CC BY-NC 4.0 | Journal of Rafsanjan University of Medical Sciences

Designed & Developed by : Yektaweb