مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان

سابقه و هدف: شیوع بیماری‌های قلب و عروق در دوران یائسگی در زنان بیشتر از دوران قبل از آن می‌باشد. یکی از دلایل این پدیده ناشی از اثرات محافظتی هورمون‌های جنسی زنانه بر سیستم قلب و عروق می‌باشد. در این مطالعه بر آن شدیم تا نقش هورمون‌های جنسی زنانه را بر حساسیت بارورفلکس‌ها در شرایط حاد افزایش فشار خون در موش صحرایی بررسی کنیم.

مواد و روش‌ها: این مطالعه از نوع مداخله‌ای – تجربی می‌باشد که بر روی 48 سر موش صحرایی ماده و نر صورت گرفت. حیوان‌های نر و ماده به طور جداگانه به سه گروه دریافت کننده استروژن، پروژسترون و حلال تقسیم شدند، به طوری که در هر گروه 8 سر حیوان مورد آزمون قرار گرفتند. موش‌های ماده ابتدا پس از بی‌هوشی، اوارکتومی شدند و سپس تمامی حیوان‌ها کپسول‌گذاری (حاوی هورمون‌های جنسی یا حلال) شدند و سپس دو هفته بعد تحت بی‌هوشی مجدد، کانول‌گذاری تراشه و ورید و شریان فمورال بر آن‌ها صورت گرفت. برای ایجاد شرایط حاد فشار خون از فنیل‌افرین به عنوان یک داروی منقبض کننده عروقی استفاده شد. تغییرات ضربان قلب (∆HR) و فشار متوسط شریانی(∆MAP) قبل، حین و بعد از تزریق فنیل‌افرین ثبت گردید. جهت ارزیابی عملکرد گیرنده‌های فشار از ایندکس BRS (∆HR/∆MAP) استفاده شد. تغییرات با استفاده از ترانسدیوسر فشار و دستگاه ثبات، جمع آوری و به وسیله رایانه پردازش گردید.

یافته‌ها: نتایج نشان داد که میانگین HR و MAP در گروه دریافت کننده استروژن و پروژسترون قبل از تزریق فنیل‌افرین (حالت استراحت) هیچ تفاوت معنی‌دار آماری با گروه حلال ندارد. از طرفی استروژن در حیوان‌های نر سبب تقویت حساسیت بارورفلکس‌ها BRS در گروه دریافت کننده استروژن(03/0±6/0) نسبت به گروه حلال (05/0±48/0) گردید (05/0p<). استروژن هم‌چنین در حیوان‌های ماده سبب تقویت حساسیت بارورفلکس‌ها (BRS) در گروه دریافت کننده استروژن(03/0±76/0) نسبت به گروه حلال (05/0±45/0) گردید (05/0p<).

نتیجه‌گیری: از آن‌جایی که میانگین فشار متوسط شریانی و ضربان قلب در گروه دریافت کننده استروژن کمتر از گروه حلال بود، می‌توان نتیجه گرفت که استروژن احتمالاً از طریق تقویت حساسیت بارورفلکس‌ها از شدت تغییرات حاد فشار خون کاسته است.