مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان

مقاله کوتاه

مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان

دوره 12، اسفند 1392، 1042-1033

بررسی جایگاه مهار سلامت در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی بوشهر:

یک گزارش کوتاه

مهستی گنجو[1]، فرحناز کمالی[2]، سیدمحسن هاشمی^[3]، مرتضی نصیری[4]

دریافت مقاله: 20/6/92      ارسال مقاله به نویسنده جهت اصلاح: 17/7/92    دریافت اصلاحیه از نویسنده: 18/9/92      پذیرش مقاله: 15/10/92

چکیده

زمینه و هدف: جایگاه مهار سلامت، یکی از عمده‌ترین مقیاس‌ها و شاخص‌های اعتقاد بهداشتی برای طرح‌ریزی برنامه‌های آموزش بهداشت محسوب می‌شود که در ارتقاء سلامت و آموزش بهداشت کاربرد بسیار مهمی دارد. هدف از این پژوهش، بررسی جایگاه مهار سلامت در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی بوشهر می‌باشد.

مواد و روش‌ها: این مطالعه مقطعی در سال 1391 بر روی 267 نفر از دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی بوشهر که به روش تصادفی طبقه‌ای انتخاب شدند، انجام شد. ابزار جمع‌آوری اطلاعات پرسش‌نامه‌های اطلاعات دموگرافیک و پرسش‌نامه (ب) مقیاس چند وجهی جایگاه مهار سلامت بود. داده‌ها با استفاده از آمار توصیفی )فراوانی، میانگین و انحراف معیار( و آزمون‌های تحلیلی Mann-Whitney، Kruskal-Wallis و ضریب همبستگی Spearman مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

یافته‌ها: در خصوص امتیاز مؤلفه‌های سه گانه جایگاه مهار سلامت، امتیاز محور کنترل داخلی 3/5±8/26، امتیاز محور شانس 9/3±9/16 و امتیاز محور دیگران 8/4±9/21 بود. بر اساس آزمون ضریب همبستگی Spearman بین نمره مؤلفه جایگاه مهار داخلی و مؤلفه دیگران ارتباط آماری مثبت و معنی‌دار مشاهده شد (001/0p<، 220/0r_s=). در پژوهش حاضر بین سه محور کنترل سلامت با سن، جنس، تعداد فرزندان خانواده، رتبه تولد، تحصیلات پدر و مادر، شغل پدر و مادر و دانشکده محل تحصیل دانشجویان ارتباط معنی‌دار به دست نیامد.

نتیجه‌گیری: از آن‌جا که بیشترین امتیاز کسب شده در دانشجویان مربوط به مؤلفه محور کنترل داخلی و کمترین امتیاز مربوط به مؤلفه محور شانس بوده است، می‌توان چنین نتیجه گرفت که دانشجویان بیشترین و تأثیرگذارترین عامل را بر سلامتی‌شان عملکرد خود و کمترین عامل را شانس می‌دانند.

واژه‌های کلیدی: جایگاه مهار سلامت، مقیاس چند وجهی جایگاه مهار سلامت، دانشجویان علوم پزشکی،

مقدمه

جایگاه مهار سلامت (Health Locus of Control)، یکی از عمده‌ترین مقیاس‌ها و شاخص‌های اعتقاد بهداشتی برای طرح ریزی برنامه‌های آموزش بهداشت محسوب می‌شود. بیش از 25 سال است که این مقیاس به عنوان یکی از مؤثرترین ابزارهای سنجش عقاید مربوط به سلامت مورد استفاده واقع می‌شود [1].

ساختار اولیه جایگاه مهار سلامت از نظریه یادگیری اجتماعی Rotter اقتباس شده است. بر اساس این نظریه یادگیری در فرد بر پایه تقویت‌های گذشته انجام می‌شود و طی آن، افراد انتظارات خاص و عمومی را در خود شکل می‌دهند. در فرآیند یادگیری افراد به توسعه اعتقاد در این مورد می‌پردازند که آیا نتایج ایجاد شده به واسطه اعمال و رفتارهای آن‌ها بوده و یا توسط نیروهایی مستقل از خودشان تعیین شده است. به عبارت دیگر جایگاه مهارگری انتظارات عمومی افراد در مورد علت پاداش‌ها یا تنبیهات را نشان می‌دهد و مشخص می‌نماید فرد چه کسی یا چیزی را مسئول آنچه برای او رخ داده است، می‌داند [3-2]. در واقع محور کنترل سلامت درجه اعتقاد فرد به این امر است که سلامت وی تا چه حد تحت کنترل عوامل درونی و یا بیرونی می‌باشد [1].

مفهوم جایگاه مهار سلامت دارای پیوستاری چند بعدی است که دامنه آن به دو قسمت بیرونی و درونی تقسیم‌بندی می‌گردد. در بعد بیرونی، انسان بر این باور است که رفتار او توسط تقدیر، سعادت، خوشبختی یا شرایط خارجی دیگری هدایت می‌شود، در حالی‌که در بعد داخلی فرد بر این باور است که رفتار او توسط تصمیم‌گیری‌ها و تلاش‌های شخصی وی هدایت می‌شود [4]. افرادی که محور کنترل سلامت از نوع بیرونی دارند به این امر معتقدند که پیامدهای معین و حوادث رخ داده در زندگی آن‌ها به واسطه نیروهایی مانند پزشکان، شانس، سرنوشت، بخت و اقبال تعیین می‌گردند. در حالی‌که افرادی که محور کنترل سلامتی از نوع درونی دارند به این امر معتقدند که پیامدها و حوادث معین در نتیجه رفتار و اعمال خود آن‌ها می‌باشد و تعیین‌کننده سلامت آن‌ها به طور مستقیم اعمال و رفتارهای آن‌ها می‌باشد [5].

امروزه جایگاه مهار سلامت به عنوان یک متغیر مؤثر بر توسعه و پیشرفت رفتارهای بهداشتی و ظرفیت درمانی و تبیین مشکلات بهداشتی شناخته می‌شود. این مقیاس در ارتقاء سلامت و آموزش بهداشت کاربرد بسیار مهمی دارد و در برنامه‌ریزی‌های بهداشتی می‌توان از آن بهره جست. جایگاه درونی مهار سلامت به طور مثبتی با آگاهی و نگرش، وضعیت روانشناختی، رفتارهای بهداشتی و سلامت و بهداشت بهتر همراه و همگام می‌شود. در مقابل، بیشتر منابع بیرونی جایگاه مهار سلامت (به خصوص، افراد قدرتمند و با نفوذ و بخت و اقبال) با رفتارهای بهداشتی منفی و وضعیت روانشناختی ضعیف همراه می‌شوند [6].

در مطالعه‌ای که Moshki و همکاران در دانشجویان ورزشکار و غیر ورزشکار دانشگاه علوم پزشکی گناباد انجام دادند، میانگین نمرات مؤلفه‌های مهار سلامت در هر دو گروه را به ترتیب اولویت مربوط به باورهای درونی، افراد مؤثر و شانس گزارش کردند [7]. همچنین، در مطالعه‌ای دیگر در دانشجویان سال اول دانشگاه گناباد نتایج نشان‌دهنده بالا بودن مؤلفه کنترل داخلی نسبت به دو مؤلفه شانس و دیگران می‌باشد [8].

از آن‌جایی که دانشجویان رشته‌های علوم پزشکی در دوران دانشجویی و نیز بعد از آن در هدایت رفتارهای بهداشتی افراد جامعه نقش به سزایی را ایفا می‌کنند،
پی بردن به ابعاد گوناگون جایگاه مهار سلامت در این دانشجویان می‌تواند تا حدودی قضاوت ما را در خصوص نقشی که در آینده در جهت دادن به رفتارهای بهداشتی مددجویانشان بازی می‌کنند را تسهیل نماید. لذا پژوهش حاضر با هدف تعیین جایگاه مهار سلامت در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی بوشهر در سال 1391 انجام شده است.

مواد و روش‌ها

این پژوهش یک مطالعه مقطعی است که روی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی بوشهر در سال 1391 انجام شد. معیارهای ورود به پژوهش شامل: علاقه مندی به شرکت در پژوهش و در حال تحصیل بودن در سال آخر مقطع کارشناسی پیوسته رشته‌های بهداشت (عمومی و محیط)، پرستاری، مامایی، اتاق عمل، هوشبری و علوم آزمایشگاهی و مقطع دکترای عمومی (پزشکی) دانشگاه علوم پزشکی بوشهر در زمان انجام پژوهش بود. معیارهای خروج شامل: عدم همکاری در پر کردن پرسش‌نامه و عدم تمایل جهت شرکت در پژوهش بود.

با توجه به حجم جامعه که 1000 نفر بوده است، حجم نمونه 278 نفر برآورد گردید. از تعداد 278 پرسش‌نامه توزیع شده 267 عدد بازگردانده شد. نمونه‌های پژوهش به وسیله نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای از بین دانشجویان مشغول به تحصیل در دانشکده‌های پیراپزشکی، بهداشت، پرستاری و مامایی و پزشکی انتخاب شدند.

ابزار جمع‌آوری اطلاعات پرسش‌نامه دموگرافیک و اطلاعات فردی و پرسش‌نامه (ب) مقیاس چند وجهی جایگاه مهار سلامت (Multidimensional Health Locus Control) می‌باشد که به پیشگویی رفتار بهداشتی مبتنی بر باورهای افراد می‌پردازد. این پرسش‌نامه شامل سه مؤلفه به شرح زیر می‌باشد:

1. محور کنترل داخلی (Health Locus Control; IHLC Internal): شامل درجه اعتقاد فرد به این امر که عوامل داخلی و رفتارهایش مسئول بیماری و سلامت او می‌باشند.
2. محور کنترل افراد مؤثر (Health Locus Control; PHLC Powerful others): شامل درجه اعتقاد فرد به این امر که سلامت او به وسیله افراد دیگر تعیین می‌شود.
3. محور کنترل شانس (Health Locus Control; CHLC Chance): شامل درجه اعتقاد فرد به این امر است که سلامت او وابسته به شانس، بخت، اقبال و سرنوشت او می‌باشد.

این پرسش‌نامه دارای 18 پرسش در قالب سه مؤلفه ذکر شده (6 گزینه برای هر پرسش) در مقیاس لیکرت می‌باشد که تمام پرسش‌ها از 1 تا 6 نمره‌گذاری می‌شوند. گزینه‌ها شامل کاملاً مخالفم (امتیاز 1)، مخالفم (امتیاز 2)، کمی مخالفم (امتیاز 3)، کمی موافقم (امتیاز 4)، موافقم (امتیاز 5) و کاملاً موافقم (امتیاز 6) بودند. در نتیجه نمره هر فرد از 6 تا 36 برای هر خرده آزمون (مؤلفه) متغیر خواهد بود که با یکدیگر جمع نمی‌شوند و به طور مستقل مورد بررسی قرار می‌گیرند. روایی صوری، محتوا، همزمان و سازه و پایایی این پرسش‌نامه به روش‌های دوباره سنجی، آزمون‌های همتا و ثبات درونی در پژوهش Moshki و همکاران مورد تأیید قرار گرفته است [1].

گروه پژوهش، پس از اخذ مجوز از معاونت آموزشی و پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی بوشهر و اخذ رضایت از دانشجویان، پرسش‌نامه ذکر شده را بین دانشجویان تقسیم نموده و پس از جمع‌آوری و استخراج داده‌ها، تجزیه و تحلیل توسط نرم‌افزار SPSS ویرایش 18 با به کار‌گیری آمارهای توصیفی از جمله فراوانی، میانگین و انحراف معیار و آزمون‌های تحلیلی Mann-Whitney، Kruskal-Wallis و ضریب همبستگی Spearman مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در تمام آزمون‌ها 05/0p< معنادار در نظر گرفته شد.

نتایج

بر اساس نتایج، میانگین و انحراف معیار سنی دانشجویان 8/1±8/20 سال با حداقل سن 18 و حداکثر سن 33 سال بوده است. از این تعداد 217 نفر (3/81%) زن و 50 نفر (7/18%) مرد بودند. از نظر دانشکده به ترتیب 113 نفر (3/42%)، 44 نفر (4/16%)، 49 نفر (5/18%) و 61 نفر (8/22%) در حال تحصیل در دانشکده‌های پیراپزشکی، بهداشت، پرستاری و مامایی و پزشکی بودند. میانگین و انحراف معیار تعداد فرزندان خانواده و رتبه تولد دانشجویان به ترتیب 8/1±9/4 و 7/2±2/3 با حداقل 1 و حداکثر 10 فرزند بوده است. بر اساس نتایج بین سه محور جایگاه مهار سلامت با سن، جنس، تعداد فرزندان خانواده، رتبه تولد و دانشکده محل تحصیل ارتباط معنی‌دار به دست نیامد (05/0<p).

از نظر سطح تحصیلات پدر، 2/26% (70 نفر) دارای تحصیلات دانشگاهی، 3/34% (92 نفر) دیپلم، 3/19% (52 نفر)، ابتدایی، 1/14% (37 نفر) سیکل و 1/6% (16 نفر) بی‌سواد بودند. از نظر تحصیلات مادر، 1/9% (24 نفر) دارای تحصیلات دانشگاهی، 7/30% (82 نفر) دیپلم، 3/28% (76 نفر) ابتدایی، 8/19% (53 نفر) سیکل و 1/12% (32 نفر) بی‌سواد بودند. نتایج نشان داد بین مؤلفه‌های سه گانه جایگاه مهار سلامت و تحصیلات پدر و مادر ارتباط معنی‌دار وجود ندارد (05/0<p). در مورد شغل پدر، 3/43% (116 نفر) دارای شغل آزاد، 1/27% (72 نفر) کارمند، 2/23% (62 نفر) بازنشسته، 2/4% (11 نفر) کارگر و 2/2% (6 نفر) بی‌کار بودند. در مورد شغل مادر، 1/86% (229 نفر) خانه‌دار، 7/7% (21 نفر) کارمند، 7/3% (10 نفر) بازنشسته و 5/2% (7 نفر) دارای شغل آزاد بودند. بین مؤلفه‌های سه گانه جایگاه مهار سلامت و شغل پدر و مادر ارتباط معنی‌دار مشاهده نشد (05/0<p).

در خصوص امتیاز مؤلفه‌های سه گانه جایگاه مهار سلامت، در دانشکده‌های پیراپزشکی، پرستاری و مامایی، بهداشت و پزشکی در کل نمونه‌ها بیشترین امتیاز مربوط به محور کنترل داخلی 3/5±8/26، کمترین امتیاز مربوط به محور کنترل شانس 9/3±9/16 و امتیاز بینابین مربوط به محور دیگران 8/4±9/21 بوده است. بر اساس آزمون ضریب همبستگی Spearman بین نمره مؤلفه جایگاه مهار داخلی و مؤلفه دیگران ارتباط آماری مثبت و معنی‌دار مشاهده شد (001/0p<، 220/0r_s=). آزمون Kruskal-Wallis تفاوتی را در سه مؤلفه جایگاه مهار سلامت بین دانشکده‌ها نشان نداد (مقدار p برای مؤلفه‌های مهار داخلی، شانس و دیگران به ترتیب 123/0، 698/0 و 907/0).

میانگین امتیاز‌های سه محور یاد شده به تفکیک چهار دانشکده پیراپزشکی، پزشکی، بهداشت و پرستاری و مامایی در جدول 1 آورده شده است.

جدول 1- امتیاز‌های محورهای سه گانه جایگاه مهار سلامت به تفکیک چهار دانشکده پیراپزشکی، پزشکی، بهداشت و پرستاری و مامایی در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی بوشهر در سال 1391

بحث

با توجه به نتایج به دست آمده از این پژوهش بیشترین امتیاز کسب شده در دانشجویان علوم پزشکی بوشهر مربوط به مؤلفه محور کنترل داخلی و کمترین امتیاز کسب شده مربوط به مؤلفه شانس بود. به عبارتی، دانشجویان به نقش عوامل درونی در کنترل سلامتی خود اعتقاد داشتند و نقش عوامل بیرونی مثل شانس و تقدیر را در حفظ و ارتقای سلامتی خویش کمتر می‌دانستند. در پژوهشی که توسط Moshki و همکاران در دانشجویان ورزشکار و غیر ورزشکار دانشگاه علوم پزشکی گناباد انجام شد، میانگین نمرات مؤلفه‌های مهار سلامت در گروه ورزشکار به ترتیب اولویت مربوط به باورهای درونی (51/28)، افراد مؤثر (89/20) و شانس (67/14) و در گروه غیر ورزشکار مربوط به باورهای درونی (84/27)، افراد مؤثر (64/21) و شانس (48/15) گزارش شده است که با نتایج مطالعه حاضر هم‌خوانی دارد [7]. در همین راستا نتایج مطالعه‌ای دیگر در دانشجویان سال اول دانشگاه گناباد نشان‌دهنده بالا بودن میانگین نمرات مؤلفه کنترل داخلی (3/26) نسبت به دو مؤلفه شانس (2/17) و افراد مؤثر (5/23) می‌باشد [8]. همچنین،، نتایج مطالعه Heydaripahlavan و همکاران در دانشگاه علوم پزشکی همدان حاکی از بالا بودن نمرات منبع کنترل درونی (02/72%) در مقابل نمرات کنترل بیرونی (98/27%) می‌باشد [9]. علت بالاتر بودن نمرات منبع کنترل درونی در مطالعه Heydaripahlavan در مقایسه با مطالعه حاضر و مطالعه Moshki ممکن است به علت متفاوت بودن ابزار پژوهش باشد. در پژوهش حاضر و مطالعه Moshki از فرم (ب) مقیاس چند وجهی جایگاه مهار سلامت استفاده شده در حالی که در مطالعه Heydaripahlavan از مقیاس سنجش منبع کنترل درونی- بیرونی Rotter استفاده شد.

در تحقیقی که Wallston بر روی نظریه جایگاه مهار سلامت در بیماران دیابتی انجام داد، نتایج نشان می‌دهد که کارکنان خدمات پزشکی سعی داشتند جایگاه مهار سلامت بیماران را از بیرونی به درونی تغییر دهند. طبق نظر آن‌ها، هدف تمامی آموزش دهندگان بهداشت و سلامت، ایجاد کنترل درونی در افراد می‌باشد. بر اساس نتایج پژوهش حاضر نیز دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی بوشهر که ارائه‌دهندگان آینده خدمات بهداشتی درمانی هستند بالاترین امتیاز در جایگاه مهار سلامت را به مؤلفه کنترل داخلی داده‌اند که با پژوهش Wallston هم‌خوانی دارد [3].

بر اساس پژوهش حاضر بین سه محور کنترل سلامت و مشخصات دموگرافیک دانشجویان یعنی سن، جنس، تعداد فرزندان خانواده، رتبه تولد، شغل پدر و مادر، تحصیلات پدر و مادر و دانشکده محل تحصیل ارتباط معنی دار به دست نیامد. این یافته‌ها با نتایج مطالعه Moshki و همکاران در دانشگاه گناباد که نشان دادند ارتباط معنی‌داری بین سن، جنس و تحصیلات پدر و مادر با باورهای مهار سلامت وجود ندارد، همخوانی دارند [7]. به‌علاوه نتایج مطالعه Toozandejani و همکاران که نشان داد بین مکان کنترل و سن، جنس و رتبه تولد ارتباطی وجود ندارد [10] و همچنین، با نتایج مطالعه Askari و همکاران [11] و Heydaripahlavan و همکاران [9] که نشان دادند بین نمرات مهار دانشجویان دختر و پسر تفاوت معناداری وجود ندارد در یک راستا است.

در مطالعه‌ای کهSerin  و همکاران با هدف بررسی عوامل تأثیرگذار بر جایگاه مهار سلامت دانشجویان در ترکیه انجام دادند، نتایج نشان می‌دهد که دانشجویان پسر و دانشجویانی که دارای چهار خواهر و برادر یا بیشتر بودند دارای کنترل داخلی بالاتری نسبت به دانشجویان دختر و دانشجویانی که تعداد افراد خانواده کمتری داشتند، بودند در حالی که در مطالعه حاضر بین دو جنس و میانگین امتیازهای سه مؤلفه جایگاه مهار سلامت ارتباط معنی‌دار وجود نداشت [2].

همچنین، نتایج بررسی Strickland بر روی گروهی از دانشجویان آمریکا نشان داد زنان نسبت به مردان گرایش بیشتری به منبع کنترل بیرونی دارند که با نتایج مطالعه حاضر در یک راستا نمی‌باشد [12]. چنین نتایج متفاوتی می‌تواند ناشی از تفاوت فرهنگی در جوامع گوناگون و نقش‌هایی که زنان در مقایسه با مردان در هر جامعه ایفا می‌کنند، باشد.

در پژوهش حاضر ارتباط معنی‌داری بین شغل پدر و مادر با سه حیطه جایگاه مهار سلامت به دست نیامد که البته ممکن است به دلیل دانشگاهی بودن حجم نمونه نیز باشد. در حالی که در پژوهش Poortinga و همکاران که با هدف بررسی باورهای جایگاه مهار سلامت و تفاوت‌های اجتماعی اقتصادی در خودگزارشی سلامت بر روی 12408 نفر از شهروندان گارفیلی واقع در ولز انگلستان انجام شد، تفاوت قابل توجهی به لحاظ اجتماعی اقتصادی و مردم شناختی میان سه حیطه جایگاه مهار سلامت وجود داشت. نتایج پژوهش وی نشان داد که افرادی که از موقعیت پایین تر اقتصادی اجتماعی برخوردارند و نیز افراد بازنشسته و ناتوان، سطح پایین‌تری از جایگاه مهار سلامت داخلی و سطح بالاتر شانس و دیگر قدرت‌ها را دارا هستند [13].

از محدودیت‌های این پژوهش می‌توان به عدم دقت
کافی دانشجویان در تکمیل پرسش‌نامه‌ها و در نتیجه ناقص ماندن اطلاعات مربوط به آن پرسش‌نامه‌ها اشاره کرد. از محدودیت‌های دیگر این پژوهش باید به کم بودن مطالعات مشابه در ایران اشاره کرد که امکان بحث را کم کرده است. گروه پژوهش پیشنهاد می‌دهند که در پژوهش‌های بعدی ارتباط مؤلفه‌های سه گانه جایگاه مهار سلامت با کیفیت زندگی، سلامت روان، سطح افسردگی و نیز سلامت عمومی دانشجویان علوم پزشکی بررسی شود.

نتیجه‌گیری

از آن جا که بیشترین امتیاز کسب شده در دانشجویان مربوط به مؤلفه محور کنترل داخلی و کمترین امتیاز مربوط به مؤلفه محور شانس بوده است، می‌توان چنین نتیجه گرفت که دانشجویان بیشترین و تأثیرگذارترین عامل را بر سلامتی شان عملکرد خود و کمترین عامل را شانس می‌دانند که با نظریه جایگاه مهار سلامت مطابقت دارد.

تشکر و قدردانی

بدین وسیله از مسئولین محترم دانشگاه علوم پزشکی بوشهر و دانشجویان عزیزی که با همکاری بی‌دریغشان ما را در به انجام رساندن این پژوهش یاری نمودند تشکر و قدردانی می‌شود. همچنین، از استاد محترم جناب آقای دکتر مشکی که پرسش‌نامه جایگاه مهار سلامت را در اختیار گروه پژوهش قرار دادند و در تمام مراحل اجرای طرح از راهنمایی‌های مفید ایشان بهره بردیم تشکر می‌نماییم.

References

[1] Moshki M, Ghofranipour F, Azadfallah P, Hajizadeh E. Validity and Reliability of the Multidimensional Health Locus of Control (Form B) Scale in Iranian Medical Students. J Ofogh-e-Danesh 2006; 12(1): 33-41. [Farsi]

 2[ Serin NB, Serin O, Şahin FS. Factors affecting the locus of control of the university students. Procedia - Social and Behavioral Sciences 2010; 2(2): 449-52.

[3 [Wallston KA. The importance of placing measures of health locus of control beliefs in a theoretical context. Health Education Research 1991; 6(2): 251-2.

]4 [Basak R, Ghosh A. School Environment and Locus of Control in Relation to Job Satisfaction among School Teachers – A Study from Indian Perspective. Procedia - Social and Behavioral Sciences 2011; 29: 1199-208.

]5 [Wallston KA, Wallston BS, DeVellis R. Development of the Multidimensional Health Locus of Control (MHLC) Scales. Health Educ Monogr 1978; 6)2): 160-70.

]6[ Malcarne VL, Drahota A, Hamilton NA. Children's health- related locus of control beliefs: ethnicity, gender, and family income. Child Health Care 2005; 34 (1): 47-59.

[7[ Moshki M, Noori Sistani M, Noshin P. Association of health locus control theory and self-esteem with physical activity in university students. J Sabzevar Univ Med Sci 2009; 16(3): 142-9. [Farsi]

]8 [Moshki M, Ashtarian H. Perceived Health Locus of Control, Self-Esteem, and Its Relations to Psychological Well-Being Status in Iranian Students. Iranian J Pub Health 2010; 39(4): 70-7.

]9 [Heydaripahlavan A, Mahjoob H, Zarabiyan MK. Relationship between Internal And External Locus of Control And Depression And Academic Perfarmance of Hamedan Medical University Students. Andisheh va Raftar 1999; 4(4): 23-31. [Farsi]

]10 [Toozandejani H, Nejat H, Karimi M, Kamal Poor N. A survey of locus of control and self-esteem in students. Proceedings of the First Regional Conference on Youth Mental Health. Kashmar, Iran: 2007. [Farsi]

]11 [Askari P, Ahmadpoor A, Heydari A. Relationship between Health Locus of Control; Group Popularity and Academic Performance in Students of Azad University of Ahvaz. Knowledge Res Appl Psychol 2006; 28(1): 168-78. [Farsi]

]12 [Strickland BR. Internal external experiences and health related behaviors. J Consulting Clin Psychol 1978; 46(2): 1192- 211.

]13 [Poortinga W, Dunstan FD, Fone DL. Health locus of control beliefs and socio-economic differences in self-rated health. Preventive Med 2008; 46(4): 374-80.