مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان

گزارش کوتاه

مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان

دوره 13، آبان 1393، 730-725

بررسی فراوانی ژیاردیوز در افراد مراجعه‌کننده به آزمایشگاه‌های مر‌کز شهر کرج در سال 1392: یک گزارش کوتاه

طاهر علمی[1]، هاجر ضیائی[2]، شیرزاد غلامی[3]، محسن مرتضوی[4]، مریم طبسی[5]، زهرا گرایلی[6]

دریافت مقاله: 4/5/93        ارسال مقاله به نویسنده جهت اصلاح: 8/6/93      دریافت اصلاحیه از نویسنده: 15/6/93      پذیرش مقاله: 22/6/93

چکیده

زمینه و هدف: ژیاردیازیس یکی از بیماری‌های شایع در نقاط مختلف دنیا است که شیوع آن در نقاط مختلف دنیا از 1% تا 25% متفاوت گزارش شده است. با توجه به اهمیت بیماری فوق، مطالعه حاضر جهت بررسی میزان شیوع ژیاردیازیس در افراد مراجعه‌کننده به آزمایشگاه‌های شهر کرج انجام شد.

مواد و روش‌ها: مطالعه حاضر به روش توصیفی، با نمونه‌گیری تصادفی از مدفوع 2500 نفر از افراد مراجعه‌کننده به آزمایشگاه‌های شهر کرج در سال 1392 انجام گرفت و اطلاعات فوق در نرم‌افزار SPSS ثبت و مورد تجزیه تحلیل آماری قرار گرفت.

یافته‌ها: از 2500 نفر مورد بررسی 252 (1/10%) نفر آلوده به ژیاردیازیس بودند و بیشتر افراد بیمار (8/69%) فاقد علایم بالینی بودند.

نتیجه‌گیری: با توجه به شیوع 1/10% ژیاردیازیس در افراد مراجعه‌کننده به آزمایشگاه‌های مرکز شهر کرج، تشخیص و درمان مبتلایان می‌تواند در پیشگیری و کنترل این عفونت مؤثر باشد.

واژه‌های کلیدی: ژیاردیازیس، شیوع، کرج

مقدمه

ژیاردیا لامبلیا تک یاخته‌ای است که در روده باریک انسان زندگی می‌کند و به روش مدفوعی- دهانی منتقل می‌گردد. شیوع ژیاردیازیس در نقاط مختلف دنیا از 1% تا 25% متفاوت گزارش شده است. در ایران نیز شیوع تک یاخته ژیاردیا لامبلیا با توجه به اثر مدل تصادفی 7/14% برآورد شد [2-1]. نتایج یک بررسی کشوری نشان داد استان هرمزگان با 6/76% آلوده‌ترین و استان همدان با 55/6% کمترین آلودگی را به انگل ژیاردیا داشته است [3].

در حال حاضر مدارک و شواهد زیادی، بیماری‌زا بودن ژیاردیا لامبلیا را ثابت می‌کند. نشانه‌های بالینی از نفخ خفیف و سوء هضم تا دردهای کرامپی شکم، احساس گاز در شکم، بی‌اشتهایی، حساسیت اپی گاستر، تهوع گاهی همراه با استفراغ، ضعف عمومی و اسهال همراه با دفع چربی (استئاتوره) متفاوت است [4]. همچنین، یکی از عوامل کاهش وزن و عدم رشد کافی در کودکان، انگل ژیاردیازیس می باشد و اکثر افرادی که با دفع کیست موجب آلودگی سایرین می‌شوند بدون علامت بوده و تنها با آزمایش های دقیق میکروسکوپی این افراد قابل شناسایی هستند [5]. لذا بررسی مدفوع افراد مختلف و تعیین میزان شیوع انگل ژیاردیا لامبلیا جهت اقدامات کنترلی و درمانی ضروری به نظر می‌رسد. بنا به دلایل فوق مطالعه حاضر جهت تعیین میزان شیوع تکیاخته ژیاردیا لامبلیا در افراد مراجعه‌کننده به آزمایشگاه‌های واقع در مرکز شهرکرج صورت گرفت.

مواد و روش‌ها

مطالعه حاضر به روش توصیفی- مقطعی و به روش تصادفی با نمونه‌گیری از افراد مراجعه‌کننده به آزمایشگاه‌های واقع در مرکز شهر کرج که مراجعه‌کنندگان زیادی داشته و بسیاری از پزشکان بیماران خود را به آزمایشگاه‌های فوق ارجاء می‌دهند، در سال 1392 انجام گرفت. از هر فرد یک بار نمونه مدفوع گرفته و در ظروف پلاستیکی یک بار مصرف جمع‌آوری شد. هر ظرف حاوی برچسب مشخصات بود تا نمونه‌ها با یکدیگر اشتباه نشوند. مشخصات افراد شامل: سن، جنس و علایم بالینی هنگام مراجعه به آزمایشگاه ‌ثبت گردید. سپس نمونه‌ها با روش فرمالین- اتر مورد بررسی میکروسکوپی قرارگرفتند. لازم به ذکر است افرادی که مدفوع آن‌ها فرم اسهالی داشت، با گسترش مرطوب جهت یافتن تروفوزوئیت ژیاردیا لامبلیا مورد بررسی میکروسکوپی قرار گرفته و در صورت مشاهده تروفوزوئیت ژیاردیا لامبلیا، به عنوان مبتلا به ژیاردیازیس در نظر گرفته شدند.

روش فرمالین اتر: این روش با استفاده از کیت‌های پارازیت تست انجام گرفت. به کیت فوق 5/3 میلی‌لیتر محلول پارازیت تست (فرمالین 10% + سرم فیزیولوژی + اتیلن استات) افزوده سپس نمونه را وارد کیت کرده و به مدت یک دقیقه با سرعت g100 سانتریفوژ کردیم. در آخر رسوب حاصل شده جهت آزمایش میکروسکوپی روی لام منتقل شد.

لازم به ذکر است افرادی که هریک از اطلاعات آن‌ها اعم از سن، جنس و علایم بالینی ثبت نشد و یا به نحوی تا زمان ثبت جواب آزمایش ناقص باقی ماند، از مطالعه حذف شدند. در نهایت اطلاعات فوق در نرم‌افزار SPSS نسخه 16 ثبت و با آزمون کای دو (Chi-square) مورد تجزیه تحلیل آماری قرار گرفت.

نتایج

از 2500 نفر مورد برسی 1120 نفر (8/44%) مرد و 1380 نفر (2/55%) زن بودند (جدول 1). بررسی میکروسکوپی مدفوع تمامی افراد نشان داد، در بین مردها 96 نفر و در بین زن‌ها 156 نفر آلوده به ژیاردیازیس بودند که با انجام آزمون کای دو (Chi-square) بین جنسیت و بیمار شدن ارتباط معناداری وجود داشت و نسبت بیماری در زن‌ها نسبت به مردها بیشتر بود (05/0>p). با توجه به نتایج به دست آمده میزان آلودگی به انگل ژیاردیا لامبلیا در سال 1392 در افراد مراجعه‌کننده به آزمایشگاه‌های شهرستان کرج 1/10% محاسبه گردید.

جدول 1- فراوانی انگل ژیاردیا لامبلیا در افراد مراجعه کننده به آزمایشگاه نمونه کرج به تفکیک جنس

بررسی علایم بالینی در افرادی که آزمایش مدفوع آن‌ها مثبت ( آلوده به ژیاردیازیس) گزارش شد نشان داد از بین 252 نفر مبتلا به ژیاردیازیس 76 نفر (2/30%) دارای علامت بودند که از این بین 28 نفر (8/36%) مرد و 48 نفر (2/63%) زن بودن که این اختلاف فراوانی از لحاظ آماری معنادار بود (05/0>p).

از بین افراد دارای علایم بالینی، 59 نفر تهوع، 42 نفر دردهای شکمی، 16نفر ضعف و 15 نفر اسهال داشتند. بعضی از افراد چند علامت بالینی را همزمان بروز داده بودند. شایع‌ترین علامت بالینی حالت تهوع بود که در 6/77% افراد دارای علامت وجود داشت و کمترین میزان بروز علامت مربوط به اسهال با 7/19% در افراد دارای علامت بود.

بررسی ژیاردیازیس در افراد بیمار نشان داد بین سن و بیماری ارتباط معناداری از لحاظ آماری وجود دارد (05/0>p). از 252 مورد مثبت گزارش شده، بیشترین فراوانی آلودگی مربوط به سنین زیر 10 سال با 152 مورد (3/60%) مثبت بود.

همچنین بررسی‌ها نشان داد ارتباط معناداری بین علایم بالینی دردهای شکمی، ضعف و اسهال با سن بیماران وجود دارد (05/0>p). در کودکان زیر 10سال این علایم به ترتیب با 4/52%، 50% و 6/46% موارد بیشتر از سایر گروه‌های سنی بود.

بحث

ژیاردیازیس یکی از شایع‌ترین انگل‌های روده‌ای در نقاط مختلف دنیا است. شیوع این تک‌یاخته در نقاط مختلف دنیا از 1% تا 25% متفاوت گزارش شده است. با توجه به پاتوژن بودن ژیاردیا لامبلیا برای انسان، تعیین شیوع آن و در مراحل بعدی کنترل آلودگی در مناطقی که شیوع بالا دارند، ضروری به نظر می‌رسد. در مطالعاتی که در سرتاسر کشور انجام شده است، میانگین شیوع ژیاردیازیس در ایران 7/14% اعلام شده است [6]. در برسی فوق، با توجه به اطلاعات به دست آمده، شیوع ژیاردیازیس در شهرستان کرج 1/10% محاسبه گردید. تحقیقات در شهر هاوانا نشان داد میزان شیوع ژیاردیازیس در این شهر 6/54% است [7]. اختلاف این رقم با مطالعه حاضر می تواند به علت تفاوت در شرایط آب و هوایی دو منطقه باشد، زیرا ژیاردیازیس در مناطق مختلف از نظر آب و هوایی، شیوع متفاوت دارد. در مطالعه اپیدمیولوژیک ژیاردیا در شهر قزوین، شیوع ژیاردیا 5/13% اعلام شد که به نتایج حاصله از تحقیق فوق نزدیک است [5]. بررسی علایم بالینی در افراد مبتلا به ژیاردیازیس نشان داد، اکثر افراد دارای یک علامت بودند که شکم درد در 3/55% افراد دارای علایم بالینی وجود داشت. در مطالعه‌ای که در سال 1390 در شهر کرمان انجام شد، شیوع دل درد 7/71% اعلام شد که به یافته‌های مطالعه حاضر نزدیک است [8].

روش بررسی مدفوع نیز در اختلاف موجود بین نتایج مطالعات مختلف دخیل می‌باشد؛ زمانی که جهت تعیین شیوع ژیاردیازیس تنها از روش گسترش مرطوب استفاده شود، موارد منفی کاذب بسیار بیشتر از روش‌های رسوبی و شناورسازی است، در نتیجه، با استفاده از روش‌های تغلیظی مانند فرمالین- اتر نتایج واقعی‌تری حاصل می‌شود. نتایج مطالعه حاضر نشان داد اکثر افراد ژیاردیازیس مثبت، بدون علامت بودند و تنها این افراد حاملین کیست ژیاردیا هستند. به دلیل عدم بروز علایم بالینی، این افراد مورد درمان نیز قرار نمی‌گیرند و حاملین کیست ژیاردیا باقی می‌مانند، لذا افراد بدون علامت مهم‌ترین نقش را در انتقال بیماری به افراد سالم دارند.

نتیجه‌گیری

با توجه به شیوع 1/10% ژیاردیازیس در افراد مراجعه‌کننده به آزمایشگاه‌های مرکز شهر کرج، تشخیص، درمان مبتلایان و ارتقا؛ سطح بهداشت عمومی می‌تواند در پیشگیری و کنترل این عفونت مؤثر باشد.

تشکر و قدردانی

بدین وسیله از مسئولین محترم آزمایشگاه‌های نمونه، رازی، دکتر روحی، نوین، شهید بهشتی و گوهر کرج و جناب آقای دکتر محمدرضا روحی و سرکار خانم حسینی جهت همکاری و تهیه نمونه کمال تشکر را داریم.

References

[1] Jonathan S, Julia W, Ryan M, Michael J. Giardiasis Surveillance- United States, 2009-2010. Surveillance Summaries 2012; 61(5): 13-23.

[2] Abasian L, Talebi F, Bazyar A, Shirbazo S, Sayehmiri K, Ahmad N. Prevalence of Giardia lamblia in Iran: a systematic review and Meta analysis study. Pejouhesh 2013; 36 (5): 111-6.

[3] Mosayebi M, Zamani Alavijeh F, Khazaii M. The effect of education based on a health belief model on Giardia Lamblia preventive behaviors of primary school students in Arak. Arak University of Medical Sciences Journal 2011; 14 (3): 64-72.

[4] Elmi T, Gholami SH, Azadbakht M, Ziaie H. Effect of Chloroformic Extract of Tanacetum parthenium in the treatment of Giardia lamblia infection in Balb/c Mice. J Mazand Univ Med Sci 2014; 24(1): 157-65.

[5] Mohseni Moqadam F, Jafarpoor P, Shahidi Zandi B, Khodadadi A, Shabani Z. Prevalence of Giardiasis in Daycare Children at Rafsanjan. J Rafsenjan Univ Med Sci 2007; 6 (3): 193-200.

[6] Abasian L, Talebi F, Bazyar A, Shirbazo S, Sayehmiri K, Ahmad N. Prevalence of Giardia lamblia in Iran: a systematic review and Meta analysis study. Pejouhesh 2013; 36 (5) : 111-6.

[7] Mendoza D, Nunez FA, Escobedo A, Pelayo L. Intestinal parasitic infection in 4 child day- care centes located in san Miguel Pardon municipality, Havanan city. Rev cubana Med Trop 2001; 53(3): 198-93.

[8] Etemadi S, Zia-Ali N, Babai Z, Fasihi Harandi M. The Correlation between Clinical Signs and Genotypes of Giardia duodenalis Isolated from Patients with Giardiasis in Kerman City. J Kerman Univ Med Sci, 2011; 18(4): 330-8.