Pouradeli S, Rezaeian M. Investigating the Quality of Work Inspection Software of the Ministry of Cooperatives, Labour and Social Welfare in Iran Based on Kerman Data: A Descriptive Study. JRUMS 2021; 19 (12) :1293-1303
URL:
http://journal.rums.ac.ir/article-1-5575-fa.html
پورعادلی شیوا، رضاییان محسن. بررسی نرمافزار بازرسی کار اداره بازرسی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در ایران بر اساس دادههای استان کرمان: یک مطالعه توصیفی. مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان. 1399; 19 (12) :1293-1303
URL: http://journal.rums.ac.ir/article-1-5575-fa.html
گروه آمار و اپیدمیولوژی، مرکز تحقیقات محیط کار، دانشکده پزشکی رفسنجان، دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان
متن کامل [PDF 412 kb]
(737 دریافت)
|
چکیده (HTML) (2332 مشاهده)
متن کامل: (1767 مشاهده)
مقاله پژوهشی
مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان
دوره 19، اسفند 1399، 1303-1293
بررسی نرمافزار بازرسی کار اداره بازرسی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در ایران بر اساس دادههای استان کرمان: یک مطالعه توصیفی
شیوا پورعادلی[1]،[2]، محسن رضائیان[3]
دریافت مقاله:17/06/99 ارسال مقاله به نویسنده جهت اصلاح: 12/07/99 دریافت اصلاحیه از نویسنده:24/09/99 پذیرش مقاله: 29/09/99
چکیده
زمینه و هدف: سالانه، حوادث شغلی قابل پیشگیری زیادی در جهان رخ میدهد. در استان کرمان 2228 حادثه حین کار بین سالهای 1391 تا 1395 رخ داده است. گزارش بازرسی از این حوادث توسط بازرسین در نرمافزار بازرسی کار ثبت میشود. هدف از این مطالعه، تعیین کیفیت نرمافزار بازرسی کار، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در ایران بر اساس دادههای استان کرمان و ارائه راهکارهای مناسب جهت رفع ایرادات و بهبود آن است.
مواد و روشها: در این مطالعه توصیفی، به اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی در استان کرمان مراجعه و قسمتهای مختلف این نرمافزار و اطلاعات ثبت شده در آن مورد بررسی قرار گرفت. همچنین، آمار تعداد کارگاههای فعال و تعداد بازرسیهای انجام شده در استان کرمان طی سالهای 1397-1395 مورد مطالعه قرار گرفت.
یافتهها: نرمافزار بازرسی کار، قسمتهایی جهت ثبت اطلاعات مربوط به کارگاهها، کارگران و حوادث کار دارد. با این وجود، این نرمافزار تحت وب نیست و اطلاعات تکراری در آن ثبت میشود. امکان جستجوی مشخصات فرد حادثه دیده وجود ندارد. تکمیل بسیاری از فیلدها در نرمافزار اجباری نیست و خالی میماند. گزارشگیری از نرمافزار در قالب فایل PDF (Portable document format) بوده و امکان تجزیه و تحلیل اطلاعات وجود ندارد.
نتیجهگیری: نرمافزار بازرسی کار، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی کاربردی و مفیدی است. با این وجود، اگر تحت وب طراحی و ایرادات آن رفع شود میتواند نقش مهمی در اتخاذ تصمیمهای مدیریتی جهت برنامهریزی برای آموزش موارد ایمنی، شناسایی و کاهش خطرات در محیط کار داشته باشد.
واژههای کلیدی: بازرسی، حوادث، مشاغل، نرمافزار، اداره کار
مقدمه
امروزه حوادث شغلی یکی از مهمترین مشکلات جوامع محسوب میشوند ]1[. افراد در محیط کار با انواع حوادث و مخاطرات شغلی روبهرو هستند که ناگوارترین آن، مرگ زودرس است ]2[. حوادث شغلی به علتهای مختلفی مانند بی احتیاطی، نور نامناسب، تهویه نامناسب، لباس نامناسب، خرابی دستگاهها و نداشتن اطلاعات کافی ممکن است رخ دهد [3]. میزان تلفات انسانی ناشی از کار سه برابر افرادی است که هر سال در جنگها به قتل میرسند. حوادث شغلی هزینههای انسانی مانند درد و رنج و غصه قربانیان و اطرافیان آنها و هزینههای اجتماعی و اقتصادی بالایی برای جامعه دارند. میانگین هزینه حوادث و بیماریهای ناشی از کار 4 درصد تولید ناخالص داخلی کشورها است. لذا سلامت نیروی کار از شروط اولیه بهرهوری بوده و اهمیت زیادی در توسعهی پایدار کشورها دارد ]2[. از سویی، انتقال تکنولوژیهای جدید از کشورهای توسعه یافته به کشورهای کمتر توسعه یافته بدون آموزش اصول ایمنی و بهداشت خطراتی را برای سلامت و ایمنی کارگران به همراه داشته است ]4[.
مدیران باید دیدگاه آیندهپژوهی داشته باشند و با تصور چندین آینده محتمل، برنامهریزی برای رسیدن به آینده مطلوب را انجام داده ]5[ و راههایی را برای محافظت از سلامت و ایمنی کارگران ابداع کنند که در چشم اندازهای بهداشت و ایمنی مؤثر باشد. دستگاههای نظارتی با استفاده از اهرمهای سیاسی دولت و استفاده از رویکردهایی مانند جریمههای مالی و اداری، پیگرد قانونی موارد، ابلاغ دستورالعملها، احکام بازداشت متخلفین، تلاش جهت توافق بین کارفرما و کارگر، مشاوره و بازدید و بازرسی از کارگاهها سعی در افزایش سطح ارتقاء و ایمنی محیط کار دارند ]6[. اما عدم نظارت کافی بازرسین کار از محیطهای کار یکی از مهمترین دلایل عدم اجرای قوانین ایمنی و سلامت کار توسط کارفرمایان است که منجر به حوادث شغلی قابل پیشگیری میگردد ]7[. از سویی، پذیرش میزان سودمندی شرایط کاری ایمن و سالم به کارفرمایان، کار مشکلی است ]8[.
در ایران بازرس کار به صورت ادواری، موردی یا به منظور بررسی حوادث ناشی از کار از کارگاهها بازدید میکند. بازرس کار در صورت اعلام وقوع حادثه ناشی از کار در کارگاه، به محل وقوع حادثه رفته و پس از بازدید و بررسی همه جوانب موضوع، گزارش حادثه را تنظیم و اطلاعات جمعآوری شده را در نرمافزار بازرسی ثبت میکند ]9[.
بـا توجـه بـه گسترش نرمافزارهای بومی در ایران، قابلیت استفاده از نرمافزار در سالهای اخیـر مورد توجه بیشتری قرار گرفته است. بـه همین علت، مسئله ارزیابی و قابلیت استفاده از نرمافزارهای بومی بـه یکی از مسائل مطرح در صنعت نرمافزار ایران تبدیل شده است ]10[. کیفیت و کاربرد نرمافزار بسیار مهم است، هر چند کیفیت نرمافزار به راحتی قابل تعریف نیست و مفهوم پیچیده و غیر ثابت دارد اما برای موفقیت و اثربخش بودن هر نرمافزار باید کیفیت اطلاعات آن قابل قبول باشد و خصوصیات مورد نیاز جهت رسیدن به اهداف و برنامهریزی و بودجهبندی را داشته باشد ]11[. نتایج مطالعهای با عنوان بررسی دو نرمافزار سیمرغ و میراث جام جم در صدا و سیما نشان داد که این نرمافزارها در بخش فنی، گزارشگیری و فراهمآوری و امکانات امنیتی قابل قبول هستند، اما نیاز به بازبینی و برخی اصلاحات دارند [12].
نرمافزار بازرسی اداره کار از ابتدای سال 1387 در سراسر کشور مورد استفاده قرار گرفته است، اما تاکنون کیفیت و کارآیی آن بررسی نشده است. لذا بررسی دقیق نرمافزار بازرسی کار جهت رفع اشکالات آن میتواند اقدامی مفید در جهت بهبود کیفیت اطلاعات آن با هدف برنامهریزی بهتر برای کاهش حوادث کار و ارتقاء سطح ایمنی و بهداشت کار در کارگاهها باشد. بنابراین، هدف از این مطالعه، تعیین کیفیت نرمافزار بازرسی کار، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در ایران بر اساس دادههای استان کرمان و ارائه راهکارهای مناسب جهت رفع ایرادات و بهبود آن است.
مواد و روشها
این مطالعه توصیفی در سال 1398 جهت بررسی کیفیت نرمافزار بازرسی کار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی انجام شد. جهت بررسی نرمافزار به اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان کرمان مراجعه و پس از توضیح درخصوص هدف از انجام طرح، موافقت مسئولین مربوطه جهت بررسی نرمافزار کسب شد. سپس با نظارت رئیس اداره بازرسی کار و مدیر اداره فنآوری اطلاعات اداره تعاون کار و امور اجتماعی کرمان، نام کاربری و کلمه عبور این نرمافزار دریافت گردید. بعد از ورود به محیط نرمافزار، قسمتهای مختلف ثبت اطلاعات کارگاهها و حوادث بررسی گردید. سپس به صورت تصادفی اطلاعات 100 پرونده ثبت شده در این نرمافزار مورد بررسی قرار گرفت. در آخر اطلاعات مربوط به گزارش تعداد کارگاههای فعال در استان کرمان و همچنین تعداد بازرسیهای انجام شده طی سالهای 97-1395 جمعآوری گردید.
لازم به توضیح است که نرمافزار بازرسی اداره کار، توسط تعدادی از کارشناسان مرکز فناوری اطلاعات وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و با همکاری بازرسین کار این وزارتخانه در سال 1386 طراحی شده است. سپس در چند استان به صورت پایلوت اجرا شده است و پس از تأیید از ابتدای سال 1387 در سراسر کشور مورد استفاده قرار گرفته است. در فرآیند بازرسی، بازرس کار پس از اطلاع از حادثه ناشی از کار در کارگاههای مشمول قانون کار، به محل حادثه مراجعه و صحنه حادثه را بررسی مینماید. سپس جهت کسب اطلاعات بیشتر با شاهدین، کارفرما، کارگر (در صورت زنده بودن) نیز صحبت کرده و گزارش حادثه را تهیه می کند. سپس در محل اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی محل خدمت خود با نام کاربری و کلمه عبور خود، به نرمافزار وارد شده و اطلاعات را ثبت میکند. این نرمافزار تحت شبکه داخلی ادارات تعاون، کار و رفاه اجتماعی است.
نتایج
در استان کرمان به طور میانگین سالانه 45965 کارگاه طی سالهای 1395 تا 1397 مشغول به فعالیت بوده است و به طور متوسط 14162 بازرسی در هر سال توسط 27 بازرس انجام شده است، به طوریکه در حدود 30 درصد از این کارگاهها مورد بازرسی قرار گرفتهاند. در طی یک سال، از اول آذر 1397 الی 30 آذر 1398، تعداد 11617 بازرسی ادواری، 3625 بازرسی موردی و 386 بازرسی توسط بازرسین اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان کرمان انجام شده است.
در بخش ورود اطلاعات نرمافزار، قسمتهایی برای ورود اطلاعات کارگاههای مشمول قانون کار، حوادث ناشی از کار، بازرسی از کارگاهها و غیره وجود دارد. ابتدا قسمت ورود اطلاعات کارگاه انتخاب میشود و با توجه به اینکه تعداد کارگاهها زیاد بوده ابتدا به قسمت جستجوی کارگاه رفته و نام یا کد کارگاه جستجو میشود. اگر اطلاعات کارگاه در نرمافزار وجود داشته باشد، آنرا انتخاب مینمایند و اگر اطلاعات کارگاه وجود نداشته باشد، از قسمت کارگاه جدید، اطلاعات در نرمافزار ثبت میشود (شکل 1).
