مقاله پژوهشی
مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان
دوره 20، دی 1400، 1128-1117
مقایسه هزینههای اعمال جراحی گلوبال با تعرفههای مصوب دولتی در بیمارستان تک تخصصی زنان و زایمان نیکنفس رفسنجان در سال 1398: یک مطالعه توصیفی
علی زارع عسکری[1]، مجید میرمحمدخانی[2]، محمدرضا شهاب[3]، عباسعلی ابراهیمیان[4]
دریافت مقاله: 30/05/1400 ارسال مقاله به نویسنده جهت اصلاح: 21/07/1400 دریافت اصلاحیه از نویسنده: 22/08/1400 پذیرش مقاله: 24/08/1400
چکیده
زمینه و هدف: محاسبه هزینههای خدمات بستری مشمول تعرفه گلوبال و مقایسه آن با تعرفه مصوب در بیمارستانها از نظر سود و زیان بیمارستانها بسیار حائز اهمیت است. این پژوهش با هدف تعیین و مقایسه هزینه صورت حسابهای اعمال جراحی گلوبالبا تعرفههای مصوب آنها در بیمارستان تک تخصصی زنان و زایمان نیکنفس دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان انجام گرفت.
مواد و روشها: در این مطالعه توصیفی، جامعه پژوهش شامل کلیه صورت حسابهای موجود در پروندههای بستری مشمول تعرفه گلوبال در سال 1398 در بیمارستان نیکنفس رفسنجان بود. دادههای مورد نیاز از صورت حسابهای بیماران جمعآوری و با استفاده از آمار توصیفی و نرم افزار SPSS نسخه20 تحلیل گردید.
یافتهها: در سال 1398 از مجموع خدمات بستری مربوط به گروه زنان و زایمان، 6 خدمت مشمول تعرفه گلوبال انجام شد. مقایسه میانگین هزینههای انجام شده در این خدمات با تعرفه مصوب آنها نشان داد در تمامی آنها، هزینههای بیمارستان بین 74/10 درصد تا 54/20 درصد بیشتر از تعرفه گلوبال مصوب بوده است. بیشترین اختلاف (54/20 درصد) مربوط به جراحی سزارین و کمترین آن (74/10 درصد) مربوط به جراحی هیستروکتومی بود.
نتیجهگیری: نتایج این پژوهش نشان داد خدمات گلوبال بیمارستان نیکنفس رفسنجان دارای توجیه اقتصادی نبوده و تعرفههای گلوبال منجر به زیان بیمارستان میگردند. لذا پیشنهاد میگردد که مسئولین بیمارستان تمرکز بیشتری به مدیریت هزینههای خدمات گلوبال داشته باشند و نیز تعرفههای مصوب متناسب با رشد تورم و با در نظر گرفتن شرایط اقتصادی بیماران، مورد بازبینی قرار گیرند.
واژههای کلیدی: مقایسه هزینهها، تعرفه گلوبال، دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان
مقدمه
نخستین وظیفه هر بیمارستان، بهعنوان بخش مهم نظام بهداشتی، ارائه خدمت به همه مردم است به طوری که توانایی پرداخت داشته باشند ]1[. افـزایش هزینههای بهداشتی و درمانی، سازمانهای ذیربط را به فکر انداخته تا خدمات را از جنبههای مالی و اقتصادی مورد تحلیـل قـرار دهند ]2[. افزایش غیرضروری هزینه در بخش بهداشت و درمان، اهدافی کـه میتوانند تأثیر مثبت و قابل ملاحظهای بر بازده خدمات بهداشتی و درمانی داشته باشند را محدود میسازد ]3[. ساز و کار بازپرداخت هزینههای درمان یکی از عوامل مهمی است که به طور مستقیم و غیرمستقیم بر کنترل هزینههای بیمارستان تأثیرگذار است ]4[.
افزایش سریع و روزافزون هزینهها، مدیران و سرپرستان بخشهای بیمارستانی را برای محدودسازی هزینهها به چالش کشیده است ]7-5[. مدیران بیمارستانها در جستجوی راهکارهایی هستند که تصویر روشنی از عملکرد اقتصادی- مالی بیمارستان را برای پایداری در محیطهای رقابتی و پویا ارائه نمایند ]8[. زیرا درک صحیح هزینهها و مدیریت آنها یکی از عوامل حیاتی موفقیت در عرصه ارائه خدمات مراقبت سلامت است ]9[.
تحلیل و ارزیابی هزینهها و قیمت تمام شده خدمات بیمارستانی میتواند موجب تخصیص بهینه منابع و اصلاح بودجه مورد نیاز گردد ]5[. تحلیل هزینههای بیمارستانی به عنوان ابزاری مفیدی برای مدیریت زیرساختهای تصمیمگیری آگاهانه مدیریت بیمارستان قلمداد میشود ]10[. استفاده بهینه از منابع محدود بیمارستانی و تدوین سیاستهای مناسب در راستای افزایش کارآیی، اثربخشی، بهبود کیفیت خدمات و در نهایت، رضایتمندی مشتریان را به همراه داشته باشد ]11[. یکی از عوامل مهم افزایش هزینههای بیمارستانی، خدماتی است که ارائه میگردد ]6[. بنابراین، اداره اقتصادیتر بیمارستانها برای جلوگیری از هدر رفتن منابع بسیار ضروری است ]12[.
Olyan Ajam و همکاران در زمینه مدیریت هزینههای بیمارستانی و مقایسه آنها با هزینههای گلوبال به این نتیجه رسیدند که فرآیند راهبردی مدیریت هزینه بیمارستان شامل شناسایی کانونهای هزینهبر، فرهنگسازی مدیریت هزینه، وضع قوانین و مقررات داخلی، نظارت و کنترل، استقرار سیستم هزینهیابی، تشکیل کارگروه و برنامهریزی عملیاتی است ]2[. Ghiyasvan و همکاران از طریق مقایسه قیمت واقعی با تعرفههای مصوب خدمات در مراکز آموزشی درمانی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی اردبیل دریافتند که تفاوت معناداری بین قیمت واقعی خدمات رادیولوژی و تعرفههای مصوب آن وجود دارد ]8[. مطالعه Ergun در ترکیه نشان داد که هزینه آزمایشهای پاتولوژی در تعرفه بهداشت و درمان با واقعیت تفاوت معناداری دارد ]9[. Chatruz و همکاران در مقایسه هزینه صورت حسابهای اعمال جراحی گلوبال با تعرفههای مصوب در بیمارستانهای دانشگاه علوم پزشکی تهران دریافتند که هزینه اعمال جراحی بین 3 تا 312 درصد بیشتر از تعرفه گلوبال مصوب بود. بیشترین اختلاف (312 درصد) مربوط به ترمیم تیغه بینی با یا بدون کاشت غضروف (سپتوپلاستی) بود ]13[. Arab و همکاران با مقایسه هزینههای اعمال جراحی عمومی (گلوبال) در بین بیمارستانهای ملکی تأمین اجتماعی استان تهران دریافتند که تفاوت معناداری بین این هزینهها وجود ندارد ]14[.
با مدیریت بهینه هزینهها از طریق مقایسه هزینههای اعمال جراحی گلوبال با تعرفههای مصوب میتوان انگیزه ارائه کننـدگان خـدمات بـرای افزایش غیرمنطقی خدمات و به تبـع آن افـزایش هزینـههـای درمانی را کنترل نمود ]15[. از این رو، مطالعه حاضر با هدف تعیین و مقایسه هزینههای واقعی اعمال جراحی گلوبال با تعرفههای مصوب در بیمارستان تک تخصصی زنان و زایمان نیکنفس رفسنجان انجام شد.
مواد و روشها
این مطالعه از نوع توصیفی است که در آن هزینه اعمال جراحی گلوبالبـر اسـاس فهرست تعرفههای مصوب دولتـی، در بیمارسـتان تک تخصصی زنان و زایمان نیک نفس شهرستان رفسنجان در سال 1398 محاسبه گردید. مطالعه حاضر با کد اخلاق IR.IAU.SEMNAN.REC.1399.002 در کمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی سمنان تصویب شد. جامعه آماری شامل صورت حسابها و پروندههای بستری مشمول تعرفه خدمات تشخیصی و درمانی گلوبال که در سال 1398 به مراجعین بیمارستان نیک نفس ارائه گردید، بود. این خدمات شامل زایمان بیدرد، زایمان طبیعی، سرکلاژ، سزارین، سقط عفونی و هیستروکتومی است. معیار ورود، وجود نمونه کافی (حداقل 10 صورت حساب) از خدمات ششگانه فوق بود ]13[.
معیارهای خروج شامل پروندههایی که با تعرفه سال 1398 محاسبه نشده بودند؛ پرونده بیماران آزاد یا دارای بیمههای مکمل، پروندههایی که دارای اعمال جراحی توام بودند و پروندههایی که در ثبت دادهها دارای اشکال بودند. برای جمعآوری دادهها، به واحدهای درآمد و مدارک پزشکی بیمارستان مراجعه و دادههای مربوط به صورت حساب بیماران از سیستم اطلاعات بیمارستان (Hospital Information System (HIS))، استخراج شد. ابزار استفاده شده برای جمعآوری دادهها، چک لیستی متناسب با اهداف پژوهش و منطبق با فهرست تعرفههای مصوب دولتـی در خدمات بستری گلوبال، طراحی شد.
در این پژوهش روش گردآوری، گذشتهنگر به صورت کتابخانهای و فیش برداری از منابع و مدارک موجود در بیمارستان نیک نفس دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان بـوده و با استفاده از نشریات و منابع اطلاعاتی موجـود در آن بیمارستان، دادههای مورد نیاز جمع آوری گردید. ابزار گردآوری اطلاعات شامل موارد ذیل بود:
الف: فیشبرداری از بانکهای اطلاعاتی و اسناد و مدارک موجود در بیمارستان نیک نفس رفسنجان
ب: بخشنامهها و دستورالعملهای صادره توسط وزارت بهداشت و درمان، آموزش پزشکی و صورت حسابهای مالی بیماران
ج: صورتحسابهای موجود در پروندههای اعمال جراحی گلوبال بیماران در بیمارستان نیک نفس در سال 1398
تعرفه خدمات تشخیصی – درمانی: مجمـوع مبلغـی که سازمانهای بیمهای و مشتریان در هنگام اسـتفاده از خدمات به ارائهکنندگان خدمت میپردازند. تعرفههـا در بخـش خصوصـی شـامل سـود سـرمایه و اسـتهلاک کالاهای سرمایهای نیز می شود، در حالی که در بخش دولتی سود سرمایه و استهلاک کالاهای سـرمایهای در تعرفه های دولتی منظور نمیشود. منظـور از تعرفـه در این پژوهش تعرفـههـای خـدمات تشخیصـی- درمـانی مصوب هیئت وزیران و ضریب (k) آنها در بخش دولتی میباشد ]13[.
ضــریب تعرفــه (k): ارزشهــای نســبی خــدمات پزشـکی، معیارهـایی جهـت تجزیـه و تحلیـل اقـدامات پزشکی و تعیین بهای آنها مـیباشـد. در حـال حاضـر ارزش نسبی با توجـه بـه متغیرهـایی همچـون زمـان و مهارت لازم برای ارائه خـدمت، وخامـت حـال بیمـار و خطراتی که بیمار و پزشک را تهدید مـیکنـد، تعیـین میشود. اصطلاحاً این ارزش نسبی، بـر حسـب تعـداد ضریب ثابتی به نام ضـریب تعرفـه (k) بـرای گروههـای مختلــف جراحــی، بیهوشــی، داخلــی، دندانپزشــکی و فیزیوتراپی تعیین میگردد. مبلغ این ضریب هـر سـاله توسط هیئت محترم وزیران تعیین و تصویب می گـردد ]16[.
چک لیست استفاده شده در این پژوهش شامل اطلاعات پذیرش بیمار (شماره پرونده، تاریخ پذیرش، نوع بیمه درمانی و تشخیص پزشک) و اطلاعات مربوط به هزینههای اعمال جراحی گلوبال (هزینه تخت، ویزیت، مشاوره، حق الزحمه بیهوشی، هزینه کمک جراح، حق الزحمه جراحی، اتاق عمل، آزمایش، پاتولوژی، سی. تی. اسکن (Computed tomography scan (C.T. scan)، رادیولوژی، سونوگرافی، لوازم مصرفی، دارو، تست نوار قلب جنین (Non Stress Test (NST))، و فیزیوتراپی) بود. روایی صوری چک لیست با نظر 10 تن از کارشناسان بیمارستان (سه نفر کارمند از واحدهای درآمد و مدارک پزشکی، سه کارشناس بیمه، دو نفر کارمند واحد ترخیص، یک نفر دکترای اقتصاد سلامت و یک نفر دکترای آمار) تایید گردید. اطلاعات مربوط به هزینه تعرفه گلوبال از بخشنامه سال 1391 شورای عالی بیمه در مورد چگونگی محاسبه هزینه خدمات جراحی گلوبال در بیمارستان درجه یک به دست آمد ]16[. و از فرمول (1) برای میانگین هزینه انجام شده برای یک خدمت گلوبال استفاده شد.
فرمول (1)