زمینه و هدف: خواب یکی از نیازهای مهم برای زیستن است. کمبود خواب و خستگی در دراز مدت موجب از هم‌گسیختگی بنیاد جسمی و روانی فرد شده و علاوه بر بروز مشکلات بهداشتی، راندمان کاری افراد را نیز کاهش می‌دهد. با توجه به تهدیدات ناشی از کیفیت خواب نامطلوب، پژوهش حاضر با هدف تعیین وضعیت کیفیت خواب و ارتباط آن با شدت خستگی در بین کارگران روزکار و شب‌کار، طراحی و اجرا گردیده است.
مواد و روش‌ها: این مطالعه از نوع مقطعی بر روی ۱۲۱ نفر از کارگران کارخانه قند کرمانشاه که به صورت تصادفی انتخاب شدند، در سال ۱۳۹۰ انجام گرفت. برای جمع‌آوری اطلاعات از پرسش‌نامه استاندارد کیفیت خواب پیتزبرگ
] ( Pittsburgh [Sleep Quality Index (PSQI ، مقیاس شدت خستگی و پرسش‌نامه اطلاعات دموگرافیک، استفاده گردید. داده‌ها توسط آزمون‌های همبستگی پیرسون و تی مستقل، من‌ویتنی، آنووا و کروسکال والیس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
یافته‌ها: کیفیت خواب روزکاران مطلوب‌تر از شب‌کاران بود (نمره کل ۷/۲±۲/۶ در مقابل ۵/۴±۹) (۰۰۱/۰= p ). در روزکاران نسبت به شب‌کاران، زمان لازم برای به خواب رفتن کمتر (۱۳±۷/۱۹دقیقه در مقابل ۸/۱۷±۲/۲۹) (۰۰۲/۰= p ) و طول مدت خواب واقعی، بیشتر (۲/۱±۶ ساعت در مقابل ۸/۱±۷/۴) (۰۰۱/۰= p ) بود. شب‌کاران نسبت به روزکاران، مصرف داروی خواب‌آور (۹/۲۸% در مقابل ۵/۱۱%) (۰۱۲/۰= p ) و اختلالات خواب (۸/۵۳% در مقابل ۱۳%) (۰۰۱/۰= p ) بیشتری داشتند. در کارگران با افزایش شدت خستگی، کیفیت خواب نامطلوب‌تر بود (۰۰۱/۰= p ).
نتیجه‌گیری: نتایج نشان داد که کار کردن در ساعاتی ناهماهنگ با ریتم سیرکادین، می‌تواند منجر به کیفیت خواب نامطلوب در افراد گردد. با آموزش کارگران جهت آشنایی با مشکلات ناشی از کم‌خوابی، توصیه به آن‌ها جهت جبران کم‌خوابی‌ها در فرصت‌های پیش‌آمده و با برنامه‌ریزی بهتر شیفت‌های کاری توسط مدیران، کیفیت خواب افراد بهبود می‌یابد.
واژه‌های کلیدی: خواب، خستگی، کارخانه قند، کارگران روزکار و شب‌کار
