جلد 22، شماره 10 - ( 10-1402 )
جلد 22 شماره 10 صفحات 1070-1053 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Ethics code: IR.IAU.YASOOJ.REC.1402.003
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Holakoie A, Mahmoodi A, Maredpour A. Predicting Psychological Well-Being and Psychological Cohesion Based on Mindfulness and Emotion Regulation Strategies with the Mediating Role of Resilience of the Women on the Verge of Divorce in Isfahan City in 2023: A Descriptive Study. JRUMS 2024; 22 (10) :1053-1070
URL: http://journal.rums.ac.ir/article-1-7173-fa.html
URL: http://journal.rums.ac.ir/article-1-7173-fa.html
هلاکویی اردشیر، محمودی ارمین، ماردپور علیرضا. پیشبینی بهزیستی روان‌شناختی و انسجام روانی بر اساس ذهن‌آگاهی و راهبردهای تنظیم هیجان با نقش میانجی تاب‌آوری زنان در آستانه طلاق شهر اصفهان در سال 1402: یک مطالعه توصیفی. مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان. 1402; 22 (10) :1053-1070
گروه روانشناسی، واحد یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی، یاسوج، ایران
متن کامل [PDF 514 kb]
(229 دریافت)
| چکیده (HTML) (227 مشاهده)
مقدمه
طلاق یک اتفاق غیرمنتظره و آسیب‌زا است که میتواند برای برخی از افراد متأهل اتفاق بی‌افتد. پژوهش‌ها ارتباط بین طلاق و پیامدهای سلامت روان‌شناختی از جمله اضطراب و افسردگی را نشان داده‌اند [1]. سلامت و پویایی خانواده ریشه در بهداشت روان، انسجام روانی و شادابی زوجین دارد و بهداشت روانی آنها به نحوه تفکر، احساس و عمل آنها بستگی دارد [2]. روابط نامناسب زوجین اثرات مخربی بر سلام‌تروان و جسم آنها میگذارد [3]، سلامت زوجین و حفظ روابط زناشویی در گرو بهزیستی روان‌شناختی و انسجام روانی آنان است [4].
Ryff بهزیستی روان‌شناختی (Psychological well-being) را تلاش برای کمال در جهت تحقق توانایی‌های بالقوه واقعی خود تعریف کرده است [5]. بهزیستی روان‌شناختی را می‌توان خوشبختی، شادی و داشتن احساسات مثبت در زندگی تعریف نمود [6]. بهزیستی روانی انعکاس دهنده خلق مثبت و سرزندگی است و از جمله مؤلفه‌های مؤثر در افزایش خرسندی از روابط رمانتیک زوجین است [7]. Tepeli Temiz و همکارش در پژوهشی به این نتیجه رسیدند که تنظیم هیجانی با بهزیستی روانی رابطه مثبت و معناداری دارد [8].
انسجام روانی (Psychological cohesion) سازهای است که جهت‌گزینی کلی فرد نسبت به زندگی و احساس اعتماد و پویایی مداوم فراگیر فرد را در زندگی و دنیای پیرامون او نشان میدهد و باعث میشود تا افراد تحریکات درونی و بیرونی دریافت شده در زندگی را به صورت سازمان یافته‌‌تر ادراک نمایند [9]. محققان بر این باورند که از طریق حس انسجام روانی قوی می‌توان توجیه کرد که چرا بعضی افرد با وجود میزان بالایی از تنش، توان مقابله بالاتر داشته و سالم‌تر می‌مانند [10]. Sharma و Kumra نشان دادند که تغییرات در ذهن‌آگاهی (Mindfulness) با تغییرات در میزان افسردگی، استرس، مقابله با هیجانات منفی و انسجام روانی ارتباط داشته و بالا رفتن میزان ذهن‌آگاهی منجر به افزایش احساس انسجام روان شده و پیشبینی کننده کاهش استرس است [11].
تنظیم هیجان (Emotion regulation)، شکل خاصی از خودتنظیم‌گری هیجانی است که افراد از طریق آن هیجان‌هایشان را به منظور پاسخدهی به درخواست‌های محیطی به شکل هشیار یا ناهشیار تنظیم میکنند. افراط و تفریط در بروز هیجانها و ناتوانی در ابراز و مهارگری آنها علاوه بر اینکه منجر به پرخاشگری، خشم، نفرت و اضطراب میگردد، موجب اختلال در فرآیند سازگاری، بهداشت روانی و عاطفی زوجین میشود و آنها را به شکل جدی آسیب‌پذیر می‌سازد [12]. Chen و همکاران در پژوهشی به بررسی رابطه میان ذهن‌آگاهی، تنظیم هیجان و سلامت روانی در میان بزرگسالان پرداختند و به این نتیجه رسیدند که ذهن‌آگاهی با تنظیم هیجان و سلامت روان زنان رابطه مستقیمی دارد [13].
به تازگی علاقه محققان به بررسی نقش ذهن‌آگاهی در افزایش روابط صمیمانه زوجین بهواسطه تأثیر بر مؤلفه‌های روانی افزایش یافته است. مطابق نظریه رفتار درمانی دیالکتیک، ذهن آگاهی با وضعیت روانی افراد مرتبط بوده و میتواند در بهبود بهزیستی روانی و انسجام روانی به واسطه معطوف کردن آگاهی به تجارب هیجانی به شیوه‌ای غیرقضاوتی و دل‌سوزانه، تعامل با هیجانها را به صورت سالم تسهیل نماید. تاب‌آوری (Resilience) به مجموعه‌ای از ویژگی‌های شخصیتی و سبک‌های مقابلهای اشاره دارد که معمولاً در مواجهه و تحمل شرایط سخت زندگی مؤثر بوده و به فرد کمک میکنند که سازگاری بهتری از خود نشان دهد [14]. همچنین، تاب‌آوری با سلامت روانی و بهزیستی روان‌شناختی مرتبط است [15].
از آن‌جا که حساسیت‌های عاطفی و اجتماعی زنان بالا است، هیجانهای منفی زیادی را تجربه میکنند و سلامت جسمانی و روانی آنها بیشتر در معرض خطر قرار میگیرد. بدین ترتیب بهزیستی روان‌شناختی آنها رو به افول گذاشته و کاهش مییابد [16]. از این رو، پرداختن به عوامل تأثیرگذار بر بهبود شرایط زنان در شرف طلاق، در حیطه پژوهشهای روان‌شناختی، به منظور ارائه راهکارهای عملیاتی در کنار افزایش دانش نظری، مهم و ضروری است. لذا شناخت هرچه بیشتر عوامل مؤثر و مرتبط با گرایش به طلاق از جمله: بهزیستی روان‌شناختی، انسجام روانی، ذهن‌آگاهی، راهبردهای تنظیم هیجان و تاب‌آوری و ایجاد تمهیداتی چون ارائه آموزشها و امکانات لازم در به وجود آوردن شرایط مطلوب برای منصرف شدن زنان از طلاق و حفظ کیان خانواده ضرورت دارد [4]. با توجه به اهمیت روابط متغیرهای مطرح شده [15] و این که بر طبق جستجوهای انجام شده، مطالعه‌ای یافت نگردید که دقیقاً به بررسی رابطه متغیرهای این مطالعه پرداخته باشد، لذا این پژوهش با هدف تدوین مدل ساختاری پیشبینی بهزیستی روان‌شناختی و انسجام روانی بر اساس ذهن‌آگاهی و راهبردهای تنظیم هیجان با نقش میانجی تاب‌آوری زنان در آستانه طلاق شهر اصفهان انجام پذیرفت. در شکل 1، مدل ارتباط و جهت رابطه بین متغیرها آورده شده است.
شکل1- مدل مفهومی پیشبینی بهزیستی روان‌شناختی و انسجام روانی بر اساس ذهن‌آگاهی و راهبردهای تنظیم هیجان با نقش میانجی تاب‌آوری در زنان مورد مطالعه
جدول 1- یافته‌های توصیفی متغیرهای نمرات تاب‌آوری، انسجام روانی، تنظیم هیجان، بهزیستی روان‌شناختی و ذهن‌آگاهی زنان در آستانه طلاق شهر اصفهان در سال 1402 (302=n)
جدول 3- شاخصهای برازش مدل تبیین ذهن‌آگاهی و راهبردهای تنظیم هیجان زنان بر بهزیستی روان‌شناختی و انسجام روانی با تأکید بر نقش میانجی تاب‌آوری زنان در آستانه طلاق شهر اصفهان در سال 1402 (302=n)
شکل 2- ضرایب مسیر مدل ذهن‌آگاهی و راهبردهای تنظیم هیجان زنان به منظور پیشبینی بهزیستی روان‌شناختی و انسجام روانی با نقش میانجی تاب‌آوری زنان در آستانه طلاق شهر اصفهان در سال 1402 (302=n)
References
Predicting Psychological Well-Being and Psychological Cohesion Based on Mindfulness and Emotion Regulation Strategies with the Mediating Role of Resilience of the Women on the Verge of Divorce in Isfahan City in 2023: A Descriptive Study
Ardeshir Holakoie [4], Armin Mahmoodi [5], Alireza Maredpour [6]
Received: 15/10/23 Sent for Revision: 12/11/23 Received Revised Manuscript: 16/12/23 Accepted: 18/12/23
Background and Objectives: Women on the verge of divorce are exposed to psychological problems. This research was conducted with the aim of determining the predictors of psychological well-being and psychological cohesion based on mindfulness and emotion regulation strategies with the mediating role of resilience of the women on the verge of divorce in Isfahan City in 2023.
Materials and Methods: The research was descriptive and correlational. The statistical population included all the women referred to counseling centers in Isfahan City in 2023, and 302 people were selected as the research sample using convenience sampling method. The participants responded to Gross and John's Emotion Regulation Strategy Questionnaire, Bather's Five-Faceted Mindfulness Questionnaire (FFMQ), Ryff's Psychological Well-Being, Flensburg-Madsen's Psychological Coherence, and Connor and Davidson's Resilience. Data were analyzed using Pearson's correlation test and structural equations modeling.
Results: The results showed that there was a significant difference between mindfulness (p<0.001, β=0.74), emotion regulation strategies (p=0.033, β=0.11) and resilience (p<0.001, β=0.36) and psychological well-being; Mindfulness (β=0.13, p<0.001), emotion regulation strategies (β=0.56, p<0.001) and resilience (β=0.39, p<0.001) and mental coherence; And also mindfulness (p=0.028, β=0.06) and emotion regulation strategies (p=0.022, β=0.45) and resilience. There was also a significant positive relationship between mindfulness, emotion regulation strategies and psychological well-being and psychological cohesion with the mediating role of resilience (p<0.05).
Conclusion: It appears that resilience plays an important role in the relationship between mindfulness and emotion regulation strategies and psychological well-being and psychological cohesion of women on the verge of divorce. It is recommended to try to increase the psychological well-being, psychological cohesion, and resilience of women by holding family education classes.
Key words: Psychological Well-being, Sense of Coherence, Mindfulness, Emotion, Resilience, Women
Funding: This study did not have any funds.
Conflict of interest: None declared.
Ethical approval: The Ethics Committee of Azad University of Yasooj approved the study (IR.IAU.YASOOJ.REC.1402.003).
How to cite this article: Holakoie Ardeshir, Mahmoodi Armin, Maredpour Alireza. Predicting Psychological Well-Being and Psychological Cohesion Based on Mindfulness and Emotion Regulation Strategies with the Mediating Role of Resilience of the Women on the Verge of Divorce in Isfahan City in 2023: A Descriptive Study. J Rafsanjan Univ Med Sci 2024; 22 (10): 1053-70. [Farsi]
متن کامل: (533 مشاهده)
مقاله پژوهشی
مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان
دوره 22، دی 1402، 1070-1053
پیشبینی بهزیستی روان‌شناختی و انسجام روانی بر اساس ذهن‌آگاهی و راهبردهای تنظیم هیجان با نقش میانجی تاب‌آوری زنان در آستانه طلاق شهر اصفهان در سال 1402: یک مطالعه توصیفی
اردشیر هلاکویی[1] ، آرمین محمودی[2]، علیرضا ماردپور[3]
دریافت مقاله:23/10/1402 ارسال مقاله به نویسنده جهت اصلاح: 21/08/1402 دریافت اصلاحیه از نویسنده: 25/07/1402 پذیرش مقاله: 27/09/1402
چکیده
زمینه و هدف: زنان در آستانه طلاق در معرض مشکلات روان‌شناختی قرار دارند. این پژوهش با هدف پیشبینی بهزیستی روان‌شناختی و انسجام روانی بر اساس ذهن‌آگاهی و راهبردهای تنظیم هیجان با نقش میانجی تاب‌آوری زنان در آستانه طلاق شهر اصفهان در سال 1402 انجام گرفت.
مواد و روشها: پژوهش حاضر، توصیفی و از نوع همبستگی بود. جامعه آماری شامل کلیه زنان مراجعه کننده به مراکز مشاوره شهر اصفهان در سال 1402 بود که با روش نمونه‌گیری در دسترس، تعداد 302 نفر به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. شرکت‌کنندگان به پرسش‌نامه‌های راهبرد تنظیم هیجان Gross وJohn ، پنج وجهی ذهن‌آگاهی (Five-faceted mindfulness questionnaire; FFMQ) Bather، بهزیستی روان‌شناختی Ryff، انسجام روان‌شناختی Flensburg-Madsen و تاب‌آوری Connor و Davidson پاسخ دادند. داده‌ها با استفاده از آزمون همبستگی Pearson و مدلسازی معادلات ساختاری تجزیه و تحلیل شدند.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که بین ذهن‌آگاهی (001/0>P، 74/0=β)، راهبردهای تنظیم هیجان (033/0=P، 11/0=β) و تاب‌آوری (001/0>P، 36/0=β) با بهزیستی روان‌شناختی؛ بین ذهن‌آگاهی (001/0>P، 13/0=β)، راهبردهای تنظیم هیجان (001/0>P، 56/0=β) و تاب‌آوری (001/0>P، 39/0=β) با انسجام روانی؛ بین ذهن‌آگاهی (028/0=P، 06/0=β) و راهبردهای تنظیم هیجان (022/0=P، 45/0=β) با تاب‌آوری رابطه مثبت و معنادار وجود دارد. بین ذهن‌آگاهی، راهبردهای تنظیم هیجان با بهزیستی روان‌شناختی و انسجام روان با نقش میانجی تاب‌آوری رابطه مثبت و معنادار مشاهده شد (05/0>P).
نتیجهگیری: به نظر می‌رسد تاب‌آوری در رابطه بین ذهن‌آگاهی و راهبردهای تنظیم هیجان با بهزیستی روان‌شناختی و انسجام روانی زنان در آستانه طلاق نقش مهمی دارد. پیشنهاد میشود با برگزاری کلاسهای آموزش خانواده، در افزایش بهزیستی روان‌شناختی، انسجام روانی و تاب‌آوری زنان تلاش شود.
واژه‌های کلیدی: بهزیستی روان‌شناختی، انسجام روانی، ذهن‌آگاهی، هیجان، تاب‌آوری، زنان
مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان
دوره 22، دی 1402، 1070-1053
پیشبینی بهزیستی روان‌شناختی و انسجام روانی بر اساس ذهن‌آگاهی و راهبردهای تنظیم هیجان با نقش میانجی تاب‌آوری زنان در آستانه طلاق شهر اصفهان در سال 1402: یک مطالعه توصیفی
اردشیر هلاکویی[1] ، آرمین محمودی[2]، علیرضا ماردپور[3]
دریافت مقاله:23/10/1402 ارسال مقاله به نویسنده جهت اصلاح: 21/08/1402 دریافت اصلاحیه از نویسنده: 25/07/1402 پذیرش مقاله: 27/09/1402
چکیده
زمینه و هدف: زنان در آستانه طلاق در معرض مشکلات روان‌شناختی قرار دارند. این پژوهش با هدف پیشبینی بهزیستی روان‌شناختی و انسجام روانی بر اساس ذهن‌آگاهی و راهبردهای تنظیم هیجان با نقش میانجی تاب‌آوری زنان در آستانه طلاق شهر اصفهان در سال 1402 انجام گرفت.
مواد و روشها: پژوهش حاضر، توصیفی و از نوع همبستگی بود. جامعه آماری شامل کلیه زنان مراجعه کننده به مراکز مشاوره شهر اصفهان در سال 1402 بود که با روش نمونه‌گیری در دسترس، تعداد 302 نفر به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. شرکت‌کنندگان به پرسش‌نامه‌های راهبرد تنظیم هیجان Gross وJohn ، پنج وجهی ذهن‌آگاهی (Five-faceted mindfulness questionnaire; FFMQ) Bather، بهزیستی روان‌شناختی Ryff، انسجام روان‌شناختی Flensburg-Madsen و تاب‌آوری Connor و Davidson پاسخ دادند. داده‌ها با استفاده از آزمون همبستگی Pearson و مدلسازی معادلات ساختاری تجزیه و تحلیل شدند.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که بین ذهن‌آگاهی (001/0>P، 74/0=β)، راهبردهای تنظیم هیجان (033/0=P، 11/0=β) و تاب‌آوری (001/0>P، 36/0=β) با بهزیستی روان‌شناختی؛ بین ذهن‌آگاهی (001/0>P، 13/0=β)، راهبردهای تنظیم هیجان (001/0>P، 56/0=β) و تاب‌آوری (001/0>P، 39/0=β) با انسجام روانی؛ بین ذهن‌آگاهی (028/0=P، 06/0=β) و راهبردهای تنظیم هیجان (022/0=P، 45/0=β) با تاب‌آوری رابطه مثبت و معنادار وجود دارد. بین ذهن‌آگاهی، راهبردهای تنظیم هیجان با بهزیستی روان‌شناختی و انسجام روان با نقش میانجی تاب‌آوری رابطه مثبت و معنادار مشاهده شد (05/0>P).
نتیجهگیری: به نظر می‌رسد تاب‌آوری در رابطه بین ذهن‌آگاهی و راهبردهای تنظیم هیجان با بهزیستی روان‌شناختی و انسجام روانی زنان در آستانه طلاق نقش مهمی دارد. پیشنهاد میشود با برگزاری کلاسهای آموزش خانواده، در افزایش بهزیستی روان‌شناختی، انسجام روانی و تاب‌آوری زنان تلاش شود.
واژه‌های کلیدی: بهزیستی روان‌شناختی، انسجام روانی، ذهن‌آگاهی، هیجان، تاب‌آوری، زنان
مقدمه
طلاق یک اتفاق غیرمنتظره و آسیب‌زا است که میتواند برای برخی از افراد متأهل اتفاق بی‌افتد. پژوهش‌ها ارتباط بین طلاق و پیامدهای سلامت روان‌شناختی از جمله اضطراب و افسردگی را نشان داده‌اند [1]. سلامت و پویایی خانواده ریشه در بهداشت روان، انسجام روانی و شادابی زوجین دارد و بهداشت روانی آنها به نحوه تفکر، احساس و عمل آنها بستگی دارد [2]. روابط نامناسب زوجین اثرات مخربی بر سلام‌تروان و جسم آنها میگذارد [3]، سلامت زوجین و حفظ روابط زناشویی در گرو بهزیستی روان‌شناختی و انسجام روانی آنان است [4].
Ryff بهزیستی روان‌شناختی (Psychological well-being) را تلاش برای کمال در جهت تحقق توانایی‌های بالقوه واقعی خود تعریف کرده است [5]. بهزیستی روان‌شناختی را می‌توان خوشبختی، شادی و داشتن احساسات مثبت در زندگی تعریف نمود [6]. بهزیستی روانی انعکاس دهنده خلق مثبت و سرزندگی است و از جمله مؤلفه‌های مؤثر در افزایش خرسندی از روابط رمانتیک زوجین است [7]. Tepeli Temiz و همکارش در پژوهشی به این نتیجه رسیدند که تنظیم هیجانی با بهزیستی روانی رابطه مثبت و معناداری دارد [8].
انسجام روانی (Psychological cohesion) سازهای است که جهت‌گزینی کلی فرد نسبت به زندگی و احساس اعتماد و پویایی مداوم فراگیر فرد را در زندگی و دنیای پیرامون او نشان میدهد و باعث میشود تا افراد تحریکات درونی و بیرونی دریافت شده در زندگی را به صورت سازمان یافته‌‌تر ادراک نمایند [9]. محققان بر این باورند که از طریق حس انسجام روانی قوی می‌توان توجیه کرد که چرا بعضی افرد با وجود میزان بالایی از تنش، توان مقابله بالاتر داشته و سالم‌تر می‌مانند [10]. Sharma و Kumra نشان دادند که تغییرات در ذهن‌آگاهی (Mindfulness) با تغییرات در میزان افسردگی، استرس، مقابله با هیجانات منفی و انسجام روانی ارتباط داشته و بالا رفتن میزان ذهن‌آگاهی منجر به افزایش احساس انسجام روان شده و پیشبینی کننده کاهش استرس است [11].
تنظیم هیجان (Emotion regulation)، شکل خاصی از خودتنظیم‌گری هیجانی است که افراد از طریق آن هیجان‌هایشان را به منظور پاسخدهی به درخواست‌های محیطی به شکل هشیار یا ناهشیار تنظیم میکنند. افراط و تفریط در بروز هیجانها و ناتوانی در ابراز و مهارگری آنها علاوه بر اینکه منجر به پرخاشگری، خشم، نفرت و اضطراب میگردد، موجب اختلال در فرآیند سازگاری، بهداشت روانی و عاطفی زوجین میشود و آنها را به شکل جدی آسیب‌پذیر می‌سازد [12]. Chen و همکاران در پژوهشی به بررسی رابطه میان ذهن‌آگاهی، تنظیم هیجان و سلامت روانی در میان بزرگسالان پرداختند و به این نتیجه رسیدند که ذهن‌آگاهی با تنظیم هیجان و سلامت روان زنان رابطه مستقیمی دارد [13].
به تازگی علاقه محققان به بررسی نقش ذهن‌آگاهی در افزایش روابط صمیمانه زوجین بهواسطه تأثیر بر مؤلفه‌های روانی افزایش یافته است. مطابق نظریه رفتار درمانی دیالکتیک، ذهن آگاهی با وضعیت روانی افراد مرتبط بوده و میتواند در بهبود بهزیستی روانی و انسجام روانی به واسطه معطوف کردن آگاهی به تجارب هیجانی به شیوه‌ای غیرقضاوتی و دل‌سوزانه، تعامل با هیجانها را به صورت سالم تسهیل نماید. تاب‌آوری (Resilience) به مجموعه‌ای از ویژگی‌های شخصیتی و سبک‌های مقابلهای اشاره دارد که معمولاً در مواجهه و تحمل شرایط سخت زندگی مؤثر بوده و به فرد کمک میکنند که سازگاری بهتری از خود نشان دهد [14]. همچنین، تاب‌آوری با سلامت روانی و بهزیستی روان‌شناختی مرتبط است [15].
از آن‌جا که حساسیت‌های عاطفی و اجتماعی زنان بالا است، هیجانهای منفی زیادی را تجربه میکنند و سلامت جسمانی و روانی آنها بیشتر در معرض خطر قرار میگیرد. بدین ترتیب بهزیستی روان‌شناختی آنها رو به افول گذاشته و کاهش مییابد [16]. از این رو، پرداختن به عوامل تأثیرگذار بر بهبود شرایط زنان در شرف طلاق، در حیطه پژوهشهای روان‌شناختی، به منظور ارائه راهکارهای عملیاتی در کنار افزایش دانش نظری، مهم و ضروری است. لذا شناخت هرچه بیشتر عوامل مؤثر و مرتبط با گرایش به طلاق از جمله: بهزیستی روان‌شناختی، انسجام روانی، ذهن‌آگاهی، راهبردهای تنظیم هیجان و تاب‌آوری و ایجاد تمهیداتی چون ارائه آموزشها و امکانات لازم در به وجود آوردن شرایط مطلوب برای منصرف شدن زنان از طلاق و حفظ کیان خانواده ضرورت دارد [4]. با توجه به اهمیت روابط متغیرهای مطرح شده [15] و این که بر طبق جستجوهای انجام شده، مطالعه‌ای یافت نگردید که دقیقاً به بررسی رابطه متغیرهای این مطالعه پرداخته باشد، لذا این پژوهش با هدف تدوین مدل ساختاری پیشبینی بهزیستی روان‌شناختی و انسجام روانی بر اساس ذهن‌آگاهی و راهبردهای تنظیم هیجان با نقش میانجی تاب‌آوری زنان در آستانه طلاق شهر اصفهان انجام پذیرفت. در شکل 1، مدل ارتباط و جهت رابطه بین متغیرها آورده شده است.
|
ذهن‌آگاهی
|
|
راهبردهای تنظیم هیجان
|
|
بهزیستی روان‌شناختی
|
|
انسجام روانی
|
|
تاب‌آوری
|
شکل1- مدل مفهومی پیشبینی بهزیستی روان‌شناختی و انسجام روانی بر اساس ذهن‌آگاهی و راهبردهای تنظیم هیجان با نقش میانجی تاب‌آوری در زنان مورد مطالعه
مواد و روشها
پژوهش حاضر به لحاظ هدف جزء تحقیقات کاربردی، از لحاظ ماهیت، توصیفی و از نوع همبستگی با مدلیابی معادلات ساختاری است. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه زنان مراجعه کننده به مراکز مشاوره شهر اصفهان در سال 1402 بود. برآورد تعداد زنان در آستانه طلاق مراجعه کننده به مراکز مشاوره شهر اصفهان تقریباً 800 تا 950 نفر بود. حجم نمونه بر اساس جدول Morgan به نقل از Brydges با توجه به حجم 950 نفری جامعه هدف، تعداد 274 نفر مشخص گردیده است [17]. با توجه به احتمال ریزش نمونه‌ها و یا احتمال پرسش‌نامه‌های ناقص با احتساب 10 درصد اضافه (28 نفر)، 302 نفر بر اساس معیارهای ورود و به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند.
معیارهای ورود به مطالعه شامل: تمایل و رضایت آگاهانه جهت شرکت در پژوهش، سکونت در شهر اصفهان، زن بودن، در آستانه طلاق بودن، مراجعه کننده به مراکز مشاوره شهر اصفهان، داشتن سابقه حداقل دو سال زندگی مشترک، دامنه سنی 50-20 سال، سواد خواندن و نوشتن بود. معیارهای خروج از مطالعه شامل: مخدوش بودن و عدم تکمیل پرسش‌نامه‌ها، سابقه اختلالات روان‌شناختی، سوء مصرف و اعتیاد به مواد مخدر و عدم تمایل به همکاری بود.
به منظور انجام پژوهش، بعد از دریافت مجوزهای لازم از کمیته پژوهش دانشگاه آزاد اسلامی واحد یاسوج و اخذ کد اخلاق IR.IAU.YASOOJ.REC.1402.003 و با رعایت نکات اخلاقی، پژوهش‌گران به جامعه هدف ورود کرده و طی فراخوانی بهصورت پیامک و نصب آگهی در مراکز مشاوره شهر اصفهان به افراد مرتبط اطلاعرسانی شد که با رعایت ملاک‌های ورود به مطالعه، از میان مراجعه کنندگان 302 نفر بهصورت در دسترس انتخاب شد و به آنان در خصوص محرمانه بودن اطلاعات ایشان اطمینان کافی داده شد و از آنان رضایتنامه کتبی جهت اجرای پژوهش دریافت گردید.
جهت اجرای پژوهش از آنان درخواست گردید که فرم اطلاعات جمعیت شناختی مورد نظر را تکمیل نمایند. پس از بررسی آزمودنی‌های از بابت واجد شرایط ملاک ورود بودن، به آنان پرسش‌نامه‌های بهزیستی روان‌شناختی، انسجام روانی، ذهن‌آگاهی، راهبرد تنظیم هیجان و تاب‌آوری تحویل داده شد و نحوه تکمیل پرسش‌نامه‌ها به شرکت کنندگان توضیح داده شد. همچنین، جهت جلب رضایت و جلب علاقه مشارکت کنندگان برای پاسخ دادن به پرسش‌نامه‌ها، مقرر گردید که نتایج پرسش‌نامه‌ها به صورت فردی و محرمانه در اختیارشان قرار گیرد. چک لیست ویژگی‌های جمعیت شناختی شامل: سن، سطح تحصیلات، وضعیت اشتغال، تعداد فرزندان و شیوه انتخاب همسر بود.
پرسش‌نامه بهزیستی روان‌شناختی (Ryff Scale Psychological Well-Being; RSPWB): این پرسش‌نامه توسط Ryff به منظور ارزیابی و بررسی بهزیستی روان‌شناختی ساخته شده است. این ابزار شامل 18 ماده و شش عامل استقلال، تسلط بر محیط، رشد شخصی، ارتباط مثبت با دیگران، هدفمندی در زندگی و پذیرش خود است که بر اساس یک طیف لیکرت 5 درجهای (از 1 = کاملاً مخالفم تا 6= کاملاً موافقم) نمره‌گذاری میشود. حداقل و حداکثر نمره این پرسش‌نامه به ترتیب 18 و 108 است که نمره بالاتر نشان دهنده بهزیستی روان شناختی بالاتر است [5]. Khanjani و همکاران در یک تحلیل عاملی تأییدی نشان دادند که در کل نمونه‌ها و در هر دو جنسیت، الگوی شش عاملی این مقیاس از برازش خوبی برخوردار است. همسانی درونی این مقیاس با استفاده از آلفای کرونباخ در 6 عامل پذیرش خود، تسلط محیطی، رابطه مثبت با دیگران، داشتن هدف در زندگی، رشد شخصی و استقلال به ترتیب برابر با 51/0، 76/0، 75/0، 52/0، 73/0 و 72/0 و برای کل مقیاس 71/0 گزارش کردند [18]. ضریب آلفای کرونباخ عاملهای پذیرش خود، تسلط محیطی، رابطه مثبت با دیگران، داشتن هدف در زندگی، رشد شخصی و استقلال در پژوهش حاضر به ترتیب برابر 79/0، 82/0، 83/0، 87/0، 80/0 و 72/0 محاسبه گردید.
پرسش‌نامه احساس انسجام روانی (Sense of Coherence and Physical Health; SOC II): این ابزار توسط Flensburg-Madsen و همکاران (2006) ساخته شد. پرسش‌نامه شامل 35 سؤال به صورت 3 یا 5 گزینه‌ای طراحی شده است. این پرسش‌نامه متشکل از سه زیر مقیاس فهمپذیری، توانایی مدیریت و معناداری است که در نسخه ترجمه شده زیر مقیاسها مشخص نشده است. نمره ابزار بر اساس مجموع نمره گویه‌ها به دست میآید. لذا دامنه نمرات از 32 تا 105 بوده و نمره بیشتر به معنای احساس انسجام روانی بالاتر است. سازند‌گان ابزار روایی سازه ابزار را تأیید و پایایی آن را با روش آلفای کرونباخ 87/0 گزارش کردند [19]. همچنین، Parandin و Seyedi پایایی ابزار را با روش الفای کرونباخ 86/0 گزارش کردند [20]. ضریب آلفای کرونباخ این پرسش‌نامه در پژوهش حاضر 82/0 محاسبه گردید.
پرسش‌نامه پنج وجهی ذهن‌آگاهی (Five-Faceted Mindfulness Questionnaire; FFMQ): این ابزار یک مقیاس خودسنجی 39 آیتمی است که توسط Baer و همکاران (2004) از طریق تلفیق گویه‌های از پرسش‌نامه ذهن‌آگاهی Freiburg، مقیاس آگاهی از توجه، مقیاس ذهن‌آگاهی Kentucky، مقایس ذهن‌آگاهی شناختی و عاطفی و پرسش‌نامه ذهن‌آگاهی با استفاده از رویکرد تحلیل عاملی تحول یافته است. این مقیاس در یک طیف لیکرت 5 درجهای از هرگز (1 نمره) تا همیشه (5 نمره) نمره‌گذاری میشود. این ابزار شامل 5 مؤلفه: مشاهده، عمل توأم با هوشیاری، غیرقضاوتی بودن به تجربه‌های درونی، توصیف و غیر واکنشی بودن است. بر اساس نتایج، همسانی درونی عاملها مناسب بوده و ضریب آلفا کرونباخ در گستره 75/0 (در عامل غیر واکنشی) تا 90/0 (در عامل توصیف) قرار داشته است [21]. همچنین، در مطالعه Tamannaeifar و همکاران در ایران اعتبار و پایایی این ابزار تأیید شده و ضرایب آزمون-بازآزمون این ابزار 76/0 تا 89/0 گزارش شده است [22]. ضریب آلفای کرونباخ عاملهای مشاهده، عمل توأم با هوشیاری، غیرقضاوتی بودن، توصیف و غیر واکنشی بودن در پژوهش حاضر به ترتیب 76/0، 79/0، 79/0، 81/0 و 76/0 محاسبه گردید.
پرسش‌نامه تنظیم هیجان (Emotion Regulation Questionnaire; ERQ): پرسش‌نامه تنظیم هیجان توسط Gross و John تدوین شده است [23]. گویه‌های این ابزار با استفاده از طیف 7 درجهای لیکرت از کاملاً مخالفم (نمره 1)، مخالفم (نمره 2)، تا حدی مخالفم (نمره 3)، نه موافق و نه مخالفم (نمره 4)، تا حدی موافقم (نمره 5)، موافقم (نمره 6) و کاملاً موافقم (نمره 7) نمره‌گذاری میشود. این پرسش‌نامه مشتمل بر 10 گویه و دو خرده مقیاس ارزیابی مجدد با 6 گویه (سؤالات 1، 3، 5، 7، 8، 10) و فرونشانی با 4 گویه (سؤالات 2، 4، 6، 9) میباشد. دامنه نمره مؤلفه ارزیابی مجدد از 6 الی 42 و مؤلفه فرونشانی از 4 الی 28 بوده و در نتیجه نمره کل پرسش‌نامه در محدوده 10 الی 70 میباشد و نمره بالاتر نشان دهند تنظیم هیجان بیشتر است. در پژوهش Gross و John پایایی ابزار با روش آلفای کرونباخ برای مؤلفه ارزیابی مجدد 79/0، فرونشانی 73/0 و کل پرسش‌نامه 81/0 به دست آمده است [23]. در ایران Abooei و همکاران ضرایب آلفای کرونباخ برای کل مقیاس تنظیم هیجان ٨١/٠، برای خرده مقیاس ارزیابی مجدد ٦٨/٠ و برای خرده مقیاس فرونشانی 56/0 محاسبه شده است [24]. ضریب آلفای کرونباخ عاملهای این پرسش‌نامه در پژوهش حاضر برای ارزیابی مجدد شناختی 79/0 و فرونشانی 77/0 محاسبه گردید.
پرسش‌نامه تاب‌آوری (Resilience Questionnaire): این مقیاس شامل 25 گویه میباشد و توسط Connerو Davidson (2003) تهیه شده است [14]. زیر مقیاسها ابزار شامل: تصور از شایستگی فردی (سؤالات 25، 24، 23، 17، 16، 12، 11، 10)، اعتماد به غرایز شخصی و تحمل عواطف منفی (سؤالات 20، 19، 18، 15، 14، 7، 6)، پذیرش مثبت عواطف/ روابط ایمن( سؤالات 8، 5، 4، 2، 1)، کنترل (سؤالات 22، 21، 13) و تأثیرات معنوی (سؤالات 9، 8، 7، 6، 5، 4، 3) است. برای هر گویه، طیف درجه‌بندی 5 گزینه‌ای (کاملاً نادرست تا همیشه درست) در نظر گرفته شده است که از صفر (کاملاً نادرست) تا چهار (همیشه درست) نمره‌گذاری میشود. امتیاز کلی پرسش‌نامه، از مجموع امتیازات همه سؤالات با هم به دست میآید در نتیجه، دامنه نمره ابزار از 0 تا 100 خواهد بود که هرچه این امتیاز بالاتر باشد، بیانگر میزان تاب‌آوری بیشتر فرد پاسخ دهنده و برعکس خواهد بود. نقطه برش این پرسش‌نامه امتیاز 50 میباشد. بهعبارتی، نمره بالاتر از 50 نشانگر افراد دارای تاب‌آوری سالم خواهد بود و هرچه این امتیاز بالاتر از 50 باشد، به همان میزان شدت تاب‌آوری فرد نیز بالاتر خواهد. Conner و Davidsonضریب آلفای کرونباخ این ابزار را 89/0 گزارش کردهاند [14]. در ایران Ebrahimnataj و همکاران پایایی ابزار را با محاسبه آلفای کرونباخ 95/0 گزارش کردهاند [25]. ضریب آلفای کرونباخ این پرسش‌نامه در پژوهش حاضر 73/0 محاسبه گردید.
در این پژوهش به منظور تجزیه و تحلیل داده‌ها از نرم‌افزارهای SPSS نسخه 26 و Amos نسخه 24 استفاده گردید. در سطح توصیفی از شاخصهای آمار توصیفی از قبیل جداول توزیع فراوانی، شاخص گرایش مرکزی و پراکندگی (میانگین و انحراف استاندارد) استفاده شد. همچنین در سطح استنباطی، ابتدا آزمون آماری مربوط به ضریب همبستگی Pearson بر اساس متون علمی انتخاب شد و برای بررسی فرضیه‌های پژوهش از مدلسازی معادلات ساختاری (Structural equations modeling) استفاده شد. سطح معنی‌داری در آزمون‌ها 05/0 در نظر گرفته شده است.
نتایج
در این پژوهش 302 نفر خانم در آستانه طلاق با میانگین سنی 67/31 سال و انحراف معیار 14/5 سال مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد 151 نفر (50 درصد) آنان ازدواج با انتخاب خانواده، 83 نفر (27/48 درصد) ازدواج با انتخاب خودشان و همراهی خانواده، 59 نفر (54/19 درصد) ازدواج با انتخاب خودشان و مخالفت خانواده و 9 نفر (98/2 درصد) ازدواج اجباری داشتند. از نمونه‌های مورد بررسی 165 نفر (64/54 درصد) دیپلم و پایین‌تر، 112 نفر فوق دیپلم و لیسانس (08/37 درصد) و 25 نفر (28/8 درصد) فوق لیسانس و بالاتر بودند. از مشارکت کنندگان 24 نفر (95/7 درصد) دارای 3 فرزند، 80 نفر (49/26 درصد) دارای 2 فرزند و 199 نفر (56/65 درصد) دارای یک فرزند بودند. از لحاظ شغل 253 نفر آنان (77/83 درصد) خانه‌دار و 49 نفر (23/16درصد) کارمند و دارای شغل دولتی و یا خصوصی بودند.
ارزیابی مدل پیشنهادی با استفاده از مدلسازی معادلات ساختاری و با استفاده از نرمافزار Amos نسخه 24 انجام گرفت. قبل از انجام این آزمون پیشفرضهای آن بررسی شد. در ابتداء داده‌های پرت حذف شدند و داده‌های گمشده نیز با روش جایگزین کردن با میانگین اصلاح گردید و همچنین نرمال بودن متغیرهای پژوهش نیز با آزمون نان-پارامتریک Kolmogorov-Smirnov ارزیابی شد که نتایج این آزمون نشان داد توزیع متغیرها نرمال بوده است (05/0P>). لذا پس از برقراری پیشفرض این آزمون، ارزیابی مدل پیشنهادی با استفاده از مدلسازی معادلات ساختاری انجام گرفت. شاخصهای توصیفی مربوط به متغیرهای نمرات تاب‌آوری، انسجام روانی، تنظیم هیجان، بهزیستی روان‌شناختی و ذهن‌آگاهی در جدول 1 گزارش شده است.
پژوهش حاضر به لحاظ هدف جزء تحقیقات کاربردی، از لحاظ ماهیت، توصیفی و از نوع همبستگی با مدلیابی معادلات ساختاری است. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه زنان مراجعه کننده به مراکز مشاوره شهر اصفهان در سال 1402 بود. برآورد تعداد زنان در آستانه طلاق مراجعه کننده به مراکز مشاوره شهر اصفهان تقریباً 800 تا 950 نفر بود. حجم نمونه بر اساس جدول Morgan به نقل از Brydges با توجه به حجم 950 نفری جامعه هدف، تعداد 274 نفر مشخص گردیده است [17]. با توجه به احتمال ریزش نمونه‌ها و یا احتمال پرسش‌نامه‌های ناقص با احتساب 10 درصد اضافه (28 نفر)، 302 نفر بر اساس معیارهای ورود و به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند.
معیارهای ورود به مطالعه شامل: تمایل و رضایت آگاهانه جهت شرکت در پژوهش، سکونت در شهر اصفهان، زن بودن، در آستانه طلاق بودن، مراجعه کننده به مراکز مشاوره شهر اصفهان، داشتن سابقه حداقل دو سال زندگی مشترک، دامنه سنی 50-20 سال، سواد خواندن و نوشتن بود. معیارهای خروج از مطالعه شامل: مخدوش بودن و عدم تکمیل پرسش‌نامه‌ها، سابقه اختلالات روان‌شناختی، سوء مصرف و اعتیاد به مواد مخدر و عدم تمایل به همکاری بود.
به منظور انجام پژوهش، بعد از دریافت مجوزهای لازم از کمیته پژوهش دانشگاه آزاد اسلامی واحد یاسوج و اخذ کد اخلاق IR.IAU.YASOOJ.REC.1402.003 و با رعایت نکات اخلاقی، پژوهش‌گران به جامعه هدف ورود کرده و طی فراخوانی بهصورت پیامک و نصب آگهی در مراکز مشاوره شهر اصفهان به افراد مرتبط اطلاعرسانی شد که با رعایت ملاک‌های ورود به مطالعه، از میان مراجعه کنندگان 302 نفر بهصورت در دسترس انتخاب شد و به آنان در خصوص محرمانه بودن اطلاعات ایشان اطمینان کافی داده شد و از آنان رضایتنامه کتبی جهت اجرای پژوهش دریافت گردید.
جهت اجرای پژوهش از آنان درخواست گردید که فرم اطلاعات جمعیت شناختی مورد نظر را تکمیل نمایند. پس از بررسی آزمودنی‌های از بابت واجد شرایط ملاک ورود بودن، به آنان پرسش‌نامه‌های بهزیستی روان‌شناختی، انسجام روانی، ذهن‌آگاهی، راهبرد تنظیم هیجان و تاب‌آوری تحویل داده شد و نحوه تکمیل پرسش‌نامه‌ها به شرکت کنندگان توضیح داده شد. همچنین، جهت جلب رضایت و جلب علاقه مشارکت کنندگان برای پاسخ دادن به پرسش‌نامه‌ها، مقرر گردید که نتایج پرسش‌نامه‌ها به صورت فردی و محرمانه در اختیارشان قرار گیرد. چک لیست ویژگی‌های جمعیت شناختی شامل: سن، سطح تحصیلات، وضعیت اشتغال، تعداد فرزندان و شیوه انتخاب همسر بود.
پرسش‌نامه بهزیستی روان‌شناختی (Ryff Scale Psychological Well-Being; RSPWB): این پرسش‌نامه توسط Ryff به منظور ارزیابی و بررسی بهزیستی روان‌شناختی ساخته شده است. این ابزار شامل 18 ماده و شش عامل استقلال، تسلط بر محیط، رشد شخصی، ارتباط مثبت با دیگران، هدفمندی در زندگی و پذیرش خود است که بر اساس یک طیف لیکرت 5 درجهای (از 1 = کاملاً مخالفم تا 6= کاملاً موافقم) نمره‌گذاری میشود. حداقل و حداکثر نمره این پرسش‌نامه به ترتیب 18 و 108 است که نمره بالاتر نشان دهنده بهزیستی روان شناختی بالاتر است [5]. Khanjani و همکاران در یک تحلیل عاملی تأییدی نشان دادند که در کل نمونه‌ها و در هر دو جنسیت، الگوی شش عاملی این مقیاس از برازش خوبی برخوردار است. همسانی درونی این مقیاس با استفاده از آلفای کرونباخ در 6 عامل پذیرش خود، تسلط محیطی، رابطه مثبت با دیگران، داشتن هدف در زندگی، رشد شخصی و استقلال به ترتیب برابر با 51/0، 76/0، 75/0، 52/0، 73/0 و 72/0 و برای کل مقیاس 71/0 گزارش کردند [18]. ضریب آلفای کرونباخ عاملهای پذیرش خود، تسلط محیطی، رابطه مثبت با دیگران، داشتن هدف در زندگی، رشد شخصی و استقلال در پژوهش حاضر به ترتیب برابر 79/0، 82/0، 83/0، 87/0، 80/0 و 72/0 محاسبه گردید.
پرسش‌نامه احساس انسجام روانی (Sense of Coherence and Physical Health; SOC II): این ابزار توسط Flensburg-Madsen و همکاران (2006) ساخته شد. پرسش‌نامه شامل 35 سؤال به صورت 3 یا 5 گزینه‌ای طراحی شده است. این پرسش‌نامه متشکل از سه زیر مقیاس فهمپذیری، توانایی مدیریت و معناداری است که در نسخه ترجمه شده زیر مقیاسها مشخص نشده است. نمره ابزار بر اساس مجموع نمره گویه‌ها به دست میآید. لذا دامنه نمرات از 32 تا 105 بوده و نمره بیشتر به معنای احساس انسجام روانی بالاتر است. سازند‌گان ابزار روایی سازه ابزار را تأیید و پایایی آن را با روش آلفای کرونباخ 87/0 گزارش کردند [19]. همچنین، Parandin و Seyedi پایایی ابزار را با روش الفای کرونباخ 86/0 گزارش کردند [20]. ضریب آلفای کرونباخ این پرسش‌نامه در پژوهش حاضر 82/0 محاسبه گردید.
پرسش‌نامه پنج وجهی ذهن‌آگاهی (Five-Faceted Mindfulness Questionnaire; FFMQ): این ابزار یک مقیاس خودسنجی 39 آیتمی است که توسط Baer و همکاران (2004) از طریق تلفیق گویه‌های از پرسش‌نامه ذهن‌آگاهی Freiburg، مقیاس آگاهی از توجه، مقیاس ذهن‌آگاهی Kentucky، مقایس ذهن‌آگاهی شناختی و عاطفی و پرسش‌نامه ذهن‌آگاهی با استفاده از رویکرد تحلیل عاملی تحول یافته است. این مقیاس در یک طیف لیکرت 5 درجهای از هرگز (1 نمره) تا همیشه (5 نمره) نمره‌گذاری میشود. این ابزار شامل 5 مؤلفه: مشاهده، عمل توأم با هوشیاری، غیرقضاوتی بودن به تجربه‌های درونی، توصیف و غیر واکنشی بودن است. بر اساس نتایج، همسانی درونی عاملها مناسب بوده و ضریب آلفا کرونباخ در گستره 75/0 (در عامل غیر واکنشی) تا 90/0 (در عامل توصیف) قرار داشته است [21]. همچنین، در مطالعه Tamannaeifar و همکاران در ایران اعتبار و پایایی این ابزار تأیید شده و ضرایب آزمون-بازآزمون این ابزار 76/0 تا 89/0 گزارش شده است [22]. ضریب آلفای کرونباخ عاملهای مشاهده، عمل توأم با هوشیاری، غیرقضاوتی بودن، توصیف و غیر واکنشی بودن در پژوهش حاضر به ترتیب 76/0، 79/0، 79/0، 81/0 و 76/0 محاسبه گردید.
پرسش‌نامه تنظیم هیجان (Emotion Regulation Questionnaire; ERQ): پرسش‌نامه تنظیم هیجان توسط Gross و John تدوین شده است [23]. گویه‌های این ابزار با استفاده از طیف 7 درجهای لیکرت از کاملاً مخالفم (نمره 1)، مخالفم (نمره 2)، تا حدی مخالفم (نمره 3)، نه موافق و نه مخالفم (نمره 4)، تا حدی موافقم (نمره 5)، موافقم (نمره 6) و کاملاً موافقم (نمره 7) نمره‌گذاری میشود. این پرسش‌نامه مشتمل بر 10 گویه و دو خرده مقیاس ارزیابی مجدد با 6 گویه (سؤالات 1، 3، 5، 7، 8، 10) و فرونشانی با 4 گویه (سؤالات 2، 4، 6، 9) میباشد. دامنه نمره مؤلفه ارزیابی مجدد از 6 الی 42 و مؤلفه فرونشانی از 4 الی 28 بوده و در نتیجه نمره کل پرسش‌نامه در محدوده 10 الی 70 میباشد و نمره بالاتر نشان دهند تنظیم هیجان بیشتر است. در پژوهش Gross و John پایایی ابزار با روش آلفای کرونباخ برای مؤلفه ارزیابی مجدد 79/0، فرونشانی 73/0 و کل پرسش‌نامه 81/0 به دست آمده است [23]. در ایران Abooei و همکاران ضرایب آلفای کرونباخ برای کل مقیاس تنظیم هیجان ٨١/٠، برای خرده مقیاس ارزیابی مجدد ٦٨/٠ و برای خرده مقیاس فرونشانی 56/0 محاسبه شده است [24]. ضریب آلفای کرونباخ عاملهای این پرسش‌نامه در پژوهش حاضر برای ارزیابی مجدد شناختی 79/0 و فرونشانی 77/0 محاسبه گردید.
پرسش‌نامه تاب‌آوری (Resilience Questionnaire): این مقیاس شامل 25 گویه میباشد و توسط Connerو Davidson (2003) تهیه شده است [14]. زیر مقیاسها ابزار شامل: تصور از شایستگی فردی (سؤالات 25، 24، 23، 17، 16، 12، 11، 10)، اعتماد به غرایز شخصی و تحمل عواطف منفی (سؤالات 20، 19، 18، 15، 14، 7، 6)، پذیرش مثبت عواطف/ روابط ایمن( سؤالات 8، 5، 4، 2، 1)، کنترل (سؤالات 22، 21، 13) و تأثیرات معنوی (سؤالات 9، 8، 7، 6، 5، 4، 3) است. برای هر گویه، طیف درجه‌بندی 5 گزینه‌ای (کاملاً نادرست تا همیشه درست) در نظر گرفته شده است که از صفر (کاملاً نادرست) تا چهار (همیشه درست) نمره‌گذاری میشود. امتیاز کلی پرسش‌نامه، از مجموع امتیازات همه سؤالات با هم به دست میآید در نتیجه، دامنه نمره ابزار از 0 تا 100 خواهد بود که هرچه این امتیاز بالاتر باشد، بیانگر میزان تاب‌آوری بیشتر فرد پاسخ دهنده و برعکس خواهد بود. نقطه برش این پرسش‌نامه امتیاز 50 میباشد. بهعبارتی، نمره بالاتر از 50 نشانگر افراد دارای تاب‌آوری سالم خواهد بود و هرچه این امتیاز بالاتر از 50 باشد، به همان میزان شدت تاب‌آوری فرد نیز بالاتر خواهد. Conner و Davidsonضریب آلفای کرونباخ این ابزار را 89/0 گزارش کردهاند [14]. در ایران Ebrahimnataj و همکاران پایایی ابزار را با محاسبه آلفای کرونباخ 95/0 گزارش کردهاند [25]. ضریب آلفای کرونباخ این پرسش‌نامه در پژوهش حاضر 73/0 محاسبه گردید.
در این پژوهش به منظور تجزیه و تحلیل داده‌ها از نرم‌افزارهای SPSS نسخه 26 و Amos نسخه 24 استفاده گردید. در سطح توصیفی از شاخصهای آمار توصیفی از قبیل جداول توزیع فراوانی، شاخص گرایش مرکزی و پراکندگی (میانگین و انحراف استاندارد) استفاده شد. همچنین در سطح استنباطی، ابتدا آزمون آماری مربوط به ضریب همبستگی Pearson بر اساس متون علمی انتخاب شد و برای بررسی فرضیه‌های پژوهش از مدلسازی معادلات ساختاری (Structural equations modeling) استفاده شد. سطح معنی‌داری در آزمون‌ها 05/0 در نظر گرفته شده است.
نتایج
در این پژوهش 302 نفر خانم در آستانه طلاق با میانگین سنی 67/31 سال و انحراف معیار 14/5 سال مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد 151 نفر (50 درصد) آنان ازدواج با انتخاب خانواده، 83 نفر (27/48 درصد) ازدواج با انتخاب خودشان و همراهی خانواده، 59 نفر (54/19 درصد) ازدواج با انتخاب خودشان و مخالفت خانواده و 9 نفر (98/2 درصد) ازدواج اجباری داشتند. از نمونه‌های مورد بررسی 165 نفر (64/54 درصد) دیپلم و پایین‌تر، 112 نفر فوق دیپلم و لیسانس (08/37 درصد) و 25 نفر (28/8 درصد) فوق لیسانس و بالاتر بودند. از مشارکت کنندگان 24 نفر (95/7 درصد) دارای 3 فرزند، 80 نفر (49/26 درصد) دارای 2 فرزند و 199 نفر (56/65 درصد) دارای یک فرزند بودند. از لحاظ شغل 253 نفر آنان (77/83 درصد) خانه‌دار و 49 نفر (23/16درصد) کارمند و دارای شغل دولتی و یا خصوصی بودند.
ارزیابی مدل پیشنهادی با استفاده از مدلسازی معادلات ساختاری و با استفاده از نرمافزار Amos نسخه 24 انجام گرفت. قبل از انجام این آزمون پیشفرضهای آن بررسی شد. در ابتداء داده‌های پرت حذف شدند و داده‌های گمشده نیز با روش جایگزین کردن با میانگین اصلاح گردید و همچنین نرمال بودن متغیرهای پژوهش نیز با آزمون نان-پارامتریک Kolmogorov-Smirnov ارزیابی شد که نتایج این آزمون نشان داد توزیع متغیرها نرمال بوده است (05/0P>). لذا پس از برقراری پیشفرض این آزمون، ارزیابی مدل پیشنهادی با استفاده از مدلسازی معادلات ساختاری انجام گرفت. شاخصهای توصیفی مربوط به متغیرهای نمرات تاب‌آوری، انسجام روانی، تنظیم هیجان، بهزیستی روان‌شناختی و ذهن‌آگاهی در جدول 1 گزارش شده است.
جدول 1- یافته‌های توصیفی متغیرهای نمرات تاب‌آوری، انسجام روانی، تنظیم هیجان، بهزیستی روان‌شناختی و ذهن‌آگاهی زنان در آستانه طلاق شهر اصفهان در سال 1402 (302=n)
| متغیرها | میانگین | میانه | انحراف استاندارد | حداقل | حداکثر | چولگی (کجی) | کشیدگی | |
| نمره تاب‌آوری | 17/55 | 55 | 52/16 | 21 | 98 | 13/0 | 52/0- | |
| نمره انسجام روانی | 52/68 | 69 | 78/14 | 43 | 96 | 01/0- | 07/1- | |
| نمره راهبردهای تنظیم هیجان | ارزیابی مجدد شناختی | 96/24 | 25 | 07/5 | 13 | 38 | 05/0 | 49/0- |
| فرونشانی | 01/18 | 18 | 75/4 | 8 | 29 | 12/0 | 58/0- | |
| نمره بهزیستی روان‌شناختی | استقلال | 25/11 | 12 | 79/2 | 3 | 17 | 01/1- | 38/1 |
| تسلط بر محیط | 41/10 | 11 | 58/2 | 3 | 17 | 04/- | 56/0 | |
| رشد شخصی | 84/11 | 12 | 51/3 | 3 | 18 | 81/0- | 44/0 | |
| ارتباط مثبت با دیگران | 28/12 | 12 | 74/2 | 3 | 18 | 36/0- | 82/0 | |
| هدفمندی در زندگی | 80/11 | 12 | 84/2 | 3 | 18 | 21/0- | 53/0 | |
| پذیرش خود | 40/10 | 11 | 26/2 | 3 | 18 | 23/0- | 55/1 | |
| نمره ذهن‌آگاهی | مشاهده | 38/25 | 26 | 23/6 | 8 | 38 | 16/0- | 04/0 |
| عمل توأم با هوشیاری | 29/22 | 22 | 11/5 | 10 | 35 | 19/0 | 17/0- | |
| غیرقضاوتی بودن | 51/22 | 22 | 33/5 | 9 | 34 | 132/0- | 316/0- | |
| توصیف | 69/24 | 25 | 526/4 | 12 | 40 | 078/0- | 185/1 | |
| غیرواکنشی بودن | 22/23 | 23 | 286/4 | 12 | 33 | 35/0- | 02/0- | |
در جدول 2، شاخصهای برازش مدلهای اندازهگیری برای متغیرهای پنهان پژوهش شامل: ریشه دوم میانگین مربعات خطای برآورد (Root Mean Square Error of Approximation; RMSEA)، شاخص برازش تطبیقی (Comparative Fit Index; CFI)، شاخص نیکویی برازش اصلاح شده (Adjusted Goodness of Fit Index; AGFI)، شاخص نیکویی برازش (Goodness of Fit Index; GFI) و شاخص بهنجار نسبی (Index Normal/ Degrees of Freedom; CMIN/DF of Mean Comparative) نشان داده شده است. با مقایسه مقادیر هر شاخص با برازش مناسب آن [26]، مشخص گردید که تمامی شاخصها در مدلهای اندازهگیری برای متغیرهای پژوهش از مقادیر قابل قبولی برخوردار هستند. لازم به ذکر است که متغیرهای تاب‌آوری و انسجام روانی چون متغیرهای آشکار هستند و متغیر راهبردهای تنظیم هیجان، چون کمتر از 4 خرده مقیاس دارد، نرمافزار Amos برای آنها نمرات شاخص برازش تعریف نمی‌کند، چون این موضوع تأثیری در نتیجهگیری نهایی ندارد، لذا در جدول 2 جای این نمرات خالی است [26].
جدول 2- شاخصهای برازش مدلهای اندازهگیری متغیرهای نمرات تاب‌آوری، انسجام روانی، تنظیم هیجان، بهزیستی روان‌شناختی و ذهن‌آگاهی زنان در آستانه طلاق شهر اصفهان در سال 1402 (302=n)
| شاخص برازش | CMIN/DF | GFI | AGFI | CFI | RMSEA | |
| نمرات و برازش متغیرها | ||||||
| نمره تاب‌آوری | - | - | - | - | - | |
| نمره انسجام روانی | - | - | - | - | - | |
| نمره راهبردهای تنظیم هیجان | - | - | - | - | - | |
| نمره ذهن آگاهی | 937/1 | 992/0 | 960/0 | 996/0 | 056/0 | |
| نمره بهزیستی روان‌شناختی | 799/1 | 992/0 | 958/0 | 992/0 | 052/0 | |
| ملاک برازش مناسب [26] | کمتر از 3 | بیشتر از 90/0 | بیشتر از 90/0 | بیشتر از 90/0 | کمتر از 05/0 | |
| نتیجه | مطلوب | مطلوب | مطلوب | مطلوب | نسبتاً مطلوب | |
بر مبنای نتایج ارائه شده در جدول 3، سطح معناداری مدل 051/0 گزارش شده است که بیشتر از سطح معناداری 05/0 است. در نتیجه بین مدل اندازهگیری شده و داده‌های تجربی تفاوت معناداری وجود ندارند و مدل برازشی برای داده‌ها مناسب است. حاصل تقسیم آماره آزمون بر درجه آزادی برابر با 321/2 بود و چون کمتر از 3 میباشد، مطلوب است [26]. همچنین، مقدار گزارش شده برای ریشه دوم میانگین مربعات خطای باقی‌مانده (Root Mean Square Residual; RMR) و ریشه دوم میانگین مربعات خطای برآورد، مناسب بودن برازش مدل تبیین ذهن‌آگاهی و راهبردهای تنظیم هیجان بر بهزیستی روان‌شناختی و انسجام روانی با تأکید بر نقش میانجی تاب‌آوری در زنان در آستانه طلاق را تأیید میکنند. شاخصهای نیکویی برازش، شاخص توکر-لویس (Tucker-Lewis Index; TLI)، شاخص برازش هنجار شده بنتلر-بونت (Normed Fit Index; NFI)، شاخص برازش افزایشی (Incremental Fit Index; IFI)، شاخص برازش مقتصد هنجار شده (Parsimony Normed Fit Index; PNFI) و شاخص برازش تطبیقی نیز بیشتر از 9/0 و نزدیک به یک گزارش شده است که همگی تأییدی دیگری برای خوبی برازش مدل است [26].
جدول 3- شاخصهای برازش مدل تبیین ذهن‌آگاهی و راهبردهای تنظیم هیجان زنان بر بهزیستی روان‌شناختی و انسجام روانی با تأکید بر نقش میانجی تاب‌آوری زنان در آستانه طلاق شهر اصفهان در سال 1402 (302=n)
| شاخصهای برازش | میزان | ملاک [26] | تفسیر نتیجه | |
| مطلق | c2= CMIN (آماره آزمون) (درجه آزادی) | 551/148(64) | df بالاتر همراه با c2 کمتر | برازش مطلوب |
| مقدار P | 051/0 | بیشتر از 05/0 | برازش مطلوب | |
| GFI(شاخص نیکویی برازش) | 920/0 | بیشتر از 90/0 | برازش مطلوب | |
| AGFI(شاخص نیکویی برازش اصلاح شده) | 850/0 | بیشتر از 90/0 | برازش نسبتاً مطلوب | |
| RMR(ریشه دوم میانگین مربعات خطای باقی‌مانده) | 078/3 | کمتر از قدرمطلق چهار | برازش مطلوب | |
| تطبیقی | TLI (شاخص توکر-لویس) | 906/0 | بیشتر از 90/0 | برازش مطلوب |
| RFI(شاخص برازش نسبی) | 877/0 | بیشتر از 90/0 | برازش نسبتاً مطلوب | |
| CFI (شاخص برازش تطبیقی) | 942/0 | بیشتر از 90/0 | برازش مطلوب | |
| NFI(شاخص برازش هنجار شده بنتلر-بونت) | 925/0 | بیشتر از 90/0 | برازش مطلوب | |
| IFI(شاخص برازش افزایشی) | 943/0 | بیشتر از 90/0 | برازش مطلوب | |
| مقتصد | RMSEA(ریشه دوم میانگین مربعات خطای برآورد) | 058/0 | کمتر از 05/0 | برازش نسبتاً مطلوب |
| PNFI(شاخص برازش مقتصد هنجار شده) | 564/0 | بیشتر از 5/0 | برازش مطلوب | |
نتایج جدول 4، سطح معناداری را برای ضرایب رگرسیونی کمتر از سطح معناداری 05/0=α و یا بسیار نزدیک به صفر گزارش میدهد و می‌توان نتیجه گرفت که روابط بین آنها معنادار است. مقدار ضریب تعیین نشان میدهد که مسیرهای ذهن‌آگاهی و راهبردهای تنظیم هیجان به تاب‌آوری زنان، به اندازه 7/20 درصد از مقدار واریانس متغیر نمره تاب‌آوری را تبیین میکنند. مسیرهای مقدار ضریب تعیین نشان میدهد که مسیرهای ذهن‌آگاهی، تاب‌آوری و راهبردهای تنظیم هیجان به بهزیستی روان‌شناختی زنان، به اندازه 2/75 درصد از مقدار واریانس متغیر نمره بهزیستی روان‌شناختی را تبیین میکنند. همچنین، مقدار ضریب تعیین نشان میدهد که مسیرهای ذهن‌آگاهی، تاب‌آوری و راهبردهای تنظیم هیجان زنان به اندازه 2/68 درصد از مقدار واریانس متغیر نمره انسجام روانی را تبیین میکنند. برای بررسی کفایت مدل تمرکز بر روی شاخصهای برازش مدل است [26]. با توجه به نتایج جدول 4، به دلیل آن که رابطه بین متغیر ذهن‌آگاهی و راهبردهای تنظیم هیجان با متغیر تاب‌آوری و متغیر تاب‌آوری با متغیرهای بهزیستی روان‌شناختی و انسجام روانی معنادار میباشد، لذا می‌توان اثر غیرمستقیم بر نقش میانجی تاب‌آوری را پذیرفت.
جدول 4- مقادیر برازش شده مسیرهای مدل تبیین ذهن‌آگاهی، راهبردهای تنظیم هیجان، تاب‌آوری، بهزیستی روان‌شناختی و انسجام روانی زنان در آستانه طلاق شهر اصفهان در سال 1402 (302=n)
| مسیرهای مدل | ضریب استاندارد | مقدار P | ضریب تعیین R2 |
نتیجه | |
| b | β | ||||
| ذهن‌آگاهی <--- تاب‌آوری | 19/0 | 06/0 | 028/0 | 207/0 | معنادار |
| راهبردهای تنظیم هیجان <--- تاب‌آوری | 27/1 | 45/0 | 022/0 | معنادار | |
| تاب‌آوری <--- بهزیستی روان‌شناختی | 03/0 | 36/0 | 001/0 | 752/0 | معنادار |
| ذهن‌آگاهی <--- بهزیستی روان‌شناختی | 19/0 | 74/0 | 001/0 | معنادار | |
| راهبردهای تنظیم هیجان <--- بهزیستی روان‌شناختی | 02/0 | 11/0 | 033/0 | معنادار | |
| تاب‌آوری <--- انسجام روانی | 38/0 | 39/0 | 001/0 | 682/0 | معنادار |
| ذهن‌آگاهی <--- انسجام روانی | 342/0 | 13/0 | 001/0 | معنادار | |
| راهبردهای تنظیم هیجان <--- انسجام روانی | 361/1 | 56/0 | 001/0 | معنادار | |
جدول 5، نشان دهنده اثرات غیرمستقیم استاندارد راهبردهای تنظیم هیجان و ذهن‌آگاهی بر بهزیستی روان‌شناختی و انسجام روانی با تأکید بر نقش میانجی تاب‌آوری را نشان میدهد، همانطور که ملاحظه میشود سطح نمرات راهبردهای تنظیم هیجان کمی بالاتر از ذهن‌آگاهی است.
جدول 5- ضرایب استاندارد و غیراستاندارد ذهن‌آگاهی و راهبردهای تنظیم هیجان زنان به منظور پیشبینی بهزیستی روان‌شناختی و انسجام روانی با نقش میانجی تاب‌آوری زنان در آستانه طلاق شهر اصفهان در سال 1402 (302=n)
| با نقش میانجی تاب‌آوری | راهبردهای تنظیم هیجان | ذهن‌آگاهی | |
| بهزیستی روان‌شناختی | غیراستاندارد | 038/0 | 006/0 |
| استاندارد | 162/0 | 022/0 | |
| انسجام روانی | غیراستاندارد | 428/0 | 063/0 |
| استاندارد | 176/0 | 024/0 | |
شکل 2، مدل ساختاری پژوهش را در تبیین روابط بین بهزیستی روان‌شناختی و انسجام روانی بر اساس ذهن‌آگاهی و راهبردهای تنظیم هیجان با نقش میانجی تاب‌آوری زنان همراه با ضرایب مسیر که همان ضرایب β در معادله رگرسیون هستند را نشان میدهد. با توجه به ضرایب β ارائه شده در شکل 2 و جدول 4، مسیر مستقیم ذهن‌آگاهی بر بهزیستی روان‌شناختی (74/0=β)، ذهن‌آگاهی بر انسجام روانی (13/0=β)، راهبردهای تنظیم هیجان بر بهزیستی روان‌شناختی (11/0=β)، راهبردهای تنظیم هیجان بر انسجام روانی (56/0=β)، مثبت و معنادار بود (05/0>P). همچنین، با توجه به نقش میانجی تاب‌آوری، مسیر غیرمستقیم ذهن‌آگاهی و بهزیستی روان‌شناختی (74/0=β)، راهبردهای تنظیم هیجان و بهزیستی روان‌شناختی (11/0=β)، ذهن آگاهی و انسجام روانی (13/0=β)، راهبردهای تنظیم هیجان و انسجام روانی (56/0=β)، مثبت و معنادار بود (05/0>P) (شکل 2).
 |
بحث
این پژوهش با هدف پیشبینی بهزیستی روان‌شناختی و انسجام روانی بر اساس ذهن‌آگاهی و راهبردهای تنظیم هیجان با نقش میانجی تاب‌آوری زنان در آستانه طلاق شهر اصفهان در سال 1402 انجام گردید. نتایج نشان داد که مسیر مستقیم ذهن‌آگاهی بر بهزیستی روان‌شناختی، ذهن‌آگاهی بر انسجام روانی، راهبردهای تنظیم هیجان بر بهزیستی روان‌شناختی، راهبردهای تنظیم هیجان بر انسجام روانی، مثبت و معنادار بود. همچنین با توجه به نقش میانجی تاب‌آوری، مسیر غیرمستقیم ذهن‌آگاهی و بهزیستی روان‌شناختی، راهبردهای تنظیم هیجان و بهزیستی روان‌شناختی، ذهن‌آگاهی و انسجام روانی، راهبردهای تنظیم هیجان و انسجام روانی مثبت و معنادار بود.
نتایج حاصل از رابطه ذهن‌آگاهی با بهزیستی روان‌شناختی با پژوهشهای Lima و Mendes [27] و همچنین rad Yosefir و Zoghi [28]، که به بررسی ارتباط کیفیت زندگی و بهزیستی روان‌شناختی با مهارت ارتباطی و همدلی و نقش واسطهای ذهن‌آگاهی در زنان در شرف طلاق شهر تهران در سال 1398 پرداخته و نتایج حکایت از تأثیر مطلوب ذهن‌آگاهی در کاهش تمایل به طلاق و افزایش کیفیت زندگی و بهزیستی روان‌شناختی بوده، همسو است. در تبیین این یافته با توجه به دیدگاه نظری Baer و همکاران [29] می‌توان گفت که انجام تمرینات ذهن‌آگاهی باعث رشد عاملهای مختلف ذهن‌آگاهی مانند مشاهده، غیر قضاوتی بودن، غیر واکنشی بودن، و عمل توأم با هوشیاری میشود. رشد این عاملها نیز خود باعث رشد بهزیستی روان‌شناختی، کاهش استرس و نشانه‌های روان‌شناختی آسیب‌زا میشود. در حقیقت وقتی ذهن‌آگاهی افزایش مییابد توانایی ما برای عقب ایستادن و مشاهده کردن حالت‌هایی مثل اضطراب افزایش مییابد، در نتیجه ما می‌توانیم خود را از الگوهای رفتاری اتوماتیک (Automatic behavior patterns) مخرب رها کنیم و از طریق درک و دریافت مجدد، دیگر با حالت‌هایی مثل اضطراب و ترس کنترل نشویم، بلکه می‌توانیم از اطلاعات برخواسته از این حالت‌ها استفاده کنیم و با هیجانات همراه باشیم و در نتیجه بهزیستی روان‌شناختی خود را افزایش دهیم.
نتایج حاصل از رابطه ذهن‌آگاهی با انسجام روانی در مطالعه حاضر با نتایج پژوهش Rehman و همکاران همسو است [30]. افراد با حس انسجام قوی، در رویدادهای استرسزا، منعطف‌ترند، بهعبارتی، آنها در مورد احساسات و هیجانات خویش آگاهی بیشتری دارند و کمتر استرس‌ها را تهدید آمیز تلقی میکنند. استرسهای ناشی از طلاق، میتواند از بر دیدگاه فرد از معنای زندگی تأثیر بگذارد [31]. ذهن‌آگاهی، به افراد کمک میکند تا استرس‌ها را کاهش و رویارویی بهتری با شرایط زندگی خویش داشته باشد، لذا ذهن‌آگاهی ارتباط بالقوه‌ای با انسجام روانی دارد و از طریق ارتقاء توان‌مندی فردی و باور به خویشتن مهارتهای مقابلهای سازگار را کسب کند.
نتایج حاصل از رابطه راهبردهای تنظیم هیجان با بهزیستی روان‌شناختی با پژوهشهای Tasneem و Panwar [32] و Kouchi و همکاران [33]، که به بررسی رابطه راهبردهای شناختی تنظیم هیجان و بهزیستی روان‌شناختی در دانشجویان شهر ایلام پرداخته بودند و نتایح حکایت از ارتباط مثبت معنادار بین تنظیم هیجان و بهزیستی روان‌شناختی داشت، هم‌خوانی دارد. در تبیین این یافته می‌توان چنین استنباط کرد که استفاده از راهبردهای انطباقی تنظیم شناختی هیجان، تأثیر ارزیابی‌ها و واکنش‌های ذهنی افراد را در مواجهه با شرایط استرسزا و پرتنش تعدیل میکند و به واکنش‌های شناختی و انگیزشی و رفتاری مناسب در چنین شرایطی منجر میشود. علاوه بر این، تنظیم هیجان از طریق اثراتی که بر عواطف و هیجانات بر جای میگذارد، بهزیستی روان‌شناختی فرد را تحت تأثیر قرار میدهد.
نتایج حاصل از راهبردهای تنظیم هیجانات با انسجام روانی با پژوهش Parandin و Seyedi [20] هم‌خوانی دارد. در تبیین یافته‌های فوق می‌توان چنین گفت که احساس انسجام روانی دارای ارتباط مسـتقیم با تنظیم هیجان است بـه عبـارتی، هرچه احسـاس انسجام روانی فرد بالاتر باشد، میـزان تنظیم هیجان نیـز بـالاتر خواهـد بـود. بـر اسـاس عقیده Antonoski، به نقل از Rouhi و همکاران به نظر می‌رسد که احساس انسـجام روانـی بـه عنـوان منبعـی درونـی موجـب مـی‌شـود تـا شـخص جهـان و رویـدادهای پیرامون خـویش را سـاختاریافته، قابـل مـدیریت و معنادار بدانـد [34]. ایـن در حـالی است که افراد بـرای انجـام فراینـد خـودتنظیمی در ابعاد مختلف زندگی خویش، نیاز به بـاور و نگرشـی دارند مبنی بر اینکه محرکها و رویدادهای بیرونی یا درونی، قابلیت کنترل و اداره شـدن دارنـد و فـرد میتواند آنها را به گونـهای کـه در نظـر دارد، تحـت اختیار و کنتـرل خـویش گیـرد.
یافته‌های حاصل از نقش میانجی تاب‌آوری بر رابطه ذهن‌آگاهی و بهزیستی روان‌شناختی با یافته‌های Rehman و همکاران [30]، همسو بود. در تبیین این یافته‌ها می‌توان گفت ذهن‌آگاهی با افزایش هوشیاری، تمرکز پایا و گشودگی ذهن، بهزیستی روان‌شناختی و تاب‌آوری را افزایش میدهد و به افراد کمک میکند تا عاطفه مثبت و منفی خود را بشناسند و تجربه واقعی داشته باشند [35]. ذهن‌آگاهی وسیلهای برای کاهش درد و رنج درونی انسان است و به عنوان رفتاری که در مقابل حواس پرتی‌ها و انحرافها قرار میگیرد، به سرکوب محرک‌های درونی ناسازگار میپردازد و به این طریق است که افزایش ذهن‌آگاهی با کاهش نشانه‌های منفی روان‌شناختی منجر به افزایش خوشبینی و بهزیستی روان‌شناختی میشود. تاب‌آوری رابطه بین ذهن‌آگاهی و بهزیستی روان‌شناختی را میانجیگری میکند و میتواند بر اثرات مفید ذهن‌آگاهی بر بهزیستی روان‌شناختی بیافزاید.
در مورد نقش میانجی تاب‌آوری در رابطه بین ذهن‌آگاهی و بهزیستی روان‌شناختی، ذهن‌آگاهی منبع اساسی برای تاب‌آوری است و افرادی که از ذهن‌آگاهی بالایی برخوردارند، مهارتهایی هم چون حل مسأله، تصمیمگیری و ابراز وجود
را گسترش میدهند [27]. این امر منجر به افزایش تاب‌آوری در آنان شده و در نهایت موجب بهبود بهزیستی روان‌شناختی میگردد. همچنین، به نظر میآید خودآگاهی افزایش یافته ناشی از ذهن‌آگاهی به ایجاد تعادل بین هیجانهای مثبت و منفی، راهبردهای مقابلهای در برخورد با چالشهای زندگی و مدیریت استرس کمک میکند که این پیامدها به ارتقاء سطح انسجام روانی منجر خواهد شد. تاب‌آوری از طریق ارزیابی مجدد در شرایط استرسزا باعث تغییر در سبک رفتار و هیجانات افراد در بطن حادثه میشود [36]. افراد با تاب‌آوری بالا قادرند به شیوه مناسب‌تری با استرس کنار بیایند و بار دیگر تجارب متناقض خود را تنظیم کنند. افراد با تاب‌آوری بالا رویکرد مثبتی به زندگی داشته و از احساس امید و شادمانی برخوردارند. این افراد در مواجهه با شرایط دشوار ابتدا موقعیت را ارزیابی کرده یا واکنش مناسبی را برای حل آن اتخاذ خواهند کرد و در نتیجه سعی در کنترل هیجاناتشان خواهند داشت.
پژوهش حاضر بر روی زنان در آستانه طلاق شهر اصفهان انجام گرفت، لذا در تعمیم آن به سایر افراد و گروه‌ها باید احتیاط شود. تعداد زیاد پرسش‌نامه‌ها و حجم بالای سؤالات، خودگزارشی بودن ابزارهای پژوهش، عدم همکاری مناسب بعضی از آزمودنی‌ها در خصوص پر کردن پرسش‌نامه‌ها و بازگرداندن آنها، از موارد محدودیتهای این پژوهش بود. اجرای این پژوهش در جامعه آماری متفاوت از جمله مردان میتواند زمینهساز بستری مناسب برای مقایسه بهتر و افزایش قدرت تعمیمپذیری نتایج باشد.
نتیجهگیری
نتایج پژوهش حاضر نشان داد که مسیر مستقیم ذهن‌آگاهی بر بهزیستی روان‌شناختی، ذهن‌آگاهی بر انسجام روانی، راهبردهای تنظیم هیجان بر بهزیستی روان‌شناختی، راهبردهای تنظیم هیجان بر انسجام روانی، مثبت و معنادار بود. همچنین با توجه به نقش میانجی تاب‌آوری، مسیر غیرمستقیم ذهن آگاهی و بهزیستی روان‌شناختی، راهبردهای تنظیم هیجان و بهزیستی روان‌شناختی، ذهن آگاهی و انسجام روانی، راهبردهای تنظیم هیجان و انسجام روانی، مثبت و معنادار بود. یافته‌های حاصل از این پژوهش برای متخصصان دست اندرکار در حوزه سلامت، روانشناسی و مشاوره خانواده، دارای تلویحات کاربردی است. توصیه میشود مسئولین مرتبط در امور بهداشت و سلامت زنان، آموزش راهبردهای تنظیم هیجان، تاب‌آوری، ذهن‌آگاهی، بهزیستی روان‌شناختی و انسجام روانی را در قالب بروشور، کتابچه و یا جلسات گروهی در اختیار زنان متأهل قرار دهند.
تشکر و قدردانی
مقاله حاضر برگرفته از رساله دکترای روانشناسی نویسنده اول است. به این وسیله از زنان مشارکت کننده در پژوهش که پرسش‌نامه‌های مربوطه را تکمیل نمودند و همچنین همکاران محترم مراکز مشاوره اصفهان، که با فراخوانی، راهنمایی برای پر کردن پرسش‌نامه‌ها و همچنین قرار دادن مکان کلینیک خود به آزمودنی‌های این پژوهش همکاری لازم را مبذول داشتند، تشکر و قدردانی میگردد.
این پژوهش با هدف پیشبینی بهزیستی روان‌شناختی و انسجام روانی بر اساس ذهن‌آگاهی و راهبردهای تنظیم هیجان با نقش میانجی تاب‌آوری زنان در آستانه طلاق شهر اصفهان در سال 1402 انجام گردید. نتایج نشان داد که مسیر مستقیم ذهن‌آگاهی بر بهزیستی روان‌شناختی، ذهن‌آگاهی بر انسجام روانی، راهبردهای تنظیم هیجان بر بهزیستی روان‌شناختی، راهبردهای تنظیم هیجان بر انسجام روانی، مثبت و معنادار بود. همچنین با توجه به نقش میانجی تاب‌آوری، مسیر غیرمستقیم ذهن‌آگاهی و بهزیستی روان‌شناختی، راهبردهای تنظیم هیجان و بهزیستی روان‌شناختی، ذهن‌آگاهی و انسجام روانی، راهبردهای تنظیم هیجان و انسجام روانی مثبت و معنادار بود.
نتایج حاصل از رابطه ذهن‌آگاهی با بهزیستی روان‌شناختی با پژوهشهای Lima و Mendes [27] و همچنین rad Yosefir و Zoghi [28]، که به بررسی ارتباط کیفیت زندگی و بهزیستی روان‌شناختی با مهارت ارتباطی و همدلی و نقش واسطهای ذهن‌آگاهی در زنان در شرف طلاق شهر تهران در سال 1398 پرداخته و نتایج حکایت از تأثیر مطلوب ذهن‌آگاهی در کاهش تمایل به طلاق و افزایش کیفیت زندگی و بهزیستی روان‌شناختی بوده، همسو است. در تبیین این یافته با توجه به دیدگاه نظری Baer و همکاران [29] می‌توان گفت که انجام تمرینات ذهن‌آگاهی باعث رشد عاملهای مختلف ذهن‌آگاهی مانند مشاهده، غیر قضاوتی بودن، غیر واکنشی بودن، و عمل توأم با هوشیاری میشود. رشد این عاملها نیز خود باعث رشد بهزیستی روان‌شناختی، کاهش استرس و نشانه‌های روان‌شناختی آسیب‌زا میشود. در حقیقت وقتی ذهن‌آگاهی افزایش مییابد توانایی ما برای عقب ایستادن و مشاهده کردن حالت‌هایی مثل اضطراب افزایش مییابد، در نتیجه ما می‌توانیم خود را از الگوهای رفتاری اتوماتیک (Automatic behavior patterns) مخرب رها کنیم و از طریق درک و دریافت مجدد، دیگر با حالت‌هایی مثل اضطراب و ترس کنترل نشویم، بلکه می‌توانیم از اطلاعات برخواسته از این حالت‌ها استفاده کنیم و با هیجانات همراه باشیم و در نتیجه بهزیستی روان‌شناختی خود را افزایش دهیم.
نتایج حاصل از رابطه ذهن‌آگاهی با انسجام روانی در مطالعه حاضر با نتایج پژوهش Rehman و همکاران همسو است [30]. افراد با حس انسجام قوی، در رویدادهای استرسزا، منعطف‌ترند، بهعبارتی، آنها در مورد احساسات و هیجانات خویش آگاهی بیشتری دارند و کمتر استرس‌ها را تهدید آمیز تلقی میکنند. استرسهای ناشی از طلاق، میتواند از بر دیدگاه فرد از معنای زندگی تأثیر بگذارد [31]. ذهن‌آگاهی، به افراد کمک میکند تا استرس‌ها را کاهش و رویارویی بهتری با شرایط زندگی خویش داشته باشد، لذا ذهن‌آگاهی ارتباط بالقوه‌ای با انسجام روانی دارد و از طریق ارتقاء توان‌مندی فردی و باور به خویشتن مهارتهای مقابلهای سازگار را کسب کند.
نتایج حاصل از رابطه راهبردهای تنظیم هیجان با بهزیستی روان‌شناختی با پژوهشهای Tasneem و Panwar [32] و Kouchi و همکاران [33]، که به بررسی رابطه راهبردهای شناختی تنظیم هیجان و بهزیستی روان‌شناختی در دانشجویان شهر ایلام پرداخته بودند و نتایح حکایت از ارتباط مثبت معنادار بین تنظیم هیجان و بهزیستی روان‌شناختی داشت، هم‌خوانی دارد. در تبیین این یافته می‌توان چنین استنباط کرد که استفاده از راهبردهای انطباقی تنظیم شناختی هیجان، تأثیر ارزیابی‌ها و واکنش‌های ذهنی افراد را در مواجهه با شرایط استرسزا و پرتنش تعدیل میکند و به واکنش‌های شناختی و انگیزشی و رفتاری مناسب در چنین شرایطی منجر میشود. علاوه بر این، تنظیم هیجان از طریق اثراتی که بر عواطف و هیجانات بر جای میگذارد، بهزیستی روان‌شناختی فرد را تحت تأثیر قرار میدهد.
نتایج حاصل از راهبردهای تنظیم هیجانات با انسجام روانی با پژوهش Parandin و Seyedi [20] هم‌خوانی دارد. در تبیین یافته‌های فوق می‌توان چنین گفت که احساس انسجام روانی دارای ارتباط مسـتقیم با تنظیم هیجان است بـه عبـارتی، هرچه احسـاس انسجام روانی فرد بالاتر باشد، میـزان تنظیم هیجان نیـز بـالاتر خواهـد بـود. بـر اسـاس عقیده Antonoski، به نقل از Rouhi و همکاران به نظر می‌رسد که احساس انسـجام روانـی بـه عنـوان منبعـی درونـی موجـب مـی‌شـود تـا شـخص جهـان و رویـدادهای پیرامون خـویش را سـاختاریافته، قابـل مـدیریت و معنادار بدانـد [34]. ایـن در حـالی است که افراد بـرای انجـام فراینـد خـودتنظیمی در ابعاد مختلف زندگی خویش، نیاز به بـاور و نگرشـی دارند مبنی بر اینکه محرکها و رویدادهای بیرونی یا درونی، قابلیت کنترل و اداره شـدن دارنـد و فـرد میتواند آنها را به گونـهای کـه در نظـر دارد، تحـت اختیار و کنتـرل خـویش گیـرد.
یافته‌های حاصل از نقش میانجی تاب‌آوری بر رابطه ذهن‌آگاهی و بهزیستی روان‌شناختی با یافته‌های Rehman و همکاران [30]، همسو بود. در تبیین این یافته‌ها می‌توان گفت ذهن‌آگاهی با افزایش هوشیاری، تمرکز پایا و گشودگی ذهن، بهزیستی روان‌شناختی و تاب‌آوری را افزایش میدهد و به افراد کمک میکند تا عاطفه مثبت و منفی خود را بشناسند و تجربه واقعی داشته باشند [35]. ذهن‌آگاهی وسیلهای برای کاهش درد و رنج درونی انسان است و به عنوان رفتاری که در مقابل حواس پرتی‌ها و انحرافها قرار میگیرد، به سرکوب محرک‌های درونی ناسازگار میپردازد و به این طریق است که افزایش ذهن‌آگاهی با کاهش نشانه‌های منفی روان‌شناختی منجر به افزایش خوشبینی و بهزیستی روان‌شناختی میشود. تاب‌آوری رابطه بین ذهن‌آگاهی و بهزیستی روان‌شناختی را میانجیگری میکند و میتواند بر اثرات مفید ذهن‌آگاهی بر بهزیستی روان‌شناختی بیافزاید.
در مورد نقش میانجی تاب‌آوری در رابطه بین ذهن‌آگاهی و بهزیستی روان‌شناختی، ذهن‌آگاهی منبع اساسی برای تاب‌آوری است و افرادی که از ذهن‌آگاهی بالایی برخوردارند، مهارتهایی هم چون حل مسأله، تصمیمگیری و ابراز وجود
را گسترش میدهند [27]. این امر منجر به افزایش تاب‌آوری در آنان شده و در نهایت موجب بهبود بهزیستی روان‌شناختی میگردد. همچنین، به نظر میآید خودآگاهی افزایش یافته ناشی از ذهن‌آگاهی به ایجاد تعادل بین هیجانهای مثبت و منفی، راهبردهای مقابلهای در برخورد با چالشهای زندگی و مدیریت استرس کمک میکند که این پیامدها به ارتقاء سطح انسجام روانی منجر خواهد شد. تاب‌آوری از طریق ارزیابی مجدد در شرایط استرسزا باعث تغییر در سبک رفتار و هیجانات افراد در بطن حادثه میشود [36]. افراد با تاب‌آوری بالا قادرند به شیوه مناسب‌تری با استرس کنار بیایند و بار دیگر تجارب متناقض خود را تنظیم کنند. افراد با تاب‌آوری بالا رویکرد مثبتی به زندگی داشته و از احساس امید و شادمانی برخوردارند. این افراد در مواجهه با شرایط دشوار ابتدا موقعیت را ارزیابی کرده یا واکنش مناسبی را برای حل آن اتخاذ خواهند کرد و در نتیجه سعی در کنترل هیجاناتشان خواهند داشت.
پژوهش حاضر بر روی زنان در آستانه طلاق شهر اصفهان انجام گرفت، لذا در تعمیم آن به سایر افراد و گروه‌ها باید احتیاط شود. تعداد زیاد پرسش‌نامه‌ها و حجم بالای سؤالات، خودگزارشی بودن ابزارهای پژوهش، عدم همکاری مناسب بعضی از آزمودنی‌ها در خصوص پر کردن پرسش‌نامه‌ها و بازگرداندن آنها، از موارد محدودیتهای این پژوهش بود. اجرای این پژوهش در جامعه آماری متفاوت از جمله مردان میتواند زمینهساز بستری مناسب برای مقایسه بهتر و افزایش قدرت تعمیمپذیری نتایج باشد.
نتیجهگیری
نتایج پژوهش حاضر نشان داد که مسیر مستقیم ذهن‌آگاهی بر بهزیستی روان‌شناختی، ذهن‌آگاهی بر انسجام روانی، راهبردهای تنظیم هیجان بر بهزیستی روان‌شناختی، راهبردهای تنظیم هیجان بر انسجام روانی، مثبت و معنادار بود. همچنین با توجه به نقش میانجی تاب‌آوری، مسیر غیرمستقیم ذهن آگاهی و بهزیستی روان‌شناختی، راهبردهای تنظیم هیجان و بهزیستی روان‌شناختی، ذهن آگاهی و انسجام روانی، راهبردهای تنظیم هیجان و انسجام روانی، مثبت و معنادار بود. یافته‌های حاصل از این پژوهش برای متخصصان دست اندرکار در حوزه سلامت، روانشناسی و مشاوره خانواده، دارای تلویحات کاربردی است. توصیه میشود مسئولین مرتبط در امور بهداشت و سلامت زنان، آموزش راهبردهای تنظیم هیجان، تاب‌آوری، ذهن‌آگاهی، بهزیستی روان‌شناختی و انسجام روانی را در قالب بروشور، کتابچه و یا جلسات گروهی در اختیار زنان متأهل قرار دهند.
تشکر و قدردانی
مقاله حاضر برگرفته از رساله دکترای روانشناسی نویسنده اول است. به این وسیله از زنان مشارکت کننده در پژوهش که پرسش‌نامه‌های مربوطه را تکمیل نمودند و همچنین همکاران محترم مراکز مشاوره اصفهان، که با فراخوانی، راهنمایی برای پر کردن پرسش‌نامه‌ها و همچنین قرار دادن مکان کلینیک خود به آزمودنی‌های این پژوهش همکاری لازم را مبذول داشتند، تشکر و قدردانی میگردد.
References
[1] Hognas RS. Gray Divorce and Social and Emotional Loneliness. In: Mortelmans D, Editor. Divorce in Europe: New Insights in Trends, Causes and Consequences of Relation Break-ups. New York. Cham: Springer International Publishing 2020; 147-65.
[2] McDonald JE, Olson JR, Lanning AH, Goddard HW, Marshall JP. Effects of Religiosity, Forgiveness, and Spousal Empathy on Marital Adjustment. Marriage & Family Review 2018; 54(4): 393-416.
[3] Carswell C, Brown JVE, Lister J, Ajjan RA, Alderson SL, Balogun-Katung A, et al. The lived experience of severe mental illness and long-term conditions: a qualitative exploration of service user, carer, and healthcare professional perspectives on self-managing co-existing mental and physical conditions. BMC Psychiatry 2022; 22(1): 479.
[4] Khakshoor Shandiz F, Shahabizadeh F, Ahi Q, Mojahedi M. The effectiveness of dialectical behavioral therapy on stress and cognitive flexibility in women with type 2 diabetes. Qom Univ Med Sci J 2021; 15(5): 358-67. [Farsi]
[5] Ryff CD. Well-Being with soul: science in pursuit of human potential. Perspectives on Psychological Science 2018; 13(2): 242-8.
[6] Henn CM, Hill C, Jorgensen LI. An investigation into the factor structure of the Ryff Scales of Psychological Well-Being. SAJIP 2016; 42(1): 1-12.
[7] Karagülle OO, Yavuz E, Gülçiçek OB, Solmaz A, Şentürk S, Erdoğan A, et al. Psychological well-being and marital satisfaction in response to weight loss after bariatric surgery. Surg Today 2019; 49(5): 435-42.
[8] Tepeli Temiz Z, Elsharnouby E. Relationship Satisfaction and Well-being During the COVID-19 Pandemic: Examining the Associations with Interpersonal Emotion Regulation Strategies. Cognitive Therapy and Research 2022; 46(5): 902-15.
[9] Drozek RP, Unruh B, Bateman A. Mentalization-based treatment for pathological narcissism: A handbook: Oxford University Press; 2023. p 34.
[10] Trainor LR, Bennett EV, Bundon AM, Tremblay M, Mannella S, Crocker PRE. Inescapable tensions: performance and/or psychological well-being in Olympic and Paralympic athletes during sport disruption. Qualitative Research in Sport, Exercise and Health 2023; 15(5): 601-18.
[11] Sharma PK, Kumra R. Relationship between mindfulness, depression, anxiety and stress: Mediating role of self-efficacy. ISSID 2022; 186: 111363.
[12] Walker SA, Olderbak S, Gorodezki J, Zhang M, Ho C, MacCann C. Primary and secondary psychopathy relate to lower cognitive reappraisal: A meta-analysis of the Dark Triad and emotion regulation processes. ISSID 2022; 187(0): 111394.
[13] Chen M, Moran LJ, Harrison CL, Ukke GG, Sood S, Bennett CJ, et al. Ethnic differences in response to lifestyle intervention for the prevention of type 2 diabetes in adults: A systematic review and meta-analysis. Obes Rev 2022; 23(1): 13340.
[14] Connor KM, Davidson JR. Development of a new resilience scale: the Connor-Davidson Resilience Scale (CD-RISC). Depress Anxiety 2003; 18(2): 76-82.
[15] Yıldırım M, Arslan G. Exploring the associations between resilience, dispositional hope, preventive behaviours, subjective well-being, and psychological health among adults during early stage of COVID-19. Curr Psychol 2022; 41(8): 5712-22.
[16] Schaan VK, Schulz A, Schachinger H, Vogele C. Parental divorce is associated with an increased risk to develop mental disorders in women. Journal of Affective Disorders 2019; 257: 91-9.
[17] Brydges CR. Effect Size Guidelines, Sample Size Calculations, and Statistical Power in Gerontology. Innovation in Aging 2019; 3(4): igz036.
[18] Khanjani M, Shahidi S, Fathabadi J, Mazaheri MA, Shokri O. Factor structure and psychometric properties of the Ryff’s scale of Psychological well-being, short form (18-item) among male and female students. Thoughts and Behavior in Clinical Psychology 2014; 9(32): 27-36. [Farsi]
[19 Flensborg-Madsen T, Ventegodt S, Merrick J. Sense of coherence and physical health. A cross-sectional study using a new scale (SOC II). ScientificWorld Journal 2006; 6: 2200-11.
[20] Parandin S, Seyedi P. The effectiveness of self-regulatory education on psychological cohesion and marital turmoil in families with differences in Kermanshah. Journal of Social Psychology 2021; 9(59): 115-29. [Farsi]
[21] Baer RA, Smith GT, Allen KB. Assessment of mindfulness by self-report: the Kentucky inventory of mindfulness skills. Assessment 2004; 11(3): 191-206.
[22] Tamannaeifar S, Mirzaee M, Asgharnejad Farid AA, Soleimani M. Five Factor Mindfulness Questionnaire: Instruction and Scoring. Developmental Psychology (Journal Of Iranian Psychologists) 2019; 15(59): 336-8. [Farsi]
[23] Gross JJ, John OP. Individual differences in two emotion regulation processes: implications for affect, relationships, and well-being. Journal of Personality and Social Psychology 2003; 85(2): 348.
[24] Abooei A, Barzegar bafrooee K, Rahimi M. The effectiveness of self-compassion training on emotion regulation of female students with specific learning disorder JEPS 2021; 18(43): 101-21. [Farsi]
[25] Ebrahimnataj Y, Bastami H, Taher M. Predicting the anxiety of corona infection based on cognitive emotion regulation strategies, religious beliefs and resilience in students. Shenakht Journal of Psychology and Psychiatry 2023; 10(3): 81-93. [Farsi]
[26] Surucu L, Sesen H, Maslakcı A. Regression, Mediation/Moderation, and Structural Equation Modeling with SPSS, AMOS, and Process Macro. France Livre de Lyon 2023; 71-108.
[27] Lima LC, Mendes LC. Mindfulness and Psychological Well-being: Effects of a Mindfulness-Based Health Promotion Program on Healthy Adults. Trends in Psychology 2020; 28(2): 213-29.
[28] Yosefir rad E, Zoghi L. Improving the Quality of Life and Psychological Well-being of Women on the Verge of Divorce with Regard to Communication and Empathy Skills: The Mediating Role of Mindfulness. Journal of Policing& Social Studies of Women & Family 2021; 9(2): 399-431. [Farsi]
[29] Baer R, Gu J, Strauss C. Five Facet Mindfulness Questionnaire (FFMQ). In: Medvedev ON, Krägeloh CU, Siegert RJ, Singh NN, editors. Handbook of Assessment in Mindfulness Research. Cham. New York. 2022: 1-23.
[30] Rehman AU, You X, Wang Z, Kong F. The link between mindfulness and psychological well-being among university students: The mediating role of social connectedness and self-esteem. Current Psychology 2023; 42(14): 11772-81.
[31] Tosi M, van den Broek T. Gray divorce and mental health in the United Kingdom. Soc Sci Med 2020; 256: 113030.
[32] Tasneem SA, Panwar N. Emotion Regulation and Psychological Well-being as Contributors Towards Mindfulness Among Under-Graduate Students. Hu Arenas 2022; 5(2): 279-97.
[33] Kouchi T, Ahmadi V, Mami S, Nademi A. Investigating the Relationship Between Cognitive Emotion Regulation Strategies and Psychological Well-being of University Students in Ilam City, Iran Through Positive and Negative Affect. Middle Eastern Journal of Disability Studies 2022; 12(0): 189. [Farsi]
[34] Rouhi M, Manzari Tavakoli A, Tajrobehkar M. The Effectiveness of Cognitive Behavioral Therapy on Coherent Self- Knowledge, Emotion Regulation, and Quality of Life of Hemodialysis Patients: A Quasi-Experimental Study. J Rafsanjan Univ Med Sci 2023; 21(10): 1055-70. [Farsi]
[35] Fischer JM, Kandil F-I, Kessler CS, Nayeri L, Zager LS, Rocabado Hennhöfer T, et al. Stress Reduction by Yoga versus Mindfulness Training in Adults Suffering from Distress: A Three-Armed Randomized Controlled Trial including Qualitative Interviews (Relax Study). JCM 2022; 11(19): 5680.
[36] Riepenhausen A, Wackerhagen C, Reppmann ZC, Deter H-C, Kalisch R, Veer IM, et al. Positive Cognitive Reappraisal in Stress Resilience, Mental Health, and Well-Being: A Comprehensive Systematic Review. Emotion Review 2022; 14(4): 310-31.
[2] McDonald JE, Olson JR, Lanning AH, Goddard HW, Marshall JP. Effects of Religiosity, Forgiveness, and Spousal Empathy on Marital Adjustment. Marriage & Family Review 2018; 54(4): 393-416.
[3] Carswell C, Brown JVE, Lister J, Ajjan RA, Alderson SL, Balogun-Katung A, et al. The lived experience of severe mental illness and long-term conditions: a qualitative exploration of service user, carer, and healthcare professional perspectives on self-managing co-existing mental and physical conditions. BMC Psychiatry 2022; 22(1): 479.
[4] Khakshoor Shandiz F, Shahabizadeh F, Ahi Q, Mojahedi M. The effectiveness of dialectical behavioral therapy on stress and cognitive flexibility in women with type 2 diabetes. Qom Univ Med Sci J 2021; 15(5): 358-67. [Farsi]
[5] Ryff CD. Well-Being with soul: science in pursuit of human potential. Perspectives on Psychological Science 2018; 13(2): 242-8.
[6] Henn CM, Hill C, Jorgensen LI. An investigation into the factor structure of the Ryff Scales of Psychological Well-Being. SAJIP 2016; 42(1): 1-12.
[7] Karagülle OO, Yavuz E, Gülçiçek OB, Solmaz A, Şentürk S, Erdoğan A, et al. Psychological well-being and marital satisfaction in response to weight loss after bariatric surgery. Surg Today 2019; 49(5): 435-42.
[8] Tepeli Temiz Z, Elsharnouby E. Relationship Satisfaction and Well-being During the COVID-19 Pandemic: Examining the Associations with Interpersonal Emotion Regulation Strategies. Cognitive Therapy and Research 2022; 46(5): 902-15.
[9] Drozek RP, Unruh B, Bateman A. Mentalization-based treatment for pathological narcissism: A handbook: Oxford University Press; 2023. p 34.
[10] Trainor LR, Bennett EV, Bundon AM, Tremblay M, Mannella S, Crocker PRE. Inescapable tensions: performance and/or psychological well-being in Olympic and Paralympic athletes during sport disruption. Qualitative Research in Sport, Exercise and Health 2023; 15(5): 601-18.
[11] Sharma PK, Kumra R. Relationship between mindfulness, depression, anxiety and stress: Mediating role of self-efficacy. ISSID 2022; 186: 111363.
[12] Walker SA, Olderbak S, Gorodezki J, Zhang M, Ho C, MacCann C. Primary and secondary psychopathy relate to lower cognitive reappraisal: A meta-analysis of the Dark Triad and emotion regulation processes. ISSID 2022; 187(0): 111394.
[13] Chen M, Moran LJ, Harrison CL, Ukke GG, Sood S, Bennett CJ, et al. Ethnic differences in response to lifestyle intervention for the prevention of type 2 diabetes in adults: A systematic review and meta-analysis. Obes Rev 2022; 23(1): 13340.
[14] Connor KM, Davidson JR. Development of a new resilience scale: the Connor-Davidson Resilience Scale (CD-RISC). Depress Anxiety 2003; 18(2): 76-82.
[15] Yıldırım M, Arslan G. Exploring the associations between resilience, dispositional hope, preventive behaviours, subjective well-being, and psychological health among adults during early stage of COVID-19. Curr Psychol 2022; 41(8): 5712-22.
[16] Schaan VK, Schulz A, Schachinger H, Vogele C. Parental divorce is associated with an increased risk to develop mental disorders in women. Journal of Affective Disorders 2019; 257: 91-9.
[17] Brydges CR. Effect Size Guidelines, Sample Size Calculations, and Statistical Power in Gerontology. Innovation in Aging 2019; 3(4): igz036.
[18] Khanjani M, Shahidi S, Fathabadi J, Mazaheri MA, Shokri O. Factor structure and psychometric properties of the Ryff’s scale of Psychological well-being, short form (18-item) among male and female students. Thoughts and Behavior in Clinical Psychology 2014; 9(32): 27-36. [Farsi]
[19 Flensborg-Madsen T, Ventegodt S, Merrick J. Sense of coherence and physical health. A cross-sectional study using a new scale (SOC II). ScientificWorld Journal 2006; 6: 2200-11.
[20] Parandin S, Seyedi P. The effectiveness of self-regulatory education on psychological cohesion and marital turmoil in families with differences in Kermanshah. Journal of Social Psychology 2021; 9(59): 115-29. [Farsi]
[21] Baer RA, Smith GT, Allen KB. Assessment of mindfulness by self-report: the Kentucky inventory of mindfulness skills. Assessment 2004; 11(3): 191-206.
[22] Tamannaeifar S, Mirzaee M, Asgharnejad Farid AA, Soleimani M. Five Factor Mindfulness Questionnaire: Instruction and Scoring. Developmental Psychology (Journal Of Iranian Psychologists) 2019; 15(59): 336-8. [Farsi]
[23] Gross JJ, John OP. Individual differences in two emotion regulation processes: implications for affect, relationships, and well-being. Journal of Personality and Social Psychology 2003; 85(2): 348.
[24] Abooei A, Barzegar bafrooee K, Rahimi M. The effectiveness of self-compassion training on emotion regulation of female students with specific learning disorder JEPS 2021; 18(43): 101-21. [Farsi]
[25] Ebrahimnataj Y, Bastami H, Taher M. Predicting the anxiety of corona infection based on cognitive emotion regulation strategies, religious beliefs and resilience in students. Shenakht Journal of Psychology and Psychiatry 2023; 10(3): 81-93. [Farsi]
[26] Surucu L, Sesen H, Maslakcı A. Regression, Mediation/Moderation, and Structural Equation Modeling with SPSS, AMOS, and Process Macro. France Livre de Lyon 2023; 71-108.
[27] Lima LC, Mendes LC. Mindfulness and Psychological Well-being: Effects of a Mindfulness-Based Health Promotion Program on Healthy Adults. Trends in Psychology 2020; 28(2): 213-29.
[28] Yosefir rad E, Zoghi L. Improving the Quality of Life and Psychological Well-being of Women on the Verge of Divorce with Regard to Communication and Empathy Skills: The Mediating Role of Mindfulness. Journal of Policing& Social Studies of Women & Family 2021; 9(2): 399-431. [Farsi]
[29] Baer R, Gu J, Strauss C. Five Facet Mindfulness Questionnaire (FFMQ). In: Medvedev ON, Krägeloh CU, Siegert RJ, Singh NN, editors. Handbook of Assessment in Mindfulness Research. Cham. New York. 2022: 1-23.
[30] Rehman AU, You X, Wang Z, Kong F. The link between mindfulness and psychological well-being among university students: The mediating role of social connectedness and self-esteem. Current Psychology 2023; 42(14): 11772-81.
[31] Tosi M, van den Broek T. Gray divorce and mental health in the United Kingdom. Soc Sci Med 2020; 256: 113030.
[32] Tasneem SA, Panwar N. Emotion Regulation and Psychological Well-being as Contributors Towards Mindfulness Among Under-Graduate Students. Hu Arenas 2022; 5(2): 279-97.
[33] Kouchi T, Ahmadi V, Mami S, Nademi A. Investigating the Relationship Between Cognitive Emotion Regulation Strategies and Psychological Well-being of University Students in Ilam City, Iran Through Positive and Negative Affect. Middle Eastern Journal of Disability Studies 2022; 12(0): 189. [Farsi]
[34] Rouhi M, Manzari Tavakoli A, Tajrobehkar M. The Effectiveness of Cognitive Behavioral Therapy on Coherent Self- Knowledge, Emotion Regulation, and Quality of Life of Hemodialysis Patients: A Quasi-Experimental Study. J Rafsanjan Univ Med Sci 2023; 21(10): 1055-70. [Farsi]
[35] Fischer JM, Kandil F-I, Kessler CS, Nayeri L, Zager LS, Rocabado Hennhöfer T, et al. Stress Reduction by Yoga versus Mindfulness Training in Adults Suffering from Distress: A Three-Armed Randomized Controlled Trial including Qualitative Interviews (Relax Study). JCM 2022; 11(19): 5680.
[36] Riepenhausen A, Wackerhagen C, Reppmann ZC, Deter H-C, Kalisch R, Veer IM, et al. Positive Cognitive Reappraisal in Stress Resilience, Mental Health, and Well-Being: A Comprehensive Systematic Review. Emotion Review 2022; 14(4): 310-31.
Predicting Psychological Well-Being and Psychological Cohesion Based on Mindfulness and Emotion Regulation Strategies with the Mediating Role of Resilience of the Women on the Verge of Divorce in Isfahan City in 2023: A Descriptive Study
Ardeshir Holakoie [4], Armin Mahmoodi [5], Alireza Maredpour [6]
Received: 15/10/23 Sent for Revision: 12/11/23 Received Revised Manuscript: 16/12/23 Accepted: 18/12/23
Background and Objectives: Women on the verge of divorce are exposed to psychological problems. This research was conducted with the aim of determining the predictors of psychological well-being and psychological cohesion based on mindfulness and emotion regulation strategies with the mediating role of resilience of the women on the verge of divorce in Isfahan City in 2023.
Materials and Methods: The research was descriptive and correlational. The statistical population included all the women referred to counseling centers in Isfahan City in 2023, and 302 people were selected as the research sample using convenience sampling method. The participants responded to Gross and John's Emotion Regulation Strategy Questionnaire, Bather's Five-Faceted Mindfulness Questionnaire (FFMQ), Ryff's Psychological Well-Being, Flensburg-Madsen's Psychological Coherence, and Connor and Davidson's Resilience. Data were analyzed using Pearson's correlation test and structural equations modeling.
Results: The results showed that there was a significant difference between mindfulness (p<0.001, β=0.74), emotion regulation strategies (p=0.033, β=0.11) and resilience (p<0.001, β=0.36) and psychological well-being; Mindfulness (β=0.13, p<0.001), emotion regulation strategies (β=0.56, p<0.001) and resilience (β=0.39, p<0.001) and mental coherence; And also mindfulness (p=0.028, β=0.06) and emotion regulation strategies (p=0.022, β=0.45) and resilience. There was also a significant positive relationship between mindfulness, emotion regulation strategies and psychological well-being and psychological cohesion with the mediating role of resilience (p<0.05).
Conclusion: It appears that resilience plays an important role in the relationship between mindfulness and emotion regulation strategies and psychological well-being and psychological cohesion of women on the verge of divorce. It is recommended to try to increase the psychological well-being, psychological cohesion, and resilience of women by holding family education classes.
Key words: Psychological Well-being, Sense of Coherence, Mindfulness, Emotion, Resilience, Women
Funding: This study did not have any funds.
Conflict of interest: None declared.
Ethical approval: The Ethics Committee of Azad University of Yasooj approved the study (IR.IAU.YASOOJ.REC.1402.003).
How to cite this article: Holakoie Ardeshir, Mahmoodi Armin, Maredpour Alireza. Predicting Psychological Well-Being and Psychological Cohesion Based on Mindfulness and Emotion Regulation Strategies with the Mediating Role of Resilience of the Women on the Verge of Divorce in Isfahan City in 2023: A Descriptive Study. J Rafsanjan Univ Med Sci 2024; 22 (10): 1053-70. [Farsi]
[1]- دانشجوی دکتری، گروه روانشناسی، واحد یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی، یاسوج، ایران
[2]- (نویسنده مسئول) استادیار، گروه روانشناسی، واحد یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی، یاسوج، ایران
تلفن،33313213-074 دورنگار 33312200-074، پست الکترونیکی: Dehlidena@yahoo.com
تلفن،33313213-074 دورنگار 33312200-074، پست الکترونیکی: Dehlidena@yahoo.com
[3]- استادیار، گروه روانشناسی، واحد یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی، یاسوج، ایران
[4]- PhD Student, Dept. of Psychology, Yasooj Branch, Islamic Azad University, Yasooj, Iran
[5]- Assistant Prof., Dept. of Psychology, Yasooj Branch, Islamic Azad University, Yasooj, Iran, ORCID:0000-0002-1282-6892
(Corresponding Author) Tel: (074) 33313213, Fax: (074) 33312200, E-mail: Dehlidena@yahoo.com
(Corresponding Author) Tel: (074) 33313213, Fax: (074) 33312200, E-mail: Dehlidena@yahoo.com
[6]- Assistant Prof., Dept. of Psychology, Yasooj Branch, Islamic Azad University, Yasooj, Iran
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
روانپزشكي
دریافت: 1402/7/22 | پذیرش: 1402/10/30 | انتشار: 1402/10/30
دریافت: 1402/7/22 | پذیرش: 1402/10/30 | انتشار: 1402/10/30
فهرست منابع
1. Hognas RS. Gray Divorce and Social and Emotional Loneliness. In: Mortelmans D, Editor. Divorce in Europe: New Insights in Trends, Causes and Consequences of Relation Break-ups. New York. Cham: Springer International Publishing 2020; 147-65.
2. McDonald JE, Olson JR, Lanning AH, Goddard HW, Marshall JP. Effects of Religiosity, Forgiveness, and Spousal Empathy on Marital Adjustment. Marriage & Family Review 2018; 54(4): 393-416.
3. Carswell C, Brown JVE, Lister J, Ajjan RA, Alderson SL, Balogun-Katung A, et al. The lived experience of severe mental illness and long-term conditions: a qualitative exploration of service user, carer, and healthcare professional perspectives on self-managing co-existing mental and physical conditions. BMC Psychiatry 2022; 22(1): 479.
4. Khakshoor Shandiz F, Shahabizadeh F, Ahi Q, Mojahedi M. The effectiveness of dialectical behavioral therapy on stress and cognitive flexibility in women with type 2 diabetes. Qom Univ Med Sci J 2021; 15(5): 358-67. [Farsi]
5. Ryff CD. Well-Being with soul: science in pursuit of human potential. Perspectives on Psychological Science 2018; 13(2): 242-8.
6. Henn CM, Hill C, Jorgensen LI. An investigation into the factor structure of the Ryff Scales of Psychological Well-Being. SAJIP 2016; 42(1): 1-12.
7. Karagülle OO, Yavuz E, Gülçiçek OB, Solmaz A, Şentürk S, Erdoğan A, et al. Psychological well-being and marital satisfaction in response to weight loss after bariatric surgery. Surg Today 2019; 49(5): 435-42.
8. Tepeli Temiz Z, Elsharnouby E. Relationship Satisfaction and Well-being During the COVID-19 Pandemic: Examining the Associations with Interpersonal Emotion Regulation Strategies. Cognitive Therapy and Research 2022; 46(5): 902-15.
9. Drozek RP, Unruh B, Bateman A. Mentalization-based treatment for pathological narcissism: A handbook: Oxford University Press; 2023. p 34.
10. Trainor LR, Bennett EV, Bundon AM, Tremblay M, Mannella S, Crocker PRE. Inescapable tensions: performance and/or psychological well-being in Olympic and Paralympic athletes during sport disruption. Qualitative Research in Sport, Exercise and Health 2023; 15(5): 601-18.
11. Sharma PK, Kumra R. Relationship between mindfulness, depression, anxiety and stress: Mediating role of self-efficacy. ISSID 2022; 186: 111363.
12. Walker SA, Olderbak S, Gorodezki J, Zhang M, Ho C, MacCann C. Primary and secondary psychopathy relate to lower cognitive reappraisal: A meta-analysis of the Dark Triad and emotion regulation processes. ISSID 2022; 187(0): 111394.
13. Chen M, Moran LJ, Harrison CL, Ukke GG, Sood S, Bennett CJ, et al. Ethnic differences in response to lifestyle intervention for the prevention of type 2 diabetes in adults: A systematic review and meta-analysis. Obes Rev 2022; 23(1): 13340.
14. Connor KM, Davidson JR. Development of a new resilience scale: the Connor-Davidson Resilience Scale (CD-RISC). Depress Anxiety 2003; 18(2): 76-82.
15. Yıldırım M, Arslan G. Exploring the associations between resilience, dispositional hope, preventive behaviours, subjective well-being, and psychological health among adults during early stage of COVID-19. Curr Psychol 2022; 41(8): 5712-22.
16. Schaan VK, Schulz A, Schachinger H, Vogele C. Parental divorce is associated with an increased risk to develop mental disorders in women. Journal of Affective Disorders 2019; 257: 91-9.
17. Brydges CR. Effect Size Guidelines, Sample Size Calculations, and Statistical Power in Gerontology. Innovation in Aging 2019; 3(4): igz036.
18. Khanjani M, Shahidi S, Fathabadi J, Mazaheri MA, Shokri O. Factor structure and psychometric properties of the Ryff’s scale of Psychological well-being, short form (18-item) among male and female students. Thoughts and Behavior in Clinical Psychology 2014; 9(32): 27-36. [Farsi]
19. Flensborg-Madsen T, Ventegodt S, Merrick J. Sense of coherence and physical health. A cross-sectional study using a new scale (SOC II). ScientificWorld Journal 2006; 6: 2200-11.
20. Parandin S, Seyedi P. The effectiveness of self-regulatory education on psychological cohesion and marital turmoil in families with differences in Kermanshah. Journal of Social Psychology 2021; 9(59): 115-29. [Farsi]
21. Baer RA, Smith GT, Allen KB. Assessment of mindfulness by self-report: the Kentucky inventory of mindfulness skills. Assessment 2004; 11(3): 191-206.
22. Tamannaeifar S, Mirzaee M, Asgharnejad Farid AA, Soleimani M. Five Factor Mindfulness Questionnaire: Instruction and Scoring. Developmental Psychology (Journal Of Iranian Psychologists) 2019; 15(59): 336-8. [Farsi]
23. Gross JJ, John OP. Individual differences in two emotion regulation processes: implications for affect, relationships, and well-being. Journal of Personality and Social Psychology 2003; 85(2): 348.
24. Abooei A, Barzegar bafrooee K, Rahimi M. The effectiveness of self-compassion training on emotion regulation of female students with specific learning disorder JEPS 2021; 18(43): 101-21. [Farsi]
25. Ebrahimnataj Y, Bastami H, Taher M. Predicting the anxiety of corona infection based on cognitive emotion regulation strategies, religious beliefs and resilience in students. Shenakht Journal of Psychology and Psychiatry 2023; 10(3): 81-93. [Farsi]
26. Surucu L, Sesen H, Maslakcı A. Regression, Mediation/Moderation, and Structural Equation Modeling with SPSS, AMOS, and Process Macro. France Livre de Lyon 2023; 71-108.
27. Lima LC, Mendes LC. Mindfulness and Psychological Well-being: Effects of a Mindfulness-Based Health Promotion Program on Healthy Adults. Trends in Psychology 2020; 28(2): 213-29.
28. Yosefir rad E, Zoghi L. Improving the Quality of Life and Psychological Well-being of Women on the Verge of Divorce with Regard to Communication and Empathy Skills: The Mediating Role of Mindfulness. Journal of Policing& Social Studies of Women & Family 2021; 9(2): 399-431. [Farsi]
29. Baer R, Gu J, Strauss C. Five Facet Mindfulness Questionnaire (FFMQ). In: Medvedev ON, Krägeloh CU, Siegert RJ, Singh NN, editors. Handbook of Assessment in Mindfulness Research. Cham. New York. 2022: 1-23.
30. Rehman AU, You X, Wang Z, Kong F. The link between mindfulness and psychological well-being among university students: The mediating role of social connectedness and self-esteem. Current Psychology 2023; 42(14): 11772-81.
31. Tosi M, van den Broek T. Gray divorce and mental health in the United Kingdom. Soc Sci Med 2020; 256: 113030.
32. Tasneem SA, Panwar N. Emotion Regulation and Psychological Well-being as Contributors Towards Mindfulness Among Under-Graduate Students. Hu Arenas 2022; 5(2): 279-97.
33. Kouchi T, Ahmadi V, Mami S, Nademi A. Investigating the Relationship Between Cognitive Emotion Regulation Strategies and Psychological Well-being of University Students in Ilam City, Iran Through Positive and Negative Affect. Middle Eastern Journal of Disability Studies 2022; 12(0): 189. [Farsi]
34. Rouhi M, Manzari Tavakoli A, Tajrobehkar M. The Effectiveness of Cognitive Behavioral Therapy on Coherent Self- Knowledge, Emotion Regulation, and Quality of Life of Hemodialysis Patients: A Quasi-Experimental Study. J Rafsanjan Univ Med Sci 2023; 21(10): 1055-70. [Farsi]
35. Fischer JM, Kandil F-I, Kessler CS, Nayeri L, Zager LS, Rocabado Hennhöfer T, et al. Stress Reduction by Yoga versus Mindfulness Training in Adults Suffering from Distress: A Three-Armed Randomized Controlled Trial including Qualitative Interviews (Relax Study). JCM 2022; 11(19): 5680.
36. Riepenhausen A, Wackerhagen C, Reppmann ZC, Deter H-C, Kalisch R, Veer IM, et al. Positive Cognitive Reappraisal in Stress Resilience, Mental Health, and Well-Being: A Comprehensive Systematic Review. Emotion Review 2022; 14(4): 310-31.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
