Ethics code: IR.IAU.TNB.REC.1402.086
Bazargan E, Ashrafi F, Elham S T. Antibacteria and Antibiofilm Properties of Tetracycline Loaded Niosomes against Klebsiella Pneumoniae Isolates: A Laboratory Study. JRUMS 2024; 23 (4) :307-321
URL:
http://journal.rums.ac.ir/article-1-7195-fa.html
بازرگان الهام، اشرفی فاطمه، سیاسی تربتی الهام. خصوصیات ضد باکتریایی و ضدبیوفیلمی نیوزومهای بارگذاری شده آنتیبیوتیک تتراسایکلین در برابر ایزولههای کلبسیلا پنومونیه: یک مطالعه آزمایشگاهی. مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان. 1403; 23 (4) :307-321
URL: http://journal.rums.ac.ir/article-1-7195-fa.html
دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال
متن کامل [PDF 559 kb]
(327 دریافت)
|
چکیده (HTML) (1053 مشاهده)
متن کامل: (806 مشاهده)
مقاله پژوهشی
مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان
دوره 23، تیر 1403، 221-207
خصوصیات ضد باکتریایی و ضدبیوفیلمی نیوزومهای بارگذاری شده آنتیبیوتیک تتراسایکلین در برابر ایزولههای کلبسیلا پنومونیه: یک مطالعه آزمایشگاهی
الهام بازرگان[1]، فاطمه اشرفی[2]، الهام سیاسی تربتی[3]
دریافت مقاله: 14/08/1402 ارسال مقاله به نویسنده جهت اصلاح: 23/12/1402 دریافت اصلاحیه از نویسنده: 02/04/1403 پذیرش مقاله: 04/04/1403
چکیده
زمینه و هدف: تولید بیوفیلم از دلایل مقاومت دارویی باکتریها است. هدف مطالعه حاضر سنتز ساختارهای نیوزومی حاوی آنتیبیوتیک تتراسایکلین و تعیین تأثیر آن بر جدایههای مقاوم به داروی کلبسیلا پنومونیه در یک سیستم درمانی مؤثر بود.
مواد و روشها: در این مطالعه آزمایشگاهی، نانونیوزوم حاوی تتراسایکلین (Tet-Nio) با استفاده از روش هیدراتاسیون لایه نازک سنتز شد و خصوصیات مورفولوژیکی، آزادسازی دارو بررسی شد. از تست MIC (Minimum inhibitory concentration)، کریستال ویوله، MBEC (Minimum biofilm eradication concentration) برای بررسی اثرات ضد باکتریایی و ضدبیوفیلمی علیه سویههای کلبسیلا پنومونیه مورد مطالعه در معرض تتراسایکلین آزاد و Tet-Nio استفاده شد و بیان ژن mrkA در 10 جدایه با استفاده از تست Real-Time PCR ارزیابی شد. برای آنالیز دادهها از تحلیل واریانس یکطرفه استفاده شده است.
یافتهها: فرمولاسیون شماره ۲ با اندازه ذرات 55/9±45/169 نانومتر، Polydispersity index برابر 010/0±168/0، میزان زتاپتانسیل برابر 63/1±55/24-، درصد بهدام اندازی دارو برابر 48/1±31/75 و درصد آزادسازی داروی تتراسایکلین در بازه 48 ساعت به میزان 15/1±34/45 درصد به عنوان فرمولاسیون بهینه انتخاب شد. نتایج تست میکروبی نشان داد که ساختار Tet-Nio دارای اثرات ضد باکتریایی بیشتری نسبت به داروی آزاد است. همچنین، بیان شد که فرمولاسیون بهینه Tet-Nio میتواند به طور معنیداری با کاهش بیان ژن mrkA تشکیل بیوفیلم را در باکتریهای پاتوژن کلبسیلا پنومونیه نسبت به گروه دارویی کاهش دهد (001/0>P).
نتیجهگیری: نیوزمهای حاوی تتراسایکلین توانستند تشکیل بیوفیلم را در ایزوله مقاوم به دارو کلبسیلا پنومونیه مهار نمایند. بنابراین، میتوان در مطالعات بالینی از آنها برای مقابله با عفونتهای بیمارستانی ناشی از کلبسیلا پنومونیه استفاده کرد.
واژههای کلیدی: نیوزوم، تتراسایکلین، کلبسیلا پنومونیه، بیوفیلم، مقاومت آنتیبیوتیکی
ارجاع: بازرگان ا، اشرفی ف، سیاسیتربتی ا، خصوصیات ضد باکتریایی و ضدبیوفیلمی نیوزومهای بارگذاری شده آنتیبیوتیک تتراسایکلین در برابر ایزولههای کلبسیلا پنومونیه: یک مطالعه آزمایشگاهی. مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، سال 1403، دوره 23 شماره 4، صفحات: 221-207.
مقدمه
کلبسیلا پنومونیه (Klebsiella pneumoniae) یکی از باکتریهای گرم منفی با فراوانی بالای مقاومت چند دارویی است که باعث عفونت در بیماران بستری میشود (2-1). کلبسیلا، یک پاتوژن گرم منفی، بیحرکت، اکسیداز منفی، فرصتطلب و دارای کپسول پلیساکاریدی است. این باکتری، فرصتطلب، باعث ذاتالریه، سپتیسمی و عفونتهای مجاری ادراری در بیماران بستری میشود. در کلبسیلا پنومونیه ژنهای مقاومت چنددارویی افزایش یافته است که باعث درمان دشوار این عفونت بیمارستانی میشود. این باکتری به طور گسترده مقاومت چنددارویی را در برابر آنتیبیوتیکهای معمول از جمله بتالاکتامهای با طیف گسترده، فلوروکینولونها، آمینوگلیکوزیدها، تریمتوپریم و سولفامتوکسازول نشان داده است. مشخصات ژنی گزارش شده در کلبسیلا پنومونیه مقاوم به چند دارو شامل ژنهای blaSHV، blaCTX-M، blaTEM، blaOXA، و blaNDM بتالاکتاماز، کاست ژن اینتگرون کلاس 1 و ژن پروتئین غشاء خارجی ompK36 و ompA، ژنهای fim (فیمبریا نوع ۱)، ژن های mrk (فیمبریای نوع 3) و ecp (E. Coli common pili) میباشد. این ژنها بیشترین گزارش را در سویههای کلبسیلا پنومونیه مقاوم به چند دارو دارند (4، 3).
تولید بیوفیلم یکی از دلایل مقاومت دارویی باکتریها است (5). به منظور تشکیل یک بیوفیلم، بیشتر سویههای این باکتری، فیمبریای نوع 3 را تشکیل میدهند تا به سلولهای مختلف و سطوح خارج سلولی بچسبند. فیمبریای نوع 3 از دو جزء تشکیل شده است که شامل فیمبریای اصلی (Main fimbriae; MrkA) و فیمبریای چسبنده (Adhesive fimbriae; MrkD) میباشد (6). طبق تحقیقات، وجود فیمبریای چسبنده MrkD برای رشد روی سطوح حاوی کلاژن ضروری است (8، 7). تولید بیوفیلم همچنین توانایی باکتری را برای زنده ماندن در محیطهای خشن میزبان افزایش میدهد و مسئول عفونتهای مزمن و پایدار است (9). یکی از آنتیبیوتیکهایی که برای درمان باکتریهای مقاوم به دارو استفاده میشود، تتراسایکلین است. تتراسایکلینها به دلیل سمیت کم، فعالیت وسیعالطیف در برابر پنومونی مولد بتالاکتاماز، تحملپذیری و دسترسی آسان به بازار، به طور گسترده در دامها و انسانها استفاده میشوند (10). تتراسایکلینها به طور خاص زیر واحد ریبوزومی S 30 را مهار میکنند و مانع از اتصال aminoacyl-tRNA به محل گیرنده در مجموعه mRNA-ریبوزوم میشوند. متأسفانه، استفاده بیرویه از این آنتیبیوتیکها منجر به مقاومت آنتیبیوتیکی شده است. بنابراین، هدفمندسازی دارویی تتراسایکلین برای جلوگیری و کاهش مقاومت آنتیبیوتیکی از اهمیت بالایی برخوردار است (11).
نیوزومها (Niosomes) از جمله پرکاربردترین نانوحاملها در داروسانی هستند که حاوی لیپیدهای آمفیپاتیک و سورفکتانتهای غیریونی هستند. آنها از یک یا چند لایه متراکم تشکیل شده و داروهای محلول در آب و محلول در چربی را در خود محصور میکنند (12). نیوزومها نانوذرات سورفکتانت غیریونی هستند که خواص لیپوزوم را بهبود بخشیدهاند. مزیت نیوزومها، تشکیل غشاء توسط سورفکتانتهای غیریونی به جای فسفولیپیدها (که در لیپوزومها استفاده میشود)، افزایش پایداری و عدم تمایل به اکسیداسیون و کاهش هزینه آن است. نیوزومها ترکیبات آمفیپاتیک هستند و یک غشاء آبگریز هسته آبی داخلی آنها را به دام میاندازد. این غشاء آبگریز دارای نفوذپذیری آب بالا و بار خنثی است. بنابراین، به راحتی با غشاء سلولی ترکیب میشود تا ترکیبات دارویی آبگریز و آبدوست را تحویل دهد (15-13).
با توجه به مقاومت دارویی که توسط عفونتهای بیمارستانی با تولید بیوفیلم ایجاد میشود و همچنین مزایای نانوحاملهای نیوزومی برای حمل عوامل آنتیبیوتیکی، ضرورت استفاده از روشهای جدید بر پایه نانو برای مقابله با عفونتهای مقاوم به دارو احساس میشود (16). لذا، هدف از این مطالعه تعیین خصوصیات ضد باکتریایی و ضدبیوفیلمی نیوزومهای بارگذاری شده آنتیبیوتیک تتراسایکلین در برابر ایزولههای کلبسیلا پنومونیه بود.
مواد و روشها
در این مطالعه آزمایشگاهی، تعداد 100 نمونه شامل ادرار، زخم، مایع مغزی نخاعی، خون و خلط از بیمارستانهای تهران (شامل بیمارستان بقیه الله و امام خمینی) از مهر 1401 تا فروردین 1402 جمعآوری شد که از بین آنها 30 سویه کلبسیلا پنومونیه شناسایی شد (30=n). این مطالعه توسط کمیته اخلاق دانشگاه آزاد اسلامی تهران شمال با شناسه IR.IAU.TNB.REC.1402.086 تأیید شده است. تست آنتیبیوگرام با استفاده از روش دیسک دیفیوژن برای شناسایی سویههای مقاوم انجام شد. سویههای کلبسیلا پنومونیه با استفاده از تستهای بیوشیمیایی مانند SIM (Sulfur، Indole، Motility)، TSI (Triple Sugar Iron)، MR-VP (Methyl-red VOGES-PROSKAUER Broth)، اوره، سیترات، و اکسیداز شناسایی و جداسازی شدند. کلبسیلا پنومونیه ATCC 13884 به عنوان سویه مرجع در این مطالعه استفاده شد.
نیوزومهای حاوی تتراسایکلین (Tet-Nio) بر اساس روش هیدراتاسیون لایه نازک سنتز شدند. در این روش، مقادیر وزنی Span60 و Tween60 (بر اساس سه نسبت مختلف Span60 به Tween60) با کلسترول در محلول کلروفرم (خریداری شده از سیگما آلدریچ، ایالات متحده آمریکا) حل شده و تحت خلاء در دمای 60 درجه سانتیگراد توسط اواپراتور چرخشی (هایدولف، آلمان) (1 ساعت، 120 دور در دقیقه) تبخیر شدند. سپس هیدراتاسیون فیلم تشکیل شده با استفاده از محلول تتراسایکلین 1 میلیگرم بر میلیلیتر (تهران دارو، ایران) در بافر فسفات (Phosphate-buffered saline; PBS) (7/2=pH، یک ساعت، 120 دور در دقیقه) انجام شد. در نهایت، ترکیبات تهیه شده به مدت 7 دقیقه با استفاده از دستگاه سونیکاتور پروب (پردازنده اولتراسونیک Hielscher up50H، آلمان) فراصوت شدند. نمونهها برای بررسیهای بیشتر در دمای 4 درجه سانتیگراد نگهداری شدند (17).
مورفولوژی Tet-Nio با میکروسکوپ الکترونی رویشی (Scanning electron microscopy; SEM) مورد بررسی قرار گرفت. ارزیابی میانگین اندازه ذرات، شاخص چند پراکندگی (Polydispersity index; PDI) و بار زتا فرمولهای سنتز شده با تکنیک پراکندگی نور پویا (Dynamic light scattering; DLS) با دستگاه Nano ZS3600 (Malvern Instrument, U.K) در دمای اتاق انجام شد. برای این منظور ابتدا سوسپانسیون 1:100 نمونه در آب دیونیزه رقیق شد. سپس یک قطره نمونه روی یک فیلم رسانا مانند آلومینیوم پخش شد و در دمای اتاق خشک شد (18).
میزان راندمان به دام افتادن برای فرمولاسیونهای سنتز شده با تعیین مقدار تتراسایکلین محبوس و تتراسایکلین غیرمحبوس در نیوزومها با استفاده از روش اولترافیلتراسیون مشخص شد. به طوری که 1 میلیلیتر از Tet-Nio به مدت 1 ساعت در دمای 4 درجه سانتیگراد (14000×g) سانتریفیوژ (سانتریفیوژ Eppendorf® 580R، آلمان) شد. مقدار تتراسایکلین در هر نمونه با محاسبه حداکثر جذب مایع رویی در طول موج 272 نانومتر تعیین شد. درصد راندمان جذب ( Entrapment efficiency; EE) بر اساس فرمول زیر اندازهگیری شد (19):
EE% = (مقدار کل تتراسایکلین اولیه محبوس شده در نیوزومها - مقدار تتراسایکلین آزاد) / مقدار کل تتراسایکلین× 100.
فرآیند آزادسازی تتراسایکلین از ساختار نیوزومها با استفاده از ۲ میلیلیتر محلول تتراسایکلین و نیوزومهای بارگذاری شده با تتراسایکلین در یک غشاء دیالیز (MWCO 12 KDa) مورد بررسی قرار گرفت. کیسههای دیالیز سپس به آرامی (50 دور در دقیقه) در 50 میلیلیتر بافر PBS در دمای 37 درجه سانتیگراد (4/7=pH) هم زده شدند. سپس 1 میلیلیتر از هر نمونه در فواصل زمانی معین (1، 2، 4، 8، 24، 48 و 72 ساعت) گرفته شد و سرعت رهاسازی نمونهها با اسپکتروفتومتری ارزیابی شد. علاوه بر این، مکانیسم انتشار تتراسایکلین با پروفایلهای جنبشی آزادسازی مختلف (مدل صفر، مرتبه اول، هیگوچی و کورسمایر-پپس) مورد بررسی قرار گرفت (20).
حداقل غلظت مهارکننده (Minimum inhibitory concentration; MIC) و sub-MIC برای سویههای کلبسیلا پنومونیه مورد مطالعه در معرض تتراسایکلین آزاد و Tet-Nio با استفاده از روش میکرورقیقسازی براث مؤسسه استاندارد آزمایشگاهی بالینی (Clinical & Laboratory Standards Institute; CLSI) تأیید شد (14). علاوه بر این، برای تعیین حداقل غلظت آنتی باکتریال (Minimum antibacterial concentration; MBC)، 10 میکرولیتر از هر چاهک روی مولر هینتون آگار (HiMedia Pvt Ltd، هند) پخش شد و در دمای 37 درجه یک شبه انکوبه شد. سپس با شمارش کلنیها، MBC به عنوان کمترین غلظت نمونه گزارش شد که منجر به کاهش 9/99 درصدی تلقیح اولیه شد (14).
تشکیل بیوفیلم در کلبسیلا پنومونیه جدا شده از نمونهها به روش میکروتیتر پلیت انجام شد. طبق فرمول ارائه شده توسط استپانوویچ و همکاران، جدایهها به سویههای کاملاً چسبنده، نسبتاً چسبنده، ضعیف چسبنده و غیر چسبنده تقسیم شدند. ارزیابی مهار تشکیل بیوفیلم در دو مرحله قبل و بعد از درمان (با تتراسایکلین و نیوزوم حاوی تتراسایکلین) با استفاده از روش میکروتیتر پلیت انجام شد (14).
توانایی عوامل آزمایش برای ایجاد اختلال در بیوفیلمهای از قبل تشکیل شده، با استفاده از MBEC (Minimum biofilm eradication concentration) اندازهگیری میشود. پس از تشکیل بیوفیلم توسط سویهها، چاهکها با آب مقطر استریل شسته شدند و ۲۰۰ میکرولیتر از هر غلظت آزمایش شده از محلول تتراسایکلین آزاد و نیوزومهای بارگذاری شده با تتراسایکلین اضافه شد. پلیتها به مدت ۲۴ ساعت به صورت هوازی در دمای ۳۷ درجه سانتیگراد انکوبه (شیماز، ایران) شدند و OD بیوفیلمها در طول موج 570 نانومتر اندازهگیری شد. برای کنترل منفی، سویه تریپتیک تلقیح نشده (اکسوئید، ایالات متحده آمریکا) مورد استفاده قرار گرفت، در حالی که کشت ساده کلبسیلا پنومونیه به عنوان کنترل مثبت مورد استفاده قرار گرفت. MBEC به عنوان کمترین غلظت تعیین شد که میانگین OD بیوفیلم کمتر یا مساوی با OD کنترل منفی را نشان میدهد. آزمایشها در سه تکرار انجام شدند (21).
بیان ژن مرتبط با بیوفیلم در سویه های کلبسیلا پنومونیه مورد ارزیابی قرار گرفت. در ابتدا، برای استخراج RNA، جدایههای حاوی ژن بیوفیلم ابتدا با غلظتهای زیر MIC نمونهها (تتراسایکلین و تتراسایکلین بارگذاری شده در نیوزوم) به مدت ۲۴ ساعت تیمار شدند. سپس RNA با استفاده از کیت استخراج (Qiagen RNA، ایالات متحده آمریکا) طبق پروتکل استخراج شد. سپس سنتز cDNA از RNAهای استخراج شده توسط کیت رونویسی معکوس QuantiTect (کیجن، ایالات متحده آمریکا) با استفاده از پرایمرهای هگزامر تصادفی انجام شد. غلظت cDNA های سنتز شده توسط نانو دراپ تعیین و تأیید شد. بیان ژن بیوفیلم با استفاده از روش Real-Time کمی PCR (Applied Biosystems، UK) ارزیابی شد. ترکیبات در حجم ۲۰ میکرولیتر شامل ۲ میکرولیتر cDNA، pmol ۱۰ از هر پرایمر و ۱۰ میکرولیتر Mastermix حاوی سایبر گرین بود که بر روی دستگاه مرحله یک ABI یا Applied Biosystems Real-Time PCR Instruments (ایالات متحده آمریکا) انجام شد. ژن 16srRNA نیز به عنوان کنترل داخلی مورد استفاده قرار گرفت. بیان نسبی ژنهای مورد مطالعه با استفاده از روش 2- ΔΔCT اندازهگیری شد. سپس از نرمافزار Rest برای محاسبه میزان بیان ژن و ترسیم نمودارهای مربوطه استفاده شد. در نهایت، تجزیه و تحلیل بیان با اندازهگیری نسبی بیان mRNA در مقایسه با سویه استاندارد کلبسیلا پنومونیه (ATCC 25923) انجام شد (15).
تجزیه و تحلیلهای آماری دادههای این مطالعه توسط نرمافزار SPSS نسخه 20 انجام شد. برای ارزیابی نرمال بودن توزیع دادهها از آزمون ناپارامتریک Kolmogorov-Smirnov استفاده شد و برای تجزیه و تحلیل دادههای Real-Time PCR و تشکیل بیوفیلم از آنالیز واریانس یکطرفه و از آزمون t مستقل استفاده شد. سطح معنیداری در آزمونها 05/0 در نظر گرفته شد.
نتایج
در جدول 1، فرمولاسیونهای تهیه شده از Tet-Nio بر اساس نسبتهای محتلف Span60 به Tween60 نشان داده شده است. فرمولاسیون بهینه مطابق با کوچکترین سایز، کمترین PDI و بیشترین میزان درصد EE و آزادسازی دارو انتخاب میشود. مطابق با این موضوع، فرمولاسیون شماره ۲ با اندازه ذرات 55/9±45/169 نانومتر، PDI برابر 168/0±010/0، میزان زتاپتانسیل برابر 63/1±55/24-، درصد بهدام اندازی دارو برابر 48/1±31/75 و درصد آزادسازی داروی تتراسایکلین در بازه 48 ساعت به میزان 15/1±34/45 درصد به عنوان فرمولاسیون بهینه انتخاب شد.
در این مطالعه شناسایی فرمولاسیون Tet-Nio با استفاده از دو تست SEM و DLS انجام شد که تست SEM ریخت شناسی فرمولاسیون بهینه را کروی، بههم چسبیده و کوچکتر از 100 نانومتر نشان داد (شکل 1) و تست DLS اندازه ذرات به طور میانگین 45/169 نانومتر نشان داد (شکل 2).
جدول 1- فرمولاسیونهای تهیه شده از Tet-Nio بر اساس نسبتهای مختلف Span60 به Tween60
فرمولاسیون |
Span60/Tween60
(mol ratio) |
Tet
(mg/ml) |
اندازه وزیکل (nm) |
PDI |
پتانسیل زتا (mV) |
EE (%) |
آزادسازی (48h, %) |
Tet |
Tet |
F1 |
75:25 |
1 |
21/5±65/205 |
012/0±213/0 |
24/1±93/27- |
21/1±29/64 |
29/1±63/50 |
F2 |
50:50 |
1 |
55/9±45/169 |
010/0±168/0 |
63/1±55/24- |
48/1±31/75 |
15/1±34/45 |
F3 |
25:75 |
1 |
37/6±24/231 |
021/0±273/0 |
12/1±39/30- |
06/1±53/57 |
67/1±93/34 |
