جلد 20، شماره 12 - ( 12-1400 )
جلد 20 شماره 12 صفحات 1370-1357 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Ahmadinia H, Pakzad P, Rezaeian M. Survey of Learning Models in Medical Students of Rafsanjan University
of Medical Sciences in 2019: A Descriptive Study. JRUMS 2022; 20 (12) :1357-1370
URL: http://journal.rums.ac.ir/article-1-6041-fa.html
URL: http://journal.rums.ac.ir/article-1-6041-fa.html
احمدی نیا حسن، پاکزاد پوریا، رضائیان محسن. بررسی سبک‌های یادگیری دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان
در سال ۱۳۹۸: یک مطالعه توصیفی. مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان. 1400; 20 (12) :1357-1370
دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان
متن کامل [PDF 306 kb]
(826 دریافت)
| چکیده (HTML) (1767 مشاهده)
* آنالیز واریانس یکطرفه
* آزمون مجذور کای
References
[1] Muller, Physicians for the twenty-first century: report of the project panel on the general professional education of the physician and college preparation for medicine. J Med Educ 1984; 59: 1-208.
[2] Swanson AG, Anderson MB. Educating medical students. Assessing change in medical education–the road to implementation. Academic Medicine 1993; 68(6): S1-46.
[3] Sandars J. Cost-effective e-learning in medical education, in Cost effectiveness in medical education. CRC Press 2021. 40-7.
[4] Zagury-Orly I, Durning SJ. Assessing open-book examination in medical education: The time is now. Medical Teacher 2021; 43(8): 972-3.
[5] Smylie MA, Corcoran TB. Nonprofit organizations and the promotion of evidence-based practice in education. The Role of Research in Educational Improvement 2009; 111-36.
. [6] PM Van Der Vleuten DD, AJJA Scherpbier C. The need for evidence in education. Medical Teacher 2000; 22(3): 246-50.
[7] Bertolami CN. Rationalizing the dental curriculum in light of current disease prevalence and patient demand for treatment: form vs. content. Journal of Dental Education 2001; 65(8): 725-35.
[8] Kumar LR, Voralu K, Pani S, Sethuraman K. Predominant learning styles adopted by AIMST University students in Malaysia. South East Asian Journal of Medical Education 2009; 3(1): 37-46.
[9] Stander J, Grimmer K, Brink Y. Learning styles of physiotherapists: a systematic scoping review. BMC Medical Education 2019; 19(1): 1-9.
[10] Alrabah S, Wu S-h, Alotaibi AM. The Learning Styles and Multiple Intelligences of EFL College Students in Kuwait. International Education Studies 2018; 11(3): 38-47.
[11] Salehi M, Enayati T. On The Relationship Between The Main Components Of Learning And Study Strategies (Lass) And Academic Achievement Of Mazandaran Islamic Azad University Students. Journal Of New Approach In Educational Administration 2009; 1(3): 145-61.
[12] Adesunloye BA, Aladesanmi O, Henriques-Forsythe M, Ivonye C. The preferred learning style among residents and faculty members of an internal medicine residency program. Journal of the National Medical Association 2008; 100(2): 172-7.
[13] Thomas PA, Kern DE, Hughes MT, Chen BY. Curriculum development for medical education: a six-step approach: JHU press; 2016: 125-34.
[14] Mirakzadeh A, Ghiasvand F, Sharifzadeh A, Sharifi M. An Investigation of the learning styles of agricultural students of Islamic Azad University, Takestan Branch. Iranian Journal of Agricultural Economics and Development Research 2010; 2(4): 79-89. [Farsi]
[15] Winn and Grantham. Using personality type to improve clinical education effectiveness. Journal of Nuclear Medicine Technology 2005; 33(4): 210-213.
[16] Murphy RJ, Gray SA, Straja SR, Bogert MC. Student learning preferences and teaching implications. J Dent Educ 2004; 68(8): 859-66.
[17] Collins J. Education techniques for lifelong learning: principles of adult learning. Radiographics 2004; 24(5): 1483-9.
[18] Behnam Moghadam, et al., A Study on the learning Styles of Nursing and Midwifery Students in Yasuj According to the VARK Model (2013). Armaghane Danesh 2015; 20(3): 243-252. [Farsi]
[19] Fleming and Mills, Not another inventory, rather a catalyst for reflection. To Improve the Academy 1992; 11(1): 137-155.
[20] Jannat Alipour, Navvabi and Jahanshahi, Evaluation of Nursing Students' Learning Styles Based on VARK Learning Pattern in Ramsar School of Nursing & Midwifery. Biannual Journal of Medical Education Education Development Center (edc) 2013; 1(2): 37-45. [Farsi]
[21] Javadinia Sa, Sharifzadeh G, Abedini M, Khalesi M, Erfanian M. Learning styles of medical students in Birjand University of medical sciences according to VARK model. Iranian Journal Of Medical Education 2012; 11(6): 584-9. [Farsi]
[22] Amini, Zamani and Abedini, Medical Students' Learning Styles. Iranian Journal of Medical Education 2010; 10(2): 141-7. [Farsi]
[23] Habibpour Sedani, Abdeli Sultan Ahmadi and Faeedfar, Study on the learning styles of the students of urmia university of medical sciences based on "vark" developing critical thinking, liveliness and achievement motivation. Nursing and Midwifery Journal 2016; 13(12): 1089-96. [Farsi]
[24] Jannat Alipour, Navvabi and Jahanshahi, Evaluation of Nursing Students' Learning Styles Based on VARK Learning Pattern in Ramsar School of Nursing & Midwifery 2013; 1(2): 37-45. [Farsi]
[25] Nuzhat, et al., Learning style preferences of medical students: a single-institute experience from Saudi Arabia. Int J Med Educ 2011; 2: 70-73.
[26] Tanner and Allen, Approaches to biology teaching and learning: learning styles and the problem of instructional selection-engaging all students in science courses. Cell Biology Education 2004; 3(4): 197-201.
[27] Baykan and Naçar, Learning styles of first-year medical students attending Erciyes University in Kayseri, Turkey. Adv Physiol Educ 2007; 31(2): 158-60.
[28] Othman and Amiruddin, Different Perspectives of Learning Styles from VARK Model. Procedia - Social and Behavioral Sciences 2010; 7: 652-60.
[29] Drago William and Wagner Richard, Vark preferred learning styles and online education. Management Research News 2004; 27(7): 1-13.
[30] Lujan and DiCarlo, Too much teaching, not enough learning: what is the solution? Adv Physiol Educ 2006; 30(1): 17-22.
[31] Breckler, Joun and Ngo, Learning styles of physiology students interested in the health professions. Adv Physiol Educ 2009; 33(1): 30-6.
[32] El Tantawi, Factors affecting postgraduate dental students' performance in a biostatistics and research design course. J Dent Educ 2009; 73(5): 614-23.
[33] Dinakar, et al., Learning preferences of caregivers of asthmatic children. J Asthma 2005; 42(8): 683-7.
[34] James, D'Amore and Thomas, Learning preferences of first year nursing and midwifery students: utilising VARK. Nurse Educ Today 2011; 31(4): 417-23.
[35] Dobson, A comparison between learning style preferences and sex, status, and course performance. Adv Physiol Educ 2010; 34(4): 197-204.
متن کامل: (1647 مشاهده)
مقاله پژوهشی
مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان
دوره 20، اسفند 1400، 1370-1357
بررسی سبک‌های یادگیری دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان
در سال ۱۳۹۸: یک مطالعه توصیفی
حسن احمدی نیا[1]، پوریا پاکزاد[2]، محسن رضائیان[3]
دریافت مقاله: 19/03/1400 ارسال مقاله به نویسنده جهت اصلاح: 17/08/1400 دریافت اصلاحیه از نویسنده: 28/09/1400 پذیرش مقاله: 01/10/1400
چکیده
زمینه و هدف: تمام پیشرفتها و سیر صعودی بشر به نحوی به یادگیری وی مربوط میشود. یکی از عوامل مؤثر بر یادگیری، سبک یادگیری است. با اطلاع از سبک‌های یادگیری دانشجویان، میتوان به ارائه تدریسی متناسب با سبک فردی آنها دست یافت. در نتیجه این مطالعه با هدف تعیین سبک‌های یادگیری دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان در سال تحصیلی 99-۱۳۹۸ انجام گرفت.
مواد و روشها: پژوهش حاضر از نوع ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ است که با شرکت 172 دانشجوی پزشکی دانشکده پزشکی رفسنجان در سال تحصیلی 99-1398 انجام شد. نمونه‌گیری به روش سرشماری و گردآوری دادهها با استفاده از پرسشنامه سبک‌های یادگیری VARK بود. نام VARK از حروف اول کلمههای دیداری (Visual)، شنیداری (Auditory)، خواندنی/نوشتنی (Reading / Writing) و حرکتی (Kinesthetic) گرفته شده است. دادهها با استفاده از آزمون‌های، مجذور کای و آنالیز واریانس یکطرفه تجزیه و تحلیل شدند.
یافته‌ها: میانگین و انحراف معیار سنی دانشجویان 38/1±80/19 سال بود. از مجموع 172 دانشجو، فراوانی سبک یـادگیری تکـی 145 نفر (3/84 درصد) و چندگانه 27 نفر (7/15 درصد) بود. در بین سبک‌های یادگیری تکی، سبک شنیداری، سبک غالب در بین دانشجویان بود که 48 نفر (9/27 درصد) از دانشجویان آن را انتخاب کرده بودند. ارتباط معنیداری بین سن دانشجویان با سبک‌های مختلف یادگیری وجود داشت (002/0=p)، به‌طوری‌که سبک غالب یادگیری در سنین پایینتر شنیداری و در سنین بالاتر دیداری بود.
نتیجه‌گیری: سبک یادگیری اغلب دانشجویان، سبک یادگیری تکی و از نوع شنیداری بود. شناسایی سبک‌های غالب یادگیری دانشجویان و انطباق آن با روش‌های تدریس اساتید و تدوین طرح درس‌ها بر اساس سبک‌های یادگیری می‌تواند اهداف آموزشی را بهبود بخشد.
واژه‌های کلیدی: سبک یادگیری، پرسشنامه VARK، دانشجوی پزشکی، رفسنجان
مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان
دوره 20، اسفند 1400، 1370-1357
بررسی سبک‌های یادگیری دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان
در سال ۱۳۹۸: یک مطالعه توصیفی
حسن احمدی نیا[1]، پوریا پاکزاد[2]، محسن رضائیان[3]
دریافت مقاله: 19/03/1400 ارسال مقاله به نویسنده جهت اصلاح: 17/08/1400 دریافت اصلاحیه از نویسنده: 28/09/1400 پذیرش مقاله: 01/10/1400
زمینه و هدف: تمام پیشرفتها و سیر صعودی بشر به نحوی به یادگیری وی مربوط میشود. یکی از عوامل مؤثر بر یادگیری، سبک یادگیری است. با اطلاع از سبک‌های یادگیری دانشجویان، میتوان به ارائه تدریسی متناسب با سبک فردی آنها دست یافت. در نتیجه این مطالعه با هدف تعیین سبک‌های یادگیری دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان در سال تحصیلی 99-۱۳۹۸ انجام گرفت.
مواد و روشها: پژوهش حاضر از نوع ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ است که با شرکت 172 دانشجوی پزشکی دانشکده پزشکی رفسنجان در سال تحصیلی 99-1398 انجام شد. نمونه‌گیری به روش سرشماری و گردآوری دادهها با استفاده از پرسشنامه سبک‌های یادگیری VARK بود. نام VARK از حروف اول کلمههای دیداری (Visual)، شنیداری (Auditory)، خواندنی/نوشتنی (Reading / Writing) و حرکتی (Kinesthetic) گرفته شده است. دادهها با استفاده از آزمون‌های، مجذور کای و آنالیز واریانس یکطرفه تجزیه و تحلیل شدند.
یافته‌ها: میانگین و انحراف معیار سنی دانشجویان 38/1±80/19 سال بود. از مجموع 172 دانشجو، فراوانی سبک یـادگیری تکـی 145 نفر (3/84 درصد) و چندگانه 27 نفر (7/15 درصد) بود. در بین سبک‌های یادگیری تکی، سبک شنیداری، سبک غالب در بین دانشجویان بود که 48 نفر (9/27 درصد) از دانشجویان آن را انتخاب کرده بودند. ارتباط معنیداری بین سن دانشجویان با سبک‌های مختلف یادگیری وجود داشت (002/0=p)، به‌طوری‌که سبک غالب یادگیری در سنین پایینتر شنیداری و در سنین بالاتر دیداری بود.
نتیجه‌گیری: سبک یادگیری اغلب دانشجویان، سبک یادگیری تکی و از نوع شنیداری بود. شناسایی سبک‌های غالب یادگیری دانشجویان و انطباق آن با روش‌های تدریس اساتید و تدوین طرح درس‌ها بر اساس سبک‌های یادگیری می‌تواند اهداف آموزشی را بهبود بخشد.
واژه‌های کلیدی: سبک یادگیری، پرسشنامه VARK، دانشجوی پزشکی، رفسنجان
مقدمه
آﻣﻮزش ﭘﺰﺷﻜﻲ، به دلیل نقش بی‌بدیل خود در پاسخگویی به نیازهای بهداشتی جامعه، نیازمند هماهنگ‌سازی خود با تغییرات نوین فنآوری است که این مسئله در نهایت به کاهش بار بیماری‌ها و مرگ و میر منجر خواهد شد [4-1]. در این بین، اساتید و مدرسان، با تأکید و پافشاری بر روش تدریس خود که ناشی از آموخته‌های آنان است بر تغییرات حوزه آموزشی مقاومت می‌کنند. لذا هرگونه تغییر در بخش آموزش، به سختی و در طولانی‌مدت اتفاق می‌افتد زیرا اساتید بر این اعتقادند که نحوه تدریس آنان صحیح و اختصاصی است
[6-5]. رضایتمندی مراجعین، ازجمله آیتم‌های افزایش بهره‌وری سازمانی است. در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی، مراجعین، همان دانشجویان و فراگیرانی هستند که رضایتمندی از نحوه تدریس، اولویت بالایی دارد. متخصصین حوزه آموزش بر این اعتقادند که سبک‌های یادگیری، من‌جمله موارد بسیار مهمی است که مدرسان، علاوه بر نحوه تدریس خود، باید به آنها نیز با توجه به تفاوت‌های شخصیتی توجه نموده و با در نظر گرفتن رشته تحصیلی و امکانات موجود، مطلوب‌ترین سبک یادگیری را جهت افزایش بهره‌وری فراهم کنند. Bertolami معتقد است که «یکی از دلایل اصلی یأس و ناامیدی دانشجویان از برنامه درسی وجود تناقض بین محتوای یادگیری و شکل‌های ارائه آموزش است» [7].
یکی از اهداف مهم یادگیری، افزایش محفوظات، علوم و یادگیری یک مهارت عملی است [9-8]. دراین‌بین، دانشجویان علوم پزشکی به‌ویژه رشته پزشکی، با حجم عظیمی از مطالب متنوع مواجه‌اند که لازم است در دو حوزه علمی و عملی به کار گرفته شوند که یادگیری این حجم از اطلاعات تنها با حافظه مقدور نیست [10]. از سوی دیگر، با توجه به ماهیت حرفه پزشکی، یادگیری مؤثر، فعال و مادام‌العمر برای پزشکان و دانشجویان پزشکی ضروری است تا در نهایت، موفقیت‌های علمی و حرفه‌ای خود را تضمین کنند [11]. در نتیجه، میتوان یادگیری را فرآیند درک و حفظ اطلاعات و به‌کارگیری این دانش در مواقع لزوم دانست [13-12]. متخصصین حوزه آموزش، اعتقاد بر سبک‌های یادگیری متفاوت افراد دارند و معتقدند هر فراگیر، با توجه به شخصیت و امکانات و آموخته‌های خود، سبک یادگیری منحصربه‌فردی دارد. هر سبک یادگیری نیز نیازمند شیوه‌های تدریس و راهبردهای آموزشی متفاوتی می‌باشد. آگاهی دست‌اندرکاران حیطه آموزش ازجمله مربیان و مدرسان مراکز دانشگاهی از سبک‌های یادگیری دانشجویان، شرایط مناسب را برای یادگیری دانشجویان و در نتیجه تعالی کمی و کیفی نظام آموزشی فراهم میکند [16-14]. همه افراد، دارای سبک یادگیری خاص خود می‌باشند که شامل سبک دیداری: (Visual) (یادگیری از طریق نمودارها، جداول و دیاگرام‌ها)، سبک شنیداری: (Aural / Auditory) (یادگیری از طریق سخنرانی)، سبک خواندن و نوشتن: (Read/Write) (یادگیری از طریق خواندن و نوشتن) و سبک عملکردی یا جنبشی-حرکتی: (Kinaesthetic) (یادگیری از طریق لمس کردن، شنیدن، بوییدن، چشیدن و دیدن) می‌باشند که این ترجیحات می‌تواند به‌وسیله پرسشنامه سبک‌های یادگیری VARK (دیداری/ شنیداری/ خواندن-نوشتن/ عملکردی) بررسی شود ]17، 15[. ﺳﺒﮏ دیداری ﮐﻪ در آن یادگیرﻧﺪﮔﺎن ﻣﻄﺎﻟﺐ را از طریق دیدن و اراﺋﻪ نمایشی اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻬﺘﺮ یاد می‌گیرند. سبک شنیداری ﮐﻪ یاد گیرندگان ﻣﻄﺎﻟﺐ را از طریق ﮔﻮش دادن و آﻣﻮزش ﺷﻔﺎﻫﯽ ﺑﻬﺘﺮ یاد می‌گیرند. ﺳﺒﮏ ﺧﻮاﻧﺪن-ﻧﻮﺷﺘﻦ ﮐﻪ در آن یادگیرندگان ﻣﻄﺎﻟﺐ را از طریق ﻧﮑﺘﻪ ﺑﺮداری و ﺧﻮاﻧﺪن ﻣﺘﻮن ﻧﻮﺷﺘﺎری یا چاپی ﺑﻬﺘﺮ یاد می‌گیرند. ﺳﺒﮏ ﺟﻨﺒﺸﯽ-ﺣﺮﮐﺘﯽ ﮐﻪ یاد گیرندگان ﻣﻄﺎﻟﺐ را از طریق اﻧﺠﺎم نمونه‌های علمی تجربی طی یک فرآیند فیزیکی بهتر یاد خواهند گرفت. در ﺑﺴﻴﺎری از دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش ﻋﻠـﻮم ﭘﺰﺷـﻜﻲ در ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎن، ﺳﻨﺠﺶ سبک‌های ﻳﺎدﮔﻴﺮی داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن به صورت ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ و ﻣﺪاوم به‌عنوان ﻳـﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ الزامی ﺟﻬﺖ آﮔﺎﻫﻲ اﺳﺎﺗﻴﺪ از ظرفیت‌های داﻧﺸـﺠﻮﻳﺎن اﻧﺠـﺎم می‌گیرد. هم‌چنین در ایران نیز مطالعات مختلفی در بین دانشجویان علوم پزشکی سرتاسر کشور جهت بررسی سبک‌های یادگیری انجام شده است که هرکدام نتایج متفاوتی را نشان داده است [18]. از طرفی چنین مطالعه‌ای تاکنون در دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان انجام نشده است ازاین‌رو هدف از این مطالعه تعیین سبک‌های یادگیری دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان در سال 1398 بر اساس پرسشنامه VARK بود.
مواد و روشها
در این مطالعه توصیفی، ﺟﺎﻣﻌﻪ مورد بررسی، 180 نفر از دانشجویان پزشکی مقطع علوم پایه داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﮑﯽ رفسنجان در سال 99-۱۳۹۸ بود، که همگی به‌صورت سرشماری وارد مطالعه شدند، اما در نهایت 172 پرسشنامه، قابل بررسی و تحلیل بود (5/95 درصد میزان مشارکت). معیارهای ورود به مطالعه اشتغال به تحصیل و رضایت جهت شرکت در مطالعه و معیارهای خروج شامل عدم رضایت و ناقص بودن پرسشنامه بود. شرکت در مطالعه کاملا آگاهانه و با رضایت دانشجویان بود، به تمامی شرکتکنندگان اطمینان داده شد که اطلاعات آنها کاملاً محرمانه باقی خواهد ماند. ابزار مطالعه متشکل از یک چک لیست مشخصات جمعیتشناختی شامل سن، جنسیت، ترم تحصیلی، وضعیت تأهل و معدل نیم سال قبل دانشجویان و پرسشنامه VARK بود. این پرسشنامه یک پرسشنامه خود گزارشی است که شامل 16 سؤال می‌باشد، سؤالات مبتنی بر عملکرد فرد در موقعیتهای مختلف طراحی شدهاند، هر سؤال از چهار گزینه تشکیل شده که هر کدام از گزینهها یکی از ابعاد سبک یادگیری را مورد سنجش قرار میدهد و هر فرد توانایی انتخاب بیش از یک گزینه را دارد. هر کدام از گزینهها که مرتبط با هر حیطه بود، یک امتیاز به خود اختصاص داده و به این ترتیب هر فرد حداکثر 16 و حداقل صفر امتیاز از هر حیطه را کسب میکند. کسب نمره بیش‌تر در هر کدام از انواع سبک یادگیری نشان دهنده تمایل بیش‌تر فرد به آن سبک خواهد بود. در صورتی که فردی در دو و یا بیش‌تر از دو حیطه، نمره برابر کسب کند به عنوان سبک یادگیری با عملکرد چندگانه در نظر گرفته میشود.
پرسشنامه و چک‌لیست این مطالعه، به صورت اینترنتی و از طریق سامانه پرس آنلاین به آدرس الکترونیکی https://porsline.ir در اختیار تمامی دانشجویان رشته پزشکی از طریق گروههای کلاسی دانشکده (مورد استفاده در کلاس‌های آموزش مجازی) قرار داده شد، و پاسخ‌ها دریافت گردید. در این شیوه، خطای ورود دادهها به نرم‌افزار آماری به‌شدت کاهش مییابد.
روایی و پایایی پرسشنامه قبلاً توسط Fleming تائید شده است [19] و هم‌چنین توسط محققان کشورمان، Javadinia و Alipour مورد تائید قرار گرفته است و با توجه به مطالعه Javadinia پایایی این پرسشنامه از طریق آزمون مجدد با 8/0=r تائید گردیده است [21-20]. هم‌چنین در پژوهش Amini و همکاران (1389) «برای استفاده از پرسشنامه و تعیین روایی و پایایی و بومیسازی آن، ابتدا سؤالات پرسشنامه ترجمه و توسط متخصصین زبان که از نسخه اصلی آن اطلاع نداشتهاند به انگلیسی برگردانده و با نسخه اصلی مقایسه شد. سپس به تأیید چهار نفر از اساتید گروه علوم تربیتی و روانشناسی رسید. پرسشنامه به 30 نفر از دانشجویان داده شد تا سؤالات مبهم و هم‌چنین نامفهوم از نظر مفهومی را مشخص سازند. سپس سؤالات مبهم و نامفهوم دوباره بازنویسی شد. پایایی این پرسشنامه با استفاده از محاسبه ضریب آلفای کرونباخ برابر 8/96 درصد برآورد گردید» [22]. هم‌چنین میزان پایایی پرسشنامه در مطالعه حاضر نیز با استفاده از محاسبه ضریب آلفای کرونباخ برابر با 91 درصد محاسبه گردید.
این مطالعه در دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان با کد اخلاق IR.RUMS.REC.1398.099 به ثبت رسیده است. اطلاعات جمع‌آوری‌شده وارد نرم‌افزار SPSS نسخه 21 شده و در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی مورد بررسی قرار گرفتند. اطلاعات به‌صورت تعداد و درصد و هم‌چنین میانگین و انحراف معیار گزارش شدند. جهت بررسی فرض نرمالیتی متغیرهای سن و معدل دانشجویان از آزمون کولموگروف-اسمیرنوف استفاده شد و جهت مقایسه توزیع فراوانی سبک‌های مختلف یادگیری در سطوح مختلف متغیرهای دموگرافیک از آزمون مجذور کای و به منظور مقایسه میانگین سنی و معدل دانشجویان در افراد دارای چهار نوع سبک یادگیری از آنالیز واریانس یکطرفه اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ. سطح معنیداری در آزمون‌ها 05/0 در نظر گرفته شد.
نتایج
در این مطالعه، 172 نفر از دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان شرکت کردند که سن آنها در محدوده 23-18 سال با میانگین و انحراف معیار 38/1±80/19 و معدل نیمسال قبل آنها در محدوده 20-13 با میانگین و انحراف معیار 28/1±89/15 بود. از 172 نفر دانشجو، زن ها با تعداد 90 نفر (3/52 درصد) بیش‌تر از مردها با تعداد 82 نفر (7/47 درصد) بودند. اکثریت افراد به تعداد 68 نفر (5/39 درصد) ترم پنجم تحصیلی بودند. هم‌چنین 161 نفر (6/93 درصد) مجرد و 11 نفر (4/6 درصد) متأهل بودند، اطلاعات مربوط به ترم تحصیلی و وضعیت تأهل نیز در جدول 1 گزارش شده است.
هم‌چنین توزیع فراوانی سبک‌های مختلف یادگیری در دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان مورد بررسی قرار گرفت که مشخص شد تعداد 41 نفر (8/23 درصد) دارای سبک دیداری، 48 نفر (9/27 درصد) دارای سبک شنیداری، 31 نفر (18 درصد) سبک خواندن و نوشتن، 25 نفر (5/14 درصد) دارای سبک مهارتی و 27 نفر (7/15 درصد) دارای سبک چندگانه بوده‌اند.
در جدول 2، نتایج مقایسه میانگین سن و معدل دانشجویان پزشکی مورد بررسی برحسب سبک‌های مختلف یادگیری آورده شده است. که با توجه به برقرار بودن فرض نرمالیتی برای این دو متغیر، با استفاده از آنالیز واریانس یکطرفه میانگین سنی و میانگین معدل دانشجویان، در گروههای مختلف سبک یادگیری، مورد مقایسه قرار گرفت. چنانکه مشاهده میگردد میانگین سن دانشجویان در افراد با سبک‌های مختلف یادگیری، دارای اختلاف معنیداری می‌باشد (041/0=p)؛ دانشجویان با سبک یادگیری چندگانه کم‌ترین میانگین سن و دانشجویان با سبک یادگیری مهارتی بیش‌ترین میانگین سنی را داشتند. اما با توجه به این‌که، دانشجویان با سبک یادگیری چندگانه کم‌ترین میانگین معدل و دانشجویان با سبک یادگیری مهارتی بیش‌ترین میانگین معدل را داشتند، ولی اختلاف میانگین معدل ترم قبل دانشجویان در این پنج گروه از لحاظ آماری معنیدار نبود (982/0=p).
آﻣﻮزش ﭘﺰﺷﻜﻲ، به دلیل نقش بی‌بدیل خود در پاسخگویی به نیازهای بهداشتی جامعه، نیازمند هماهنگ‌سازی خود با تغییرات نوین فنآوری است که این مسئله در نهایت به کاهش بار بیماری‌ها و مرگ و میر منجر خواهد شد [4-1]. در این بین، اساتید و مدرسان، با تأکید و پافشاری بر روش تدریس خود که ناشی از آموخته‌های آنان است بر تغییرات حوزه آموزشی مقاومت می‌کنند. لذا هرگونه تغییر در بخش آموزش، به سختی و در طولانی‌مدت اتفاق می‌افتد زیرا اساتید بر این اعتقادند که نحوه تدریس آنان صحیح و اختصاصی است
[6-5]. رضایتمندی مراجعین، ازجمله آیتم‌های افزایش بهره‌وری سازمانی است. در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی، مراجعین، همان دانشجویان و فراگیرانی هستند که رضایتمندی از نحوه تدریس، اولویت بالایی دارد. متخصصین حوزه آموزش بر این اعتقادند که سبک‌های یادگیری، من‌جمله موارد بسیار مهمی است که مدرسان، علاوه بر نحوه تدریس خود، باید به آنها نیز با توجه به تفاوت‌های شخصیتی توجه نموده و با در نظر گرفتن رشته تحصیلی و امکانات موجود، مطلوب‌ترین سبک یادگیری را جهت افزایش بهره‌وری فراهم کنند. Bertolami معتقد است که «یکی از دلایل اصلی یأس و ناامیدی دانشجویان از برنامه درسی وجود تناقض بین محتوای یادگیری و شکل‌های ارائه آموزش است» [7].
یکی از اهداف مهم یادگیری، افزایش محفوظات، علوم و یادگیری یک مهارت عملی است [9-8]. دراین‌بین، دانشجویان علوم پزشکی به‌ویژه رشته پزشکی، با حجم عظیمی از مطالب متنوع مواجه‌اند که لازم است در دو حوزه علمی و عملی به کار گرفته شوند که یادگیری این حجم از اطلاعات تنها با حافظه مقدور نیست [10]. از سوی دیگر، با توجه به ماهیت حرفه پزشکی، یادگیری مؤثر، فعال و مادام‌العمر برای پزشکان و دانشجویان پزشکی ضروری است تا در نهایت، موفقیت‌های علمی و حرفه‌ای خود را تضمین کنند [11]. در نتیجه، میتوان یادگیری را فرآیند درک و حفظ اطلاعات و به‌کارگیری این دانش در مواقع لزوم دانست [13-12]. متخصصین حوزه آموزش، اعتقاد بر سبک‌های یادگیری متفاوت افراد دارند و معتقدند هر فراگیر، با توجه به شخصیت و امکانات و آموخته‌های خود، سبک یادگیری منحصربه‌فردی دارد. هر سبک یادگیری نیز نیازمند شیوه‌های تدریس و راهبردهای آموزشی متفاوتی می‌باشد. آگاهی دست‌اندرکاران حیطه آموزش ازجمله مربیان و مدرسان مراکز دانشگاهی از سبک‌های یادگیری دانشجویان، شرایط مناسب را برای یادگیری دانشجویان و در نتیجه تعالی کمی و کیفی نظام آموزشی فراهم میکند [16-14]. همه افراد، دارای سبک یادگیری خاص خود می‌باشند که شامل سبک دیداری: (Visual) (یادگیری از طریق نمودارها، جداول و دیاگرام‌ها)، سبک شنیداری: (Aural / Auditory) (یادگیری از طریق سخنرانی)، سبک خواندن و نوشتن: (Read/Write) (یادگیری از طریق خواندن و نوشتن) و سبک عملکردی یا جنبشی-حرکتی: (Kinaesthetic) (یادگیری از طریق لمس کردن، شنیدن، بوییدن، چشیدن و دیدن) می‌باشند که این ترجیحات می‌تواند به‌وسیله پرسشنامه سبک‌های یادگیری VARK (دیداری/ شنیداری/ خواندن-نوشتن/ عملکردی) بررسی شود ]17، 15[. ﺳﺒﮏ دیداری ﮐﻪ در آن یادگیرﻧﺪﮔﺎن ﻣﻄﺎﻟﺐ را از طریق دیدن و اراﺋﻪ نمایشی اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻬﺘﺮ یاد می‌گیرند. سبک شنیداری ﮐﻪ یاد گیرندگان ﻣﻄﺎﻟﺐ را از طریق ﮔﻮش دادن و آﻣﻮزش ﺷﻔﺎﻫﯽ ﺑﻬﺘﺮ یاد می‌گیرند. ﺳﺒﮏ ﺧﻮاﻧﺪن-ﻧﻮﺷﺘﻦ ﮐﻪ در آن یادگیرندگان ﻣﻄﺎﻟﺐ را از طریق ﻧﮑﺘﻪ ﺑﺮداری و ﺧﻮاﻧﺪن ﻣﺘﻮن ﻧﻮﺷﺘﺎری یا چاپی ﺑﻬﺘﺮ یاد می‌گیرند. ﺳﺒﮏ ﺟﻨﺒﺸﯽ-ﺣﺮﮐﺘﯽ ﮐﻪ یاد گیرندگان ﻣﻄﺎﻟﺐ را از طریق اﻧﺠﺎم نمونه‌های علمی تجربی طی یک فرآیند فیزیکی بهتر یاد خواهند گرفت. در ﺑﺴﻴﺎری از دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش ﻋﻠـﻮم ﭘﺰﺷـﻜﻲ در ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎن، ﺳﻨﺠﺶ سبک‌های ﻳﺎدﮔﻴﺮی داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن به صورت ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ و ﻣﺪاوم به‌عنوان ﻳـﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ الزامی ﺟﻬﺖ آﮔﺎﻫﻲ اﺳﺎﺗﻴﺪ از ظرفیت‌های داﻧﺸـﺠﻮﻳﺎن اﻧﺠـﺎم می‌گیرد. هم‌چنین در ایران نیز مطالعات مختلفی در بین دانشجویان علوم پزشکی سرتاسر کشور جهت بررسی سبک‌های یادگیری انجام شده است که هرکدام نتایج متفاوتی را نشان داده است [18]. از طرفی چنین مطالعه‌ای تاکنون در دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان انجام نشده است ازاین‌رو هدف از این مطالعه تعیین سبک‌های یادگیری دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان در سال 1398 بر اساس پرسشنامه VARK بود.
مواد و روشها
در این مطالعه توصیفی، ﺟﺎﻣﻌﻪ مورد بررسی، 180 نفر از دانشجویان پزشکی مقطع علوم پایه داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﮑﯽ رفسنجان در سال 99-۱۳۹۸ بود، که همگی به‌صورت سرشماری وارد مطالعه شدند، اما در نهایت 172 پرسشنامه، قابل بررسی و تحلیل بود (5/95 درصد میزان مشارکت). معیارهای ورود به مطالعه اشتغال به تحصیل و رضایت جهت شرکت در مطالعه و معیارهای خروج شامل عدم رضایت و ناقص بودن پرسشنامه بود. شرکت در مطالعه کاملا آگاهانه و با رضایت دانشجویان بود، به تمامی شرکتکنندگان اطمینان داده شد که اطلاعات آنها کاملاً محرمانه باقی خواهد ماند. ابزار مطالعه متشکل از یک چک لیست مشخصات جمعیتشناختی شامل سن، جنسیت، ترم تحصیلی، وضعیت تأهل و معدل نیم سال قبل دانشجویان و پرسشنامه VARK بود. این پرسشنامه یک پرسشنامه خود گزارشی است که شامل 16 سؤال می‌باشد، سؤالات مبتنی بر عملکرد فرد در موقعیتهای مختلف طراحی شدهاند، هر سؤال از چهار گزینه تشکیل شده که هر کدام از گزینهها یکی از ابعاد سبک یادگیری را مورد سنجش قرار میدهد و هر فرد توانایی انتخاب بیش از یک گزینه را دارد. هر کدام از گزینهها که مرتبط با هر حیطه بود، یک امتیاز به خود اختصاص داده و به این ترتیب هر فرد حداکثر 16 و حداقل صفر امتیاز از هر حیطه را کسب میکند. کسب نمره بیش‌تر در هر کدام از انواع سبک یادگیری نشان دهنده تمایل بیش‌تر فرد به آن سبک خواهد بود. در صورتی که فردی در دو و یا بیش‌تر از دو حیطه، نمره برابر کسب کند به عنوان سبک یادگیری با عملکرد چندگانه در نظر گرفته میشود.
پرسشنامه و چک‌لیست این مطالعه، به صورت اینترنتی و از طریق سامانه پرس آنلاین به آدرس الکترونیکی https://porsline.ir در اختیار تمامی دانشجویان رشته پزشکی از طریق گروههای کلاسی دانشکده (مورد استفاده در کلاس‌های آموزش مجازی) قرار داده شد، و پاسخ‌ها دریافت گردید. در این شیوه، خطای ورود دادهها به نرم‌افزار آماری به‌شدت کاهش مییابد.
روایی و پایایی پرسشنامه قبلاً توسط Fleming تائید شده است [19] و هم‌چنین توسط محققان کشورمان، Javadinia و Alipour مورد تائید قرار گرفته است و با توجه به مطالعه Javadinia پایایی این پرسشنامه از طریق آزمون مجدد با 8/0=r تائید گردیده است [21-20]. هم‌چنین در پژوهش Amini و همکاران (1389) «برای استفاده از پرسشنامه و تعیین روایی و پایایی و بومیسازی آن، ابتدا سؤالات پرسشنامه ترجمه و توسط متخصصین زبان که از نسخه اصلی آن اطلاع نداشتهاند به انگلیسی برگردانده و با نسخه اصلی مقایسه شد. سپس به تأیید چهار نفر از اساتید گروه علوم تربیتی و روانشناسی رسید. پرسشنامه به 30 نفر از دانشجویان داده شد تا سؤالات مبهم و هم‌چنین نامفهوم از نظر مفهومی را مشخص سازند. سپس سؤالات مبهم و نامفهوم دوباره بازنویسی شد. پایایی این پرسشنامه با استفاده از محاسبه ضریب آلفای کرونباخ برابر 8/96 درصد برآورد گردید» [22]. هم‌چنین میزان پایایی پرسشنامه در مطالعه حاضر نیز با استفاده از محاسبه ضریب آلفای کرونباخ برابر با 91 درصد محاسبه گردید.
این مطالعه در دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان با کد اخلاق IR.RUMS.REC.1398.099 به ثبت رسیده است. اطلاعات جمع‌آوری‌شده وارد نرم‌افزار SPSS نسخه 21 شده و در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی مورد بررسی قرار گرفتند. اطلاعات به‌صورت تعداد و درصد و هم‌چنین میانگین و انحراف معیار گزارش شدند. جهت بررسی فرض نرمالیتی متغیرهای سن و معدل دانشجویان از آزمون کولموگروف-اسمیرنوف استفاده شد و جهت مقایسه توزیع فراوانی سبک‌های مختلف یادگیری در سطوح مختلف متغیرهای دموگرافیک از آزمون مجذور کای و به منظور مقایسه میانگین سنی و معدل دانشجویان در افراد دارای چهار نوع سبک یادگیری از آنالیز واریانس یکطرفه اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ. سطح معنیداری در آزمون‌ها 05/0 در نظر گرفته شد.
نتایج
در این مطالعه، 172 نفر از دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان شرکت کردند که سن آنها در محدوده 23-18 سال با میانگین و انحراف معیار 38/1±80/19 و معدل نیمسال قبل آنها در محدوده 20-13 با میانگین و انحراف معیار 28/1±89/15 بود. از 172 نفر دانشجو، زن ها با تعداد 90 نفر (3/52 درصد) بیش‌تر از مردها با تعداد 82 نفر (7/47 درصد) بودند. اکثریت افراد به تعداد 68 نفر (5/39 درصد) ترم پنجم تحصیلی بودند. هم‌چنین 161 نفر (6/93 درصد) مجرد و 11 نفر (4/6 درصد) متأهل بودند، اطلاعات مربوط به ترم تحصیلی و وضعیت تأهل نیز در جدول 1 گزارش شده است.
جدول1- توزیع فراوانی مشخصات دموگرافیک دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان در سال ۱۳۹۸
| متغیر | گروه | تعداد | درصد |
| جنس | مرد | 82 | 7/47 |
| زن | 90 | 3/52 | |
| ترم تحصیلی | 2 | 43 | 25 |
| 3 | 37 | 5/21 | |
| 4 | 24 | 14 | |
| 5 | 68 | 5/39 | |
| تأهل | متأهل | 11 | 4/6 |
| مجرد | 161 | 6/93 | |
| مجموع | 172 | 0/100 |
هم‌چنین توزیع فراوانی سبک‌های مختلف یادگیری در دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان مورد بررسی قرار گرفت که مشخص شد تعداد 41 نفر (8/23 درصد) دارای سبک دیداری، 48 نفر (9/27 درصد) دارای سبک شنیداری، 31 نفر (18 درصد) سبک خواندن و نوشتن، 25 نفر (5/14 درصد) دارای سبک مهارتی و 27 نفر (7/15 درصد) دارای سبک چندگانه بوده‌اند.
در جدول 2، نتایج مقایسه میانگین سن و معدل دانشجویان پزشکی مورد بررسی برحسب سبک‌های مختلف یادگیری آورده شده است. که با توجه به برقرار بودن فرض نرمالیتی برای این دو متغیر، با استفاده از آنالیز واریانس یکطرفه میانگین سنی و میانگین معدل دانشجویان، در گروههای مختلف سبک یادگیری، مورد مقایسه قرار گرفت. چنانکه مشاهده میگردد میانگین سن دانشجویان در افراد با سبک‌های مختلف یادگیری، دارای اختلاف معنیداری می‌باشد (041/0=p)؛ دانشجویان با سبک یادگیری چندگانه کم‌ترین میانگین سن و دانشجویان با سبک یادگیری مهارتی بیش‌ترین میانگین سنی را داشتند. اما با توجه به این‌که، دانشجویان با سبک یادگیری چندگانه کم‌ترین میانگین معدل و دانشجویان با سبک یادگیری مهارتی بیش‌ترین میانگین معدل را داشتند، ولی اختلاف میانگین معدل ترم قبل دانشجویان در این پنج گروه از لحاظ آماری معنیدار نبود (982/0=p).
جدول 2- میانگین سن و معدل نیمسال قبل برحسب سبک‌های مختلف یادگیری در دانشجویان پزشکی بر اساس مدل VARK در سال 1398
| متغیر | دیداری (41=n) |
شنیداری (48=n) | خواندن و نوشتن (31=n) | مهارتی (25=n) |
چندگانه (27=n) |
*مقدار p | |||||
| Mean | SD | Mean | SD | Mean | SD | M | SD | Mean | SD | ||
| سن | 05/20 | 51/1 | 87/19 | 45/1 | 16/20 | 34/1 | 24/19 | 20/1 | 41/19 | 05/1 | 041/0 |
| معدل | 81/15 | 28/1 | 91/15 | 33/1 | 83/15 | 88/0 | 97/15 | 41/1 | 97/15 | 55/1 | 982/0 |
* آنالیز واریانس یکطرفه
در جدول 3، با توجه به نتیجه آزمون مجذور کای، توزیع فراوانی سبک‌های یادگیری در بین دانشجویان سنین 20-18 سال و دانشجویان 23-21 سال دارای اختلاف معنیدار بود (002/0=p) به‌طوری‌که در بین دانشجویان 20-18 سال سبک یادگیری شنیداری دارای بیش‌ترین فراوانی (1/29 درصد) و سبک یادگیری خواندن و نوشتن دارای کم‌ترین فراوانی (8/12 درصد) بود، درحالی‌که در بین دانشجویان 23-21 سال، بیش‌ترین فراوانی مربوط به سبک یادگیری دیداری (7/32 درصد) و کم‌ترین فراوانی مربوط به سبک یادگیری چندگانه (5/5 درصد) بود. هم‌چنین توزیع فراوانی سبک‌های مختلف یادگیری دانشجویان مورد بررسی به تفکیک جنسیت آورده شده است. با توجه به نتیجه آزمون مجذور کای، توزیع فراوانی سبک‌های یادگیری در بین جنس‌های مختلف دارای اختلاف معنیدار نبود (289/0=p). توزیع فراوانی سبک‌های یادگیری در بین دانشجویان ترم‌های تحصیلی مختلف نیز دارای اختلاف معنیدار نبود (327/0=p).
جدول 3- توزیع فراوانی سبک‌های یادگیری دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان برحسب متغیرهای دموگرافیک در سال ۱۳۹۸
| سبکیادگیری متغیر |
دیداری (درصد)تعداد |
شنیداری (درصد)تعداد |
خواندن و نوشتن (درصد)تعداد |
مهارتی (درصد)تعداد |
چندگانه (درصد)تعداد |
مجموع (درصد)تعداد |
*مقدار p | |
| جنسیت | مرد | (5/30) 25 | (6/25) 21 | (6/14) 12 | (2/12) 10 | (1/17) 14 | (100) 82 | 289/0 |
| زن | (8/17)16 | (30) 27 | (1/21) 19 | (7/16) 15 | (4/14) 13 | (100) 90 | ||
| ترم تحصیلی | دوم | (1/35) 13 | (7/29) 11 | (8/10) 4 | (5/13) 5 | (8/10) 4 | (100) 37 | 327/0 |
| سوم | (29) 9 | (6/22) 7 | (1/16) 5 | (9/12) 4 | (4/19) 6 | (100) 31 | ||
| چهارم | (3/33) 6 | (3/33) 6 | (1/11) 2 | (7/16) 3 | (6/5) 1 | (100) 18 | ||
| پنجم | (7/19) 12 | (7/19) 12 | (23) 14 | (8/14) 9 | (23) 14 | (100) 61 | ||
| ششم | (5/4) 1 | (5/45) 10 | (3/27) 6 | (2/18) 4 | (5/4) 1 | (100) 22 | ||
| هفتم | 0 | (50) 1 | 0 | 0 | (50) 1 | (100) 2 | ||
| هشتم | 0 | (100) 1 | 0 | 0 | 0 | (100) 1 | ||
| تأهل | مجرد | (8/24)40 | (3/27)44 | (6/18) 30 | (3/14)23 | (9/14)24 | (100)161 | 557/0 |
| متأهل | (1/9) 1 | (4/36) 4 | (1/9) 1 | (2/18) 2 | (3/27) 3 | (100) 11 | ||
بحث
هدف این پژوهش تعیین سبک‌های یادگیری دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان بر اساس پرسشنامه VARK در سال ۱۳۹۸ بود. نتایج نشان داد، فراوانی سبک یـادگیری تکـی 3/84 درصد و چندگانه 7/15 درصد بود. 8/23 درصد از دانشجویانی که سبک یادگیری تکی را ترجیح می‌دادند، دارای سبک یادگیری دیداری، 9/27 درصد سبک شنیداری، 0/18 درصد سبک خواندن و نوشتن و 5/14 درصد نیز دارای سبک یادگیری جنبشی-حرکتی بودند. در مقایسه نتایج پژوهش حاضر با سایر مطالعاتی که در این زمینه صورت گرفته است، میتوان به مطالعه Habibpour و همکاران اشاره نمود که نشان داد، سبک‌های یادگیری در هر فرد متفاوت است و بیش‌تر دانشجویان، دارای سبک‌های یادگیری خواندنی و نوشتنی هستند [23] که با مطالعه حاضر از جهت تک سبکی بودن دانشجویان همسو ولی سبک ترجیحی متفاوت بود که علت را شاید بتوان در توانایی‌های ذهنی متفاوت در افراد، رشته تحصیلی و تعداد دانشجویان شرکت‌کننده در هر دو مطالعه توجیه نمود. Alipour و همکاران نشان دادند که 93 درصد از دانشجویان پرستاری مورد بررسی، دارای شیوه یادگیری چند سبکی و 7 درصد دارای شیوه یادگیری یک سبکی بودند. سبک یادگیری ترجیحی دانشجویان، سبک شنیداری با فراوانی 38 درصد و فراوان‌ترین شیوه یادگیری چند سبکی، شیوه سه سبکی (51 درصد) بود [24].
نتایج مطالعه Nuzhat و همکاران حکایت از غالب بودن سبک شنیداری در بین دانشجویان پزشکی داشت که با مطالعه حاضر مشابه بود [25]. در مطالعه Javadinia و همکاران [21] نیز مشابه این پژوهش، بیش‌ترین فراوانی متعلق به سبک شنیداری بود. به نظر می‌رسد استفاده از پادکست و شنیدن صدای مدرس به‌صورت فراگیر درآمده باشد و دانشجویان تنها به آن بسنده می‌نمایند. بسیاری از محققین معتقدند دانشجویانی که دارای سبک ترکیبی هستند تمایل دارند که اطلاعات را به صور مختلف دریافت نمایند. این دسته از دانشجویان تنها به شنیدن مطالب کلاس درس اکتفا نمی‌کنند بلکه اطلاعات را با تعامل با محیط اطراف در ذهن خود نهادینه می‌سازند [16].
با توجه به این‌که دانشجویان به شیوه‌های مختلف یاد می‌گیرند، یکی از راه‌های مؤثر در ایجاد یادگیری عمیق و پایدار در آنها، انطباق روش تدریس با سبک‌های یادگیری آنها می‌باشد. شناسایی سبک‌های یادگیری دانشجویان ضمن توسعه رویکردهای آموزشی مناسب و ایجاد فرصت‌هایی برای آموزش دهندگان می‌تواند منجر به توسعه استراتژی‌های آموزشی مناسب گردد [26]. مطالعات قبلی بیان کرده‌اند که شناسایی سبک‌های یادگیری دانشجویان، مهارت ارزشمندی در آموزش می‌باشد که ضمن کمک به آموزش‌دهنده در حل مشکلات یادگیری دانشجویان، به آنها نیز کمک میکند تا یادگیرنده‌های مؤثرتری باشند [27، 19]. از مزایای استفاده از سبک‌های یادگیری VARK در شناسایی سبک‌های یادگیری این است که سؤالات مطرح شده در این پرسشنامه تداعیگر سناریوهای واقعی و قابل درک در زندگی روزمره است به‌گونه‌ای که در مطالعه‌ای که Fleming در وب‌سایت VARK انجام داده، ۶۰ درصد پاسخ‌گویان صحت نتایج به دست آمده از بررسی سبک‌های یادگیری خود را تأیید نموده‌اند و تنها ۵ درصد بیان کرده‌اند که نتایج استخراج شده با سبک‌های یادگیری ترجیحی‌شان متفاوت بوده است و بقیه افراد نیز اطلاعات چندانی در مورد سبک‌های یادگیری ترجیحی خود نداشتند [19].
در مطالعه حاضر تعداد 3/84 درصد از دانشجویان به هنگام دریافت اطلاعات، سبک یادگیری تک‌وجهی را ترجیح می‌دادند. از مجموع دانشجویانی که فقط یک سبک یادگیری غالب را ترجیح می‌دادند 5/14 درصد، ترکیبی از حس‌های مختلف شامل لمس کردن، شنیدن، بوییدن، کشیدن و دیدن را به هنگام یادگیری ترجیح می‌دادند. این گروه را به اختصار سبک جنبشی-حرکتی می‌نامند. این دانشجویان بیش‌تر از طریق تجربه و عمل کردن یاد می‌گیرند [16]. از بین این دانشجویان، حدود 28 درصد از طریق گوش دادن یاد می‌گیرند و به کلماتی که توسط مدرس گفته میشود توجه بیش‌تری دارند. این افراد اصطلاحاً دارای سبک شنیداری هستند. این دانشجویان می‌توانند از طریق خواندن با صدای بلند به‌ویژه هنگامی‌که چیزی جدید یاد می‌گیرند، اطلاعات را به خاطر بسپارند [28].
18 درصد از دانشجویان نیز ترجیحشان، دریافت اطلاعات از طریق نوشتههای چاپی و خواندن و نوشتن بود که اصطلاحاً دارای سبک خواندن-نوشتن می‌باشند. ویژگی اصلی این دانشجویان، یادگیری بهتر از طریق یادداشت برداری از سخنرانی‌ها و خواندن آنها است [29]. در نهایت 8/23 درصد از دانشجویان، دارای سبک دیداری بودند و ترجیح می‌دادند اطلاعات را از طریق شکل‌ها، چارت‌ها و نمودارها دریافت نمایند و هم‌چنین هنگام توضیح دادن مطالب و مفاهیم برای دیگران توانایی رسم شکل و نمودار را دارا هستند [16]. دانشجویانی که سبک دیداری را ترجیح می‌دهند معمولاً به‌عنوان دانشجویان خلاق و دارای قوه تخیل بالا شناخته می‌شوند [28].
با توجه به نتایج به‌دست‌آمده از پژوهش حاضر، در میان سبک‌های یادگیری تک‌وجهی، سبک یادگیری شنیداری در بین دانشجویان پزشکی دارای بیش‌ترین میزان بود که از این جهت با نتایج مطالعات ذیل که در میان دانشجویان علوم پزشکی انجام شده است، مطابقت ندارد. در مطالعه Baykan و همکاران، 23 درصد [27]، Lujan و همکاران، 18 درصد [30]، Breckler و همکاران، 3/16 درصد [31] و El Tantawi و همکاران، 10 درصد [32] از دانشجویان دارای سبک یادگیری جنبشی-حرکتی بودند.
نتایج پژوهش به‌خوبی گواه این واقعیت است که برای ایجاد یادگیری پایدار در دانشجویان به‌خصوص در رشته پزشکی که بعد از فارغ‌التحصیلی باید به‌صورت عملی و مؤثر به حل مسائل و مدیریت بیمار بپردازند، اساتید دانشگاهی باید به‌صورت عملی این دانشجویان را درگیر حل مسائل و یادگیری نمایند. این در حالی است که عمده روش تدریس در نظام آموزش عالی کشور استفاده از روش سخنرانی و اسلایدهای آموزشی است که در بهترین حالت، حس‌های دیداری و شنیداری را تحریک میکند. همان‌طور که عنوان شد دانشجویان به میزان کم‌تری با استفاده از این حواس یاد می‌گیرند.
در این مطالعه اکثریت دانشجویان استفاده از سبک یادگیری شنیداری را ترجیح می‌دادند. متأسفانه این دانشجویان فاقد مجموعه متعادلی از ترجیحات هستند به این معنی که ترجیح می‌دادند اطلاعات را فقط به شکل شنیداری دریافت کنند. نتایج این مطالعه از این جهت با مطالعات دیگر که از پرسشنامه VARK برای تعیین سبک‌های یادگیری استفاده کردند همخوانی ندارد [36-32، 27، 16]. در مطالعه James و همکاران، حدود ۸۰ درصد [34]، مطالعه El Tantawi و همکاران، 7/73 درصد [32]، در مطالعه Dobson و همکاران، ۷۰ درصد [35]، در مطالعه Baykan و همکاران، 9/63 درصد [27]، در مطالعه Lujan و همکاران، 8/63 درصد [30]، در مطالعه Koch و همکاران، ۶۲ درصد [36]، در مطالعه Dinakar و همکاران، ۵۸ درصد [33] و در مطالعه Murphy و همکاران، ۵۶ درصد [16] از افراد موردمطالعه سبک‌های یادگیری چند وجهی را به‌عنوان سبک غالب ترجیح می‌دادند. Fleming نیز در وب‌سایت VARK بیان کرده است تنها ۳۶ درصد از مردم، از سبک‌های یادگیری تک‌وجهی استفاده می‌کنند درحالی‌که اکثر آنها (حدود ۶۴ درصد) دارای سبک‌های یادگیری چندوجهی هستند [19].
دانشجویان دارای سبک یادگیری چندوجهی مجموعه متعادلی از ترجیحات یادگیری دارند، به این معنی که آنها هنگام یادگیری، ترکیبی از سبک‌های یادگیری را به کار می‌برند و از استراتژی‌های یادگیری فعال بیش‌تر از روش‌های سنتی سخنرانی که فراگیران را به حالت منفعل نگه می‌دارد سود می‌برند. نشستن در کلاس درس، گوش دادن به مدرس و سپس حفظ کردن تکالیف ارائه شده برای دانشجویان با سبک یادگیری چندوجهی چندان خوشایند نیست. برای رسیدن به سطح بالایی از یادگیری این دسته از دانشجویان باید پیرامون آنچه در حال یادگیری هستند، صحبت کنند، بنویسند آن را به تجارب قبلی ارتباط دهند و در جریان زندگی روزمره به‌کارگیرند [30].
پژوهش‌های انجام شده در حوزه آموزش نشان می‌دهند که اکثر دانشجویان، زمانی که مدرس، ترکیبی از فعالیت‌های دیداری، شنیداری، خواندن-نوشتن و یا جنبشی-حرکتی را برای آنها فراهم کند یادگیری مؤثرتری خواهند داشت. بااین‌حال برخی از دانشجویان استفاده از یکی از سبک‌های فوق را به هنگام درک موضوع در اولویت قرار می‌دهند. بر این اساس، شیوه تدریس باید متنوع باشد و در آن از استراتژی‌های یادگیری فعال استفاده شود [37]. استراتژی‌های یادگیری فعال تفکر را از طریق استدلال، حل مسئله و مهارت‌های تصمیم‌گیری ارتقاء می‌دهند [30]. به‌علاوه در کلاس‌های بزرگ درسی نیز میتوان استراتژی‌های یادگیری فعال از قبیل بحث در کلاس (dabates)، مهارت‌های یادگیری مشارکتی (cooperative learning)، ایفای نقش (role playing)، شبیه‌سازی (simulation)، مدل‌ها (models) و بازی‌های مدیریتی (games) را مورد استفاده قرار داد [38]. این فعالیت‌ها هم‌چنین کارگروهی را ارتقاء بخشیده و سطوح بالایی از انگیزه و علاقه را ایجاد می‌نماید. مدرس باید روش‌های ارتباطی و آموزشی خود را تا آنجا که ممکن است با سبک‌های یادگیری و تفکر فراگیران وفق دهد تا یادگیری هرچه بهتر و به همین خاطر اتفاق بیفتد [39].
شناسایی سبک‌های یادگیری دانشجویان منجر به غنی شدن تجارب یادگیری مدرسان میشود. از آن‌جایی که دانشجویان پزشکی سبک یادگیری متفاوتی دارند، بنابراین وظیفه مدرسان می‌باشد تا این تنوع سبک‌های یادگیری را مورد توجه قرار دهند و روش‌های مناسبی جهت یادگیری این دانشجویان توسعه دهند. علاوه بر این نتایج این مطالعه می‌تواند جهت توسعه روش‌های مناسب یادگیری در دانشگاه‌های دیگری که دانشجویان این رشته را تربیت می‌کنند استفاده شود. نتایج این مطالعه حاکی از این بود که سبک یادگیری دانشجویان ترم دوم (1/35 درصد) و سوم (0/29 درصد) بیش‌تر دیداری بوده، دانشجویان ترم چهارم بیش‌تر دیداری و شنیداری (3/33 درصد)، دانشجویان ترم پنجم بیش‌تر خواندن و نوشتن و چندگانه (0/23 درصد)، دانشجویان ترم ششم بیش‌تر شنیداری (5/45 درصد) و ترم هفتم شنیداری و چندگانه (0/50 درصد) و سبک یادگیری دانشجوی ترم هشتم شنیداری (100 درصد) بود. نتایج مطالعه Saran و همکاران نشان داد، دانشجویان سال اول بیش‌تر چند سبکی بوده و دانشجویان سال دوم بیش‌تر تک سبکی و سبک ترجیحی جنبشی داشتند [40] که با این مطالعه همسو نبود.
در مطالعه حاضر، دانشجویان مرد بیش‌تر سبک یادگیری دیداری (5/30 درصد) و زنان دانشجو بیش‌تر سبک یادگیری شنیداری (0/30 درصد) را ترجیح می‌دادند. در تعارض با این نتایج، پژوهشی توسط Zimmerman در مورد نحوه یادگیری صورت گرفته بود که نتایج نشان داد دختران به نسبت پسران از سبک یادگیری دیداری و خواندن نوشتن، بیش‌تر استفاده می‌کنند و به یادداشت کردن و نظارت بر خود و سازمان دادن به محیط توجه دارند که در راستای نتایج مطالعه مقدم هم هست [41، 18]. عدم وجود ارتباط معنادار بین سبک یادگیری با سن در مطالعه Mehdipour و همکاران، ناهمسو با تحقیق ما بود. در قیاس با نتایج مطالعه Kumar و همکاران در مالزی، غالب بودن سبک خواندن-نوشتن همسو با نتایج مطالعه ما بود [8] که علت را شاید بتوان تفاوت در سن یادگیرندگان، روش تدریس، تعداد دانشجویان شرکت‌کننده و شرایط فرهنگی و محیط حدس زد.
از محدودیتهای این مطالعه میتوان به این موضوع اشاره کرد که فقط دانشجویان دانشکده پزشکی رفسنجان در مقطع علوم پایه، مورد بررسی قرار گرفتند، لذا در تعمیمدهی نتایج، احتیاط لازم، ضروری است. پیشنهاد میشود مشابه چنین مطالعه‌ای، بر روی دانشجویان سایر رشته‌های تحصیلی علوم پزشکی و نیز سایر دانشگاه‌ها من جمله دانشگاه‌های وابسته به وزارت علوم نیز انجام گیرد تا بتوان درک درستی از تفاوت بین سبک‌های یادگیری به دست آورد. هم‌چنین، میتوان در مطالعات همسو، به بررسی ارتباط سبک یادگیری با پیشرفت تحصیلی، رگه‌های شخصیت، وضعیت تحصیلی در دوره دبیرستان، نمره و رتبه کنکور، انگیزش تحصیلی، فرسودگی تحصیلی پرداخت. پیشنهاد میشود که مدرسان رشته‌های دانشگاهی به هنگام تدریس از شیوه‌های یادگیری فعال مانند بحث در کلاس، ایفای نقش، شبیه‌سازی و غیره استفاده نمایند؛ چیزی که در وضعیت فعلی عمدتاً به روش سخنرانی صورت می‌گیرد و بیش‌تر سبک‌های یادگیری شنیداری و دیداری را هدف قرار میدهد؛ این سبک‌ها در پژوهش حاضر دارای ترجیح اندکی از جانب فراگیران بودند.
نتیجه‌گیری
سبک‌های یادگیری غالب دانشجویان مورد مطالعه به
ترتیب شنیداری، دیداری، خواندن و نوشتن، چندگانه و جنبشی حرکتی بود. بنابراین میتوان با تعیین و بررسی سبک‌های یادگیری دانشجویان و توجه به تأثیر این عوامل بر یادگیری دانشجویان در برنامه‌های آموزشی، چالش‌ها و فرصت‌های موجود در این عرصه را شناسایی و با هدف بهبود کمی و کیفی برنامه‌های آموزشی گام مؤثری در جهت ارتقاء آموزش دانشجویان برداشت. در حقیقت شاید بتوان با اتکا به نتایج این مطالعه و مطالعات مشابه دیگر به شناسایی عوامل تأثیرگذار بر یادگیری دانشجویان پرداخت و انگیزش دانشجویان برای یادگیری و میزان یادگیری دانشجویان را ارتقاء داد و اساتید را در مورد برنامه‌ریزی تدریس در کلاس‌های درس یاری داد.
تشکر و قدردانی
این مطالعه در قالب پایاننامه دانشجوی پزشکی عمومی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان اجرا گردیده است. از کلیه دانشجویان محترم که جهت شرکت در این مطالعه همکاری داشتند، تشکر و قدردانی میگردد.
هدف این پژوهش تعیین سبک‌های یادگیری دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان بر اساس پرسشنامه VARK در سال ۱۳۹۸ بود. نتایج نشان داد، فراوانی سبک یـادگیری تکـی 3/84 درصد و چندگانه 7/15 درصد بود. 8/23 درصد از دانشجویانی که سبک یادگیری تکی را ترجیح می‌دادند، دارای سبک یادگیری دیداری، 9/27 درصد سبک شنیداری، 0/18 درصد سبک خواندن و نوشتن و 5/14 درصد نیز دارای سبک یادگیری جنبشی-حرکتی بودند. در مقایسه نتایج پژوهش حاضر با سایر مطالعاتی که در این زمینه صورت گرفته است، میتوان به مطالعه Habibpour و همکاران اشاره نمود که نشان داد، سبک‌های یادگیری در هر فرد متفاوت است و بیش‌تر دانشجویان، دارای سبک‌های یادگیری خواندنی و نوشتنی هستند [23] که با مطالعه حاضر از جهت تک سبکی بودن دانشجویان همسو ولی سبک ترجیحی متفاوت بود که علت را شاید بتوان در توانایی‌های ذهنی متفاوت در افراد، رشته تحصیلی و تعداد دانشجویان شرکت‌کننده در هر دو مطالعه توجیه نمود. Alipour و همکاران نشان دادند که 93 درصد از دانشجویان پرستاری مورد بررسی، دارای شیوه یادگیری چند سبکی و 7 درصد دارای شیوه یادگیری یک سبکی بودند. سبک یادگیری ترجیحی دانشجویان، سبک شنیداری با فراوانی 38 درصد و فراوان‌ترین شیوه یادگیری چند سبکی، شیوه سه سبکی (51 درصد) بود [24].
نتایج مطالعه Nuzhat و همکاران حکایت از غالب بودن سبک شنیداری در بین دانشجویان پزشکی داشت که با مطالعه حاضر مشابه بود [25]. در مطالعه Javadinia و همکاران [21] نیز مشابه این پژوهش، بیش‌ترین فراوانی متعلق به سبک شنیداری بود. به نظر می‌رسد استفاده از پادکست و شنیدن صدای مدرس به‌صورت فراگیر درآمده باشد و دانشجویان تنها به آن بسنده می‌نمایند. بسیاری از محققین معتقدند دانشجویانی که دارای سبک ترکیبی هستند تمایل دارند که اطلاعات را به صور مختلف دریافت نمایند. این دسته از دانشجویان تنها به شنیدن مطالب کلاس درس اکتفا نمی‌کنند بلکه اطلاعات را با تعامل با محیط اطراف در ذهن خود نهادینه می‌سازند [16].
با توجه به این‌که دانشجویان به شیوه‌های مختلف یاد می‌گیرند، یکی از راه‌های مؤثر در ایجاد یادگیری عمیق و پایدار در آنها، انطباق روش تدریس با سبک‌های یادگیری آنها می‌باشد. شناسایی سبک‌های یادگیری دانشجویان ضمن توسعه رویکردهای آموزشی مناسب و ایجاد فرصت‌هایی برای آموزش دهندگان می‌تواند منجر به توسعه استراتژی‌های آموزشی مناسب گردد [26]. مطالعات قبلی بیان کرده‌اند که شناسایی سبک‌های یادگیری دانشجویان، مهارت ارزشمندی در آموزش می‌باشد که ضمن کمک به آموزش‌دهنده در حل مشکلات یادگیری دانشجویان، به آنها نیز کمک میکند تا یادگیرنده‌های مؤثرتری باشند [27، 19]. از مزایای استفاده از سبک‌های یادگیری VARK در شناسایی سبک‌های یادگیری این است که سؤالات مطرح شده در این پرسشنامه تداعیگر سناریوهای واقعی و قابل درک در زندگی روزمره است به‌گونه‌ای که در مطالعه‌ای که Fleming در وب‌سایت VARK انجام داده، ۶۰ درصد پاسخ‌گویان صحت نتایج به دست آمده از بررسی سبک‌های یادگیری خود را تأیید نموده‌اند و تنها ۵ درصد بیان کرده‌اند که نتایج استخراج شده با سبک‌های یادگیری ترجیحی‌شان متفاوت بوده است و بقیه افراد نیز اطلاعات چندانی در مورد سبک‌های یادگیری ترجیحی خود نداشتند [19].
در مطالعه حاضر تعداد 3/84 درصد از دانشجویان به هنگام دریافت اطلاعات، سبک یادگیری تک‌وجهی را ترجیح می‌دادند. از مجموع دانشجویانی که فقط یک سبک یادگیری غالب را ترجیح می‌دادند 5/14 درصد، ترکیبی از حس‌های مختلف شامل لمس کردن، شنیدن، بوییدن، کشیدن و دیدن را به هنگام یادگیری ترجیح می‌دادند. این گروه را به اختصار سبک جنبشی-حرکتی می‌نامند. این دانشجویان بیش‌تر از طریق تجربه و عمل کردن یاد می‌گیرند [16]. از بین این دانشجویان، حدود 28 درصد از طریق گوش دادن یاد می‌گیرند و به کلماتی که توسط مدرس گفته میشود توجه بیش‌تری دارند. این افراد اصطلاحاً دارای سبک شنیداری هستند. این دانشجویان می‌توانند از طریق خواندن با صدای بلند به‌ویژه هنگامی‌که چیزی جدید یاد می‌گیرند، اطلاعات را به خاطر بسپارند [28].
18 درصد از دانشجویان نیز ترجیحشان، دریافت اطلاعات از طریق نوشتههای چاپی و خواندن و نوشتن بود که اصطلاحاً دارای سبک خواندن-نوشتن می‌باشند. ویژگی اصلی این دانشجویان، یادگیری بهتر از طریق یادداشت برداری از سخنرانی‌ها و خواندن آنها است [29]. در نهایت 8/23 درصد از دانشجویان، دارای سبک دیداری بودند و ترجیح می‌دادند اطلاعات را از طریق شکل‌ها، چارت‌ها و نمودارها دریافت نمایند و هم‌چنین هنگام توضیح دادن مطالب و مفاهیم برای دیگران توانایی رسم شکل و نمودار را دارا هستند [16]. دانشجویانی که سبک دیداری را ترجیح می‌دهند معمولاً به‌عنوان دانشجویان خلاق و دارای قوه تخیل بالا شناخته می‌شوند [28].
با توجه به نتایج به‌دست‌آمده از پژوهش حاضر، در میان سبک‌های یادگیری تک‌وجهی، سبک یادگیری شنیداری در بین دانشجویان پزشکی دارای بیش‌ترین میزان بود که از این جهت با نتایج مطالعات ذیل که در میان دانشجویان علوم پزشکی انجام شده است، مطابقت ندارد. در مطالعه Baykan و همکاران، 23 درصد [27]، Lujan و همکاران، 18 درصد [30]، Breckler و همکاران، 3/16 درصد [31] و El Tantawi و همکاران، 10 درصد [32] از دانشجویان دارای سبک یادگیری جنبشی-حرکتی بودند.
نتایج پژوهش به‌خوبی گواه این واقعیت است که برای ایجاد یادگیری پایدار در دانشجویان به‌خصوص در رشته پزشکی که بعد از فارغ‌التحصیلی باید به‌صورت عملی و مؤثر به حل مسائل و مدیریت بیمار بپردازند، اساتید دانشگاهی باید به‌صورت عملی این دانشجویان را درگیر حل مسائل و یادگیری نمایند. این در حالی است که عمده روش تدریس در نظام آموزش عالی کشور استفاده از روش سخنرانی و اسلایدهای آموزشی است که در بهترین حالت، حس‌های دیداری و شنیداری را تحریک میکند. همان‌طور که عنوان شد دانشجویان به میزان کم‌تری با استفاده از این حواس یاد می‌گیرند.
در این مطالعه اکثریت دانشجویان استفاده از سبک یادگیری شنیداری را ترجیح می‌دادند. متأسفانه این دانشجویان فاقد مجموعه متعادلی از ترجیحات هستند به این معنی که ترجیح می‌دادند اطلاعات را فقط به شکل شنیداری دریافت کنند. نتایج این مطالعه از این جهت با مطالعات دیگر که از پرسشنامه VARK برای تعیین سبک‌های یادگیری استفاده کردند همخوانی ندارد [36-32، 27، 16]. در مطالعه James و همکاران، حدود ۸۰ درصد [34]، مطالعه El Tantawi و همکاران، 7/73 درصد [32]، در مطالعه Dobson و همکاران، ۷۰ درصد [35]، در مطالعه Baykan و همکاران، 9/63 درصد [27]، در مطالعه Lujan و همکاران، 8/63 درصد [30]، در مطالعه Koch و همکاران، ۶۲ درصد [36]، در مطالعه Dinakar و همکاران، ۵۸ درصد [33] و در مطالعه Murphy و همکاران، ۵۶ درصد [16] از افراد موردمطالعه سبک‌های یادگیری چند وجهی را به‌عنوان سبک غالب ترجیح می‌دادند. Fleming نیز در وب‌سایت VARK بیان کرده است تنها ۳۶ درصد از مردم، از سبک‌های یادگیری تک‌وجهی استفاده می‌کنند درحالی‌که اکثر آنها (حدود ۶۴ درصد) دارای سبک‌های یادگیری چندوجهی هستند [19].
دانشجویان دارای سبک یادگیری چندوجهی مجموعه متعادلی از ترجیحات یادگیری دارند، به این معنی که آنها هنگام یادگیری، ترکیبی از سبک‌های یادگیری را به کار می‌برند و از استراتژی‌های یادگیری فعال بیش‌تر از روش‌های سنتی سخنرانی که فراگیران را به حالت منفعل نگه می‌دارد سود می‌برند. نشستن در کلاس درس، گوش دادن به مدرس و سپس حفظ کردن تکالیف ارائه شده برای دانشجویان با سبک یادگیری چندوجهی چندان خوشایند نیست. برای رسیدن به سطح بالایی از یادگیری این دسته از دانشجویان باید پیرامون آنچه در حال یادگیری هستند، صحبت کنند، بنویسند آن را به تجارب قبلی ارتباط دهند و در جریان زندگی روزمره به‌کارگیرند [30].
پژوهش‌های انجام شده در حوزه آموزش نشان می‌دهند که اکثر دانشجویان، زمانی که مدرس، ترکیبی از فعالیت‌های دیداری، شنیداری، خواندن-نوشتن و یا جنبشی-حرکتی را برای آنها فراهم کند یادگیری مؤثرتری خواهند داشت. بااین‌حال برخی از دانشجویان استفاده از یکی از سبک‌های فوق را به هنگام درک موضوع در اولویت قرار می‌دهند. بر این اساس، شیوه تدریس باید متنوع باشد و در آن از استراتژی‌های یادگیری فعال استفاده شود [37]. استراتژی‌های یادگیری فعال تفکر را از طریق استدلال، حل مسئله و مهارت‌های تصمیم‌گیری ارتقاء می‌دهند [30]. به‌علاوه در کلاس‌های بزرگ درسی نیز میتوان استراتژی‌های یادگیری فعال از قبیل بحث در کلاس (dabates)، مهارت‌های یادگیری مشارکتی (cooperative learning)، ایفای نقش (role playing)، شبیه‌سازی (simulation)، مدل‌ها (models) و بازی‌های مدیریتی (games) را مورد استفاده قرار داد [38]. این فعالیت‌ها هم‌چنین کارگروهی را ارتقاء بخشیده و سطوح بالایی از انگیزه و علاقه را ایجاد می‌نماید. مدرس باید روش‌های ارتباطی و آموزشی خود را تا آنجا که ممکن است با سبک‌های یادگیری و تفکر فراگیران وفق دهد تا یادگیری هرچه بهتر و به همین خاطر اتفاق بیفتد [39].
شناسایی سبک‌های یادگیری دانشجویان منجر به غنی شدن تجارب یادگیری مدرسان میشود. از آن‌جایی که دانشجویان پزشکی سبک یادگیری متفاوتی دارند، بنابراین وظیفه مدرسان می‌باشد تا این تنوع سبک‌های یادگیری را مورد توجه قرار دهند و روش‌های مناسبی جهت یادگیری این دانشجویان توسعه دهند. علاوه بر این نتایج این مطالعه می‌تواند جهت توسعه روش‌های مناسب یادگیری در دانشگاه‌های دیگری که دانشجویان این رشته را تربیت می‌کنند استفاده شود. نتایج این مطالعه حاکی از این بود که سبک یادگیری دانشجویان ترم دوم (1/35 درصد) و سوم (0/29 درصد) بیش‌تر دیداری بوده، دانشجویان ترم چهارم بیش‌تر دیداری و شنیداری (3/33 درصد)، دانشجویان ترم پنجم بیش‌تر خواندن و نوشتن و چندگانه (0/23 درصد)، دانشجویان ترم ششم بیش‌تر شنیداری (5/45 درصد) و ترم هفتم شنیداری و چندگانه (0/50 درصد) و سبک یادگیری دانشجوی ترم هشتم شنیداری (100 درصد) بود. نتایج مطالعه Saran و همکاران نشان داد، دانشجویان سال اول بیش‌تر چند سبکی بوده و دانشجویان سال دوم بیش‌تر تک سبکی و سبک ترجیحی جنبشی داشتند [40] که با این مطالعه همسو نبود.
در مطالعه حاضر، دانشجویان مرد بیش‌تر سبک یادگیری دیداری (5/30 درصد) و زنان دانشجو بیش‌تر سبک یادگیری شنیداری (0/30 درصد) را ترجیح می‌دادند. در تعارض با این نتایج، پژوهشی توسط Zimmerman در مورد نحوه یادگیری صورت گرفته بود که نتایج نشان داد دختران به نسبت پسران از سبک یادگیری دیداری و خواندن نوشتن، بیش‌تر استفاده می‌کنند و به یادداشت کردن و نظارت بر خود و سازمان دادن به محیط توجه دارند که در راستای نتایج مطالعه مقدم هم هست [41، 18]. عدم وجود ارتباط معنادار بین سبک یادگیری با سن در مطالعه Mehdipour و همکاران، ناهمسو با تحقیق ما بود. در قیاس با نتایج مطالعه Kumar و همکاران در مالزی، غالب بودن سبک خواندن-نوشتن همسو با نتایج مطالعه ما بود [8] که علت را شاید بتوان تفاوت در سن یادگیرندگان، روش تدریس، تعداد دانشجویان شرکت‌کننده و شرایط فرهنگی و محیط حدس زد.
از محدودیتهای این مطالعه میتوان به این موضوع اشاره کرد که فقط دانشجویان دانشکده پزشکی رفسنجان در مقطع علوم پایه، مورد بررسی قرار گرفتند، لذا در تعمیمدهی نتایج، احتیاط لازم، ضروری است. پیشنهاد میشود مشابه چنین مطالعه‌ای، بر روی دانشجویان سایر رشته‌های تحصیلی علوم پزشکی و نیز سایر دانشگاه‌ها من جمله دانشگاه‌های وابسته به وزارت علوم نیز انجام گیرد تا بتوان درک درستی از تفاوت بین سبک‌های یادگیری به دست آورد. هم‌چنین، میتوان در مطالعات همسو، به بررسی ارتباط سبک یادگیری با پیشرفت تحصیلی، رگه‌های شخصیت، وضعیت تحصیلی در دوره دبیرستان، نمره و رتبه کنکور، انگیزش تحصیلی، فرسودگی تحصیلی پرداخت. پیشنهاد میشود که مدرسان رشته‌های دانشگاهی به هنگام تدریس از شیوه‌های یادگیری فعال مانند بحث در کلاس، ایفای نقش، شبیه‌سازی و غیره استفاده نمایند؛ چیزی که در وضعیت فعلی عمدتاً به روش سخنرانی صورت می‌گیرد و بیش‌تر سبک‌های یادگیری شنیداری و دیداری را هدف قرار میدهد؛ این سبک‌ها در پژوهش حاضر دارای ترجیح اندکی از جانب فراگیران بودند.
نتیجه‌گیری
سبک‌های یادگیری غالب دانشجویان مورد مطالعه به
ترتیب شنیداری، دیداری، خواندن و نوشتن، چندگانه و جنبشی حرکتی بود. بنابراین میتوان با تعیین و بررسی سبک‌های یادگیری دانشجویان و توجه به تأثیر این عوامل بر یادگیری دانشجویان در برنامه‌های آموزشی، چالش‌ها و فرصت‌های موجود در این عرصه را شناسایی و با هدف بهبود کمی و کیفی برنامه‌های آموزشی گام مؤثری در جهت ارتقاء آموزش دانشجویان برداشت. در حقیقت شاید بتوان با اتکا به نتایج این مطالعه و مطالعات مشابه دیگر به شناسایی عوامل تأثیرگذار بر یادگیری دانشجویان پرداخت و انگیزش دانشجویان برای یادگیری و میزان یادگیری دانشجویان را ارتقاء داد و اساتید را در مورد برنامه‌ریزی تدریس در کلاس‌های درس یاری داد.
تشکر و قدردانی
این مطالعه در قالب پایاننامه دانشجوی پزشکی عمومی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان اجرا گردیده است. از کلیه دانشجویان محترم که جهت شرکت در این مطالعه همکاری داشتند، تشکر و قدردانی میگردد.
References
[2] Swanson AG, Anderson MB. Educating medical students. Assessing change in medical education–the road to implementation. Academic Medicine 1993; 68(6): S1-46.
[3] Sandars J. Cost-effective e-learning in medical education, in Cost effectiveness in medical education. CRC Press 2021. 40-7.
[4] Zagury-Orly I, Durning SJ. Assessing open-book examination in medical education: The time is now. Medical Teacher 2021; 43(8): 972-3.
[5] Smylie MA, Corcoran TB. Nonprofit organizations and the promotion of evidence-based practice in education. The Role of Research in Educational Improvement 2009; 111-36.
. [6] PM Van Der Vleuten DD, AJJA Scherpbier C. The need for evidence in education. Medical Teacher 2000; 22(3): 246-50.
[7] Bertolami CN. Rationalizing the dental curriculum in light of current disease prevalence and patient demand for treatment: form vs. content. Journal of Dental Education 2001; 65(8): 725-35.
[8] Kumar LR, Voralu K, Pani S, Sethuraman K. Predominant learning styles adopted by AIMST University students in Malaysia. South East Asian Journal of Medical Education 2009; 3(1): 37-46.
[9] Stander J, Grimmer K, Brink Y. Learning styles of physiotherapists: a systematic scoping review. BMC Medical Education 2019; 19(1): 1-9.
[10] Alrabah S, Wu S-h, Alotaibi AM. The Learning Styles and Multiple Intelligences of EFL College Students in Kuwait. International Education Studies 2018; 11(3): 38-47.
[11] Salehi M, Enayati T. On The Relationship Between The Main Components Of Learning And Study Strategies (Lass) And Academic Achievement Of Mazandaran Islamic Azad University Students. Journal Of New Approach In Educational Administration 2009; 1(3): 145-61.
[12] Adesunloye BA, Aladesanmi O, Henriques-Forsythe M, Ivonye C. The preferred learning style among residents and faculty members of an internal medicine residency program. Journal of the National Medical Association 2008; 100(2): 172-7.
[13] Thomas PA, Kern DE, Hughes MT, Chen BY. Curriculum development for medical education: a six-step approach: JHU press; 2016: 125-34.
[14] Mirakzadeh A, Ghiasvand F, Sharifzadeh A, Sharifi M. An Investigation of the learning styles of agricultural students of Islamic Azad University, Takestan Branch. Iranian Journal of Agricultural Economics and Development Research 2010; 2(4): 79-89. [Farsi]
[15] Winn and Grantham. Using personality type to improve clinical education effectiveness. Journal of Nuclear Medicine Technology 2005; 33(4): 210-213.
[16] Murphy RJ, Gray SA, Straja SR, Bogert MC. Student learning preferences and teaching implications. J Dent Educ 2004; 68(8): 859-66.
[17] Collins J. Education techniques for lifelong learning: principles of adult learning. Radiographics 2004; 24(5): 1483-9.
[18] Behnam Moghadam, et al., A Study on the learning Styles of Nursing and Midwifery Students in Yasuj According to the VARK Model (2013). Armaghane Danesh 2015; 20(3): 243-252. [Farsi]
[19] Fleming and Mills, Not another inventory, rather a catalyst for reflection. To Improve the Academy 1992; 11(1): 137-155.
[20] Jannat Alipour, Navvabi and Jahanshahi, Evaluation of Nursing Students' Learning Styles Based on VARK Learning Pattern in Ramsar School of Nursing & Midwifery. Biannual Journal of Medical Education Education Development Center (edc) 2013; 1(2): 37-45. [Farsi]
[21] Javadinia Sa, Sharifzadeh G, Abedini M, Khalesi M, Erfanian M. Learning styles of medical students in Birjand University of medical sciences according to VARK model. Iranian Journal Of Medical Education 2012; 11(6): 584-9. [Farsi]
[22] Amini, Zamani and Abedini, Medical Students' Learning Styles. Iranian Journal of Medical Education 2010; 10(2): 141-7. [Farsi]
[23] Habibpour Sedani, Abdeli Sultan Ahmadi and Faeedfar, Study on the learning styles of the students of urmia university of medical sciences based on "vark" developing critical thinking, liveliness and achievement motivation. Nursing and Midwifery Journal 2016; 13(12): 1089-96. [Farsi]
[24] Jannat Alipour, Navvabi and Jahanshahi, Evaluation of Nursing Students' Learning Styles Based on VARK Learning Pattern in Ramsar School of Nursing & Midwifery 2013; 1(2): 37-45. [Farsi]
[25] Nuzhat, et al., Learning style preferences of medical students: a single-institute experience from Saudi Arabia. Int J Med Educ 2011; 2: 70-73.
[26] Tanner and Allen, Approaches to biology teaching and learning: learning styles and the problem of instructional selection-engaging all students in science courses. Cell Biology Education 2004; 3(4): 197-201.
[27] Baykan and Naçar, Learning styles of first-year medical students attending Erciyes University in Kayseri, Turkey. Adv Physiol Educ 2007; 31(2): 158-60.
[28] Othman and Amiruddin, Different Perspectives of Learning Styles from VARK Model. Procedia - Social and Behavioral Sciences 2010; 7: 652-60.
[29] Drago William and Wagner Richard, Vark preferred learning styles and online education. Management Research News 2004; 27(7): 1-13.
[30] Lujan and DiCarlo, Too much teaching, not enough learning: what is the solution? Adv Physiol Educ 2006; 30(1): 17-22.
[31] Breckler, Joun and Ngo, Learning styles of physiology students interested in the health professions. Adv Physiol Educ 2009; 33(1): 30-6.
[32] El Tantawi, Factors affecting postgraduate dental students' performance in a biostatistics and research design course. J Dent Educ 2009; 73(5): 614-23.
[33] Dinakar, et al., Learning preferences of caregivers of asthmatic children. J Asthma 2005; 42(8): 683-7.
[34] James, D'Amore and Thomas, Learning preferences of first year nursing and midwifery students: utilising VARK. Nurse Educ Today 2011; 31(4): 417-23.
[35] Dobson, A comparison between learning style preferences and sex, status, and course performance. Adv Physiol Educ 2010; 34(4): 197-204.
[1]- استادیار گروه آموزشی اپیدمیولوژی و آمار زیستی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، رفسنجان، ایران
[2]- دانشجوی پزشکی عمومی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، رفسنجان، ایران
[3]- (نویسنده مسئول) استاد گروه آموزشی اپیدمیولوژی و آمار زیستی، مرکز تحقیقات محیط کار، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، رفسنجان، ایران
تلفن:31315123-034، دورنگار: 31315123-034، پست الکترنیکی: moeygmr2@yahoo.co.uk
تلفن:31315123-034، دورنگار: 31315123-034، پست الکترنیکی: moeygmr2@yahoo.co.uk
نوع مطالعه: توصيفي |
موضوع مقاله:
آموزش پزشكي
دریافت: 1400/3/16 | پذیرش: 1400/12/28 | انتشار: 1400/12/28
دریافت: 1400/3/16 | پذیرش: 1400/12/28 | انتشار: 1400/12/28
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
