Ethics code: IR.SSU.SPH.REC.1396.99
Zarei Mahmoudabadi T, Ehrampoush M H, Talebi P, Eslami H. Paper and Cardboard Industries Wastewater Treatment by Coagulation and Flocculation Process and Optimization with Response Surface Methodology:
A Laboratory Study. JRUMS 2022; 21 (5) :533-550
URL:
http://journal.rums.ac.ir/article-1-6550-fa.html
زارعی محمودآبادی طاهره، احرامپوش محمدحسن، طالبی پروانه، اسلامی هادی. تصفیه فاضلاب صنایع کاغذ و مقواسازی به وسیله فرآیند انعقاد و لختهسازی و بهینهسازی با روش سطح پاسخ: یک مطالعه آزمایشگاهی. مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان. 1401; 21 (5) :533-550
URL: http://journal.rums.ac.ir/article-1-6550-fa.html
استادیار گروه مهندسی بهداشت محیط، دانشکده بهداشت، مرکز تحقیقات ایمنی و سلامت شغلی، شرکت ملی صنایع مس ایران، سازمان جهانی ایمنی و دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، رفسنجان، ایران
متن کامل [PDF 1188 kb]
(275 دریافت)
|
چکیده (HTML) (640 مشاهده)
متن کامل: (427 مشاهده)
مقاله پژوهشی
مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان
دوره 21، مرداد 1401، 550-533
تصفیه فاضلاب صنایع کاغذ و مقواسازی به وسیله فرآیند انعقاد و لختهسازی و بهینهسازی با روش سطح پاسخ: یک مطالعه آزمایشگاهی
طاهره زارعی محمودآبادی[1]، محمدحسن احرامپوش[2]، پروانه طالبی[3]، هادی اسلامی[4]
دریافت مقاله: 04/03/1401 ارسال مقاله به نویسنده جهت اصلاح: 02/05/1401 دریافت اصلاحیه از نویسنده: 10/05/1401 پذیرش مقاله: 12/05/1401
چکیده
زمینه و هدف: تصفیه فاضلاب صنایع بازیافت کاغذ و مقواسازی با هدف بازچرخش آب، یکی از نیازهای صنایع میباشد. لذا هدف این مطالعه، تصفیه فاضلاب صنایع بازیافت کاغذ بوسیله فرآیند انعقاد و لختهسازی و بهینهسازی با روش سطح پاسخ بود.
مواد و روشها: در این مطالعه آزمایشگاهی، از روش سطح پاسخ و طرح مرکب مرکـزی جهت طراحی آزمایشها، تعیین اثرات متغیرهای مورد مطالعه ( pH، غلظتهای آلوم، پلی آلومینیوم کلراید (Poly- aluminum chloride; PAC) و پلیمرکاتیونی) بر راندمان حذف جامدات معلق کل (Total suspended solid; TSS) و اکسیژن مورد نیاز شیمیایی (Chemical oxygen demand; COD) استفاده شد. تجزیه و تحلیل دادهها با استفاده از آزمون آماری ANOVA با سطح معنیدار 05/0 انجام شد.
یافتهها: نتایج نشان داد که ترکیب پلی آلومینیوم کلراید با پلیمر کاتیونی (شرایط بهینه؛ 5/7=pH، غلظت PAC= 450 میلیگرم بر لیتر، غلظت پلیمر کاتیونی = 5/1 میلیگرم بر لیتر) راندمان حذف TSS و COD به ترتیب 34/97 و 76/75 درصد بود. ترکیب آلوم با پلیمر کاتیونی (شرایط بهینه؛ 5/8=pH، غلظت آلوم= 550 میلیگرم بر لیتر، غلظت پلیمر کاتیونی = 2 میلیگرم بر لیتر) راندمان حذف 96/98 و 83/77 درصد بود. اثرات همزمان دو متغیر مستقل pH و غلظت به طور معنیداری (05/0 > P) در حذف متغیرهای TSS و COD تأثیر داشتند.
نتیجهگیری: بر اساس نتایج، ترکیب PAC با پلیمر کاتیونی کارآیی بهتری داشته و همچنین مقدار COD و TSS در پساب نهایی به ترتیب بالاتر و پایینتر از مقادیر استاندارد بوده است. لذا فرآیند انعقاد شیمیایی به عنوان پیشتصفیه توصیه میگردد.
واژههای کلیدی: انعقاد و لختهسازی، بهینهسازی، صنایع کاغذ و مقواسازی، تصفیه فاضلاب، روش سطح پاسخ
مقدمه
با توجه به مشکلات مربوط به کمبود مواد اولیه چوبی برای صنایع خمیرکاغذ و جلوگیری از اثرات تخریب محیط زیست، یکی از بهترین راه حلهای ممکن در دنیا، بازیافت کاغذهای باطله میباشد. مزایای بازیافت کاغذ به عنوان کالای استراتژیک و ارزشمند در کشور ما به دلایل سودآوری آن، کاهش وابستگی به واردات این محصول، کاهش هزینه تبدیل و تولید آن از الیاف گیاهی به کاغذ، از اهمیت خاصی برخوردار میباشد [1]. اما مصرف بالای آب در صنایع بازیافت کاغذ سبب ایجاد مقادیر زیادی از فاضلاب میشود و صنعت کاغذسازی در میان مهمترین آلودهکنندههای صنعتی قرار دارد و بنابراین یکی از صنایع نگران کننده میباشد [2]. تصفیه فاضلاب صنایع بازیافت کاغذ با هدف استفاده مجدد آب و کاهش آسیب به محیط زیست یکی از نیازهای روز صنعت تصفیه فاضلاب در دنیا میباشد [3]. فاضلاب خروجی از کارخانههای بازیافت کاغذ، حاوی مقادیر بالایی از ذرات معلق، رنگ، مواد آلی و برخی ترکیبات شیمیایی شامل اسیدهای رزین، فنلها، دیاکسینها و فورانها، مواد آلی و معدنی، فلزات سنگین، سیانیدها، سولفیدها و دیگر مواد محلول میباشد که فرآیند بازچرخش پساب تصفیه شده را با مشکلات زیادی همراه میکند. جداسازی ذرات معلق و مواد آلی یکی از ملزومات اصلی تصفیه فاضلاب این صنایع و کاهش مشکلات مربوط به آن میباشد [4].
انواع مختلفی از فرآیندهای تصفیه از جمله (تصفیه بیولوژیکی هوازی و بیهوازی [5]، اکسیداسیون پیشرفته، جذب، الکتروگوالاسیون [6]، فیلتراسیون غشایی [7] و انعقاد و لخته سازی) برای به حداقل رساندن تخلیه فاضلاب صنایع بازیافت کاغذ به محیط زیست مورد بررسی قرار گرفته است. طبق تحقیقات صورت گرفته بر روی چندین نوع فاضلاب این صنعت به طور کلی نسبت BOD5/COD (;Biochemical oxygen demand اکسیژن مورد نیاز بیوشیمیایی) کمتر از 3/0 برآورد شده که این نسبت جهت استفاده از فرآیندهای بیولوژیکی مناسب نمیباشد. همچنین مشخص شده است که فرآیند انعقاد و لختهسازی بر روی افزایش قابلیت تجزیهپذیری زیستی پساب مقواسازی اثر مثبت دارد و نسبت COD/BOD بالای این پساب را پایین میآورد [9-8]. استفاده از فرآیند انعقاد و لختهسازی به دلیل سادگی و کارآیی یکی از روشهای مؤثر در جداسازی و بازیافت ترکیبات مزاحم در فاضلاب صنایع مقواسازی میباشد که از طریق بررسی پارامترهای مختلف مانند pH، دوز منعقدکننده، زمان ته نشینی و غیره میتوان راندمان فرآیند را افزایش داد [10-6]. البته محدودیتها و چالشهای فرآیند انعقاد لختهسازی مانند سمیت و خطر سلامتی ناشی از منعقد کنندهها و تولید مقدار زیاد لجن باید در نظرگرفته شود [11].
در آزمایشهای متداول انعقاد و لختهسازی، در هر نوبت از آزمایش یکی از عوامل به صورت متغیر و سایر عوامل به صورت ثابت در نظر گرفته و راندمان حذف آلایندههای مورد بررسی محاسبه میشوند [12]. به کارگیری ایـن روش سـنتی، عـلاوه بـر نیـاز بـه زمـان طولانی و مواد شیمیایی بیشتر، بـه دلیـل خطـای زیـاد، دارای دقت پایینی اسـت. همچنـین ایـن روش قـادر بـه بررسی اثرات متقابل متغیرها نیست [13- 14]. با استفاده از روش سطح پاسـخ (Respond Surface Method; RSM) ضـمن رفـع محدودیتهای روشهای سنتی، اثرات متقابل متغیرهـای مستقل مختلف در سطوح گونـاگون و اثـرات آنهـا روی یکدیگر را مورد مطالعه قـرار مـیدهـد [15]. ایـن روش دارای چهار مرحله اصلی شامل؛ طراحی آزمایشها، برازش مدل، راستی آزمایی مدل و بهینهسـازی فرآیند اسـت. طرح آزمایشهایی مثل مرکـب مرکـزی (Central Composite Design; CCD ) برای روش سطح پاسخ مفید است [17-16]. یکی از مهمترین مزایای استفاده از روش سطح - پاسخ صرفه جویی در وقت و هزینه از طریق کاهش در تعداد آزمایشات، تعیین حالت بهینه برای هر پارامتر و نیز تهیه مدل رگرسیونی فرآیند مورد بررسی است [18]. لذا هدف از مطالعه حاضر بهینه سازی شرایط انعقاد و لختهسازی (pH، غلظت منعقدکنندههای آلوم، PAC و پلیمر کاتیونی) در تصفیه فاضلاب صنعت بازیافت کاغذ با استفاده از روش سطح پاسخ بوده است.
مواد و روشها
این مطالعه از نوع آزمایشگاهی بوده که در آزمایشگاه دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد در سال 1397 (با کد اخلاق: IR. SS. SPH. REC.1396.99) صورت گرفت.
نمونه برداری از فاضلاب ورودی به حوضچه ته نشینی تصفیه خانه شرکت بازیافت کاغذ و مقواسازی شهر یزد انجام شد. پارامترهای pH، هدایت الکتریکی (Electrical Conductivity; EC) در محل اندازهگیری و بعد از انتقال به آزمایشگاه پارامترهای کدورت، TSS، کل جامدات محلول (Total Dissolved Solids; TDS، COD مطابق با روشهای ارائه شده در کتاب روشهای استاندارد جهت آزمایشهای آب و فاضلاب اندازهگیری گردید [19].
pH و EC پساب با استفاده از مولتی پارامتر HACH مدل HQ40 ساخت آمریکا، TSS و کدورت با استفاده از DR2000 و TDS بر اساس روش وزن سنجی که در بخش 2540-C استاندارد توضیح داده شده است، مورد سنجش قرار گرفتند [19]. اندازهگیری COD با استفاده از ویال COD، ساخت شرکت HACH انجام شد به اینصورت که به مدت 2 ساعت در دستگاه هاضم (HACH) در دمای 150 درجه سانتیگراد گذاشته شد و بعد از سرد شدن با استفاده از دستگاه DR2000 HACH قرائت گردید. همچنین از دستگاه جارتست مدل 402- 7790 (Phipps & Bird، آمریکا) جهت انجام آزمایشات و بهینهسازی مراحل مورد استفاده قرار گرفت. در این مطالعه از PAC و آلوم به عنوان منعقدکننده و پلیمر کاتیونی C-270 ساخت شرکت Acquah سوئیس به عنوان کمک منعقدکننده مورد استفاده قرار گرفتند. همچنین از هیدروکسید سدیم و اسید کلریدریک ( یک نرمال) ساخت شرکت مرک آلمان برای تنظیم pH استفاده گردید [12].
در ادامه پارامترهای pH در مقادیر(5/5، 5/6، 5/7، 5/8، 5/9) غلظت PAC و آلوم (250، 350، 450، 550 میلیگرم بر لیتر) و غلظت پلیمر کاتیونی C270( 5/0، 1، 5/1، 2، 5/2 میلیگرم بر لیتر) تنظیم شد و وارد نرم افزارMinitab گردید و بر اساس روش سطح - پاسخ و مدل CCD طراحی آزمایش انجام شد. که برای بهینهسازی مراحل انعقاد و لختهسازی برای هر کدام از منعقدکنندهها 31 آزمایش طراحی شد. تمام مراحل بهینه سازی فرآیند انعقاد و لختهسازی با سرعت و مدت زمان اختلاط تند 150 دور در دقیقه در 2 دقیقه، سرعت و مدت زمان اختلاط کند 40 دور در دقیقه در 20 دقیقه انجام گردید [15].
بهینهسازی مرحله انعقاد و لخته سازی از طراحی آزمایش سطح - پاسخ و به روش طراحی کامپوزیت مرکزی(CCD) و تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار Minitab نسخه 16 و آزمون آماری ANOVA در سطح معنیدار (05/0>P) انجام شد.
نتایج
خصوصیات فاضلاب خام صنعت بازیافت کاغذ استفاده شده در این تحقیق در جدول 1 گزارش شده است.
جدول 1- خصوصیات فاضلاب صنعت بازیافت کاغذ
پارامتر |
واحد |
میانگین |
انحراف معیار |
pH |
- |
89/6 |
36/0 |
هدایت الکتریکی (EC) |
mS/cm |
29/10 |
63/574 |
کدورت |
NTU |
66/1957 |
41/177 |
کل جامدات معلق (TSS) |
mg/L |
63/2549 |
76/366 |
کل جامدات محلول (TDS) |
mg/L |
24/8203 |
76/429 |
اکسیژن مورد نیاز بیوشیمیایی (COD) |
mg/L |
11/12463 |
17/1787 |
در ابتدا تأثیر pH، غلظت PAC و پلیمر کاتیونی بر بازده فرآیند و بهینهسازی این متغیرها با استفاده از طرح آزمایشی بررسی شد. تعداد آزمایشات طراحی شده و راندمان حذف آلایندههای TSS و COD مربوط به هر اجرا در جدول 2 گزارش شده است.
جدول 2- طراحی آزمایش برای PAC در ترکیب با پلیمر کاتیونی
سطح پاسخ
(راندمان حذف
بر حسب درصد) |
C270
(mg/L) |
PAC
(mg/L) |
pH |
Run Order |
COD |
TSS |
2/49 |
18/82 |
2 |
550 |
5/6 |
1 |
24/77 |
84/98 |
5/1 |
450 |
5/7 |
2 |
89/40 |
8/66 |
1 |
350 |
5/6 |
3 |
38/77 |
04/98 |
5/1 |
450 |
5/7 |
4 |
59/64 |
8/95 |
1 |
350 |
5/8 |
5 |
89/76 |
18/98 |
5/1 |
450 |
5/7 |
6 |
14/72 |
68/98 |
5/1 |
450 |
5/9 |
7 |
01/77 |
88/98 |
5/1 |
450 |
5/7 |
8 |
77 |
98 |
5/1 |
450 |
5/7 |
9 |
53/49 |
88/82 |
2 |
550 |
5/6 |
10 |
2/44 |
33/72 |
2 |
350 |
5/6 |
11 |
76/76 |
01/98 |
5/1 |
450 |
5/7 |
12 |
79/78 |
41/99 |
5/1 |
650 |
5/7 |
13 |
75 |
25/96 |
1 |
550 |
5/8 |
14 |
42/67 |
19/92 |
5/0 |
450 |
5/7 |
15 |
4/77 |
97/98 |
5/1 |
450 |
5/7 |
16 |
15/47 |
37/78 |
1 |
550 |
5/6 |
17 |
11/40 |
66 |
1 |
350 |
5/6 |
18 |
31/78 |
05/98 |
5/1 |
450 |
5/7 |
19 |
72/47 |
91/78 |
1 |
550 |
5/6 |
20 |
18/74 |
17/97 |
2 |
550 |
5/8 |
21 |
96/53 |
54/86 |
5/1 |
250 |
5/7 |
22 |
2/43 |
88/71 |
2 |
350 |
5/6 |
23 |
19/65 |
01/95 |
1 |
350 |
5/8 |
24 |
79/38 |
44/63 |
5/1 |
450 |
5/5 |
25 |
68/68 |
13/97 |
2 |
350 |
5/8 |
26 |
71 |
86/95 |
5/2 |
450 |
5/7 |
27 |
4/75 |
97 |
2 |
550 |
5/8 |
28 |
68/77 |
15/98 |
5/1 |
450 |
5/7 |
29 |
91/68 |
14/96 |
2 |
350 |
5/8 |
30 |
4/75 |
97 |
1 |
550 |
5/8 |
31 |
تأثیر مقادیر مختلف pH و غلظتهای مختلف PAC در ترکیب با پلیمر کاتیونی بر راندمان حذف TSS و COD در شکلهای 1 و 2 نشان داده شده است.
راندمان حذف TSS و COD با افزایش pH در غلظتهای مختلف PAC افزایش مییابد و این افزایش تا pH برابر 5/7 با افزایش همراه بوده و در pH بالاتر راندمان حذف کاهش یافته است. در ادامه راندمان حذف با افزایش pH در غلظتهای مختلف پلیمر کاتیونی، راندمان حذف تا pH برابر 5/7 ادامه داشته و در pH بالاتر راندمان حذف کاهش یافته است. با افزایش غلظت PAC و پلیمر کاتیونی راندمان حذف افزایش مییابد. این افزایش راندمان برای پلیمر کاتیونی در غلظت 5/1میلیگرم بر لیتر و برای PAC در غلظت 450 میلیگرم بر لیتر ادامه داشته و در غلظتهای بالاتر راندمان حذف کاهش نشان داده است.
در نهایت حداکثر راندمان حذف TSS و COD به ترتیب 34/97 و 76/75 درصد در شرایط بهینه با pH برابر 5/7، غلظت 450 میلیگرم بر لیتر PAC و غلظت 5/1 میلیگرم پلیمر کاتیونی (C270) اتفاق افتاده است.
