Ethics code: IR.SBMU.RETECH.REC.1402.704
Bashiri Barazandeh M, Golkar A, Tabesh H, Farzaneh F. Design and Evaluation of an Injectable Gelatin/Alginate Hydrogel Loaded with Ciprofloxacin for Vaginal Infection Therapy: A Laboratory Study. JRUMS 2025; 24 (8) :689-708
URL:
http://journal.rums.ac.ir/article-1-7721-fa.html
بشیری برازنده مصطفی، گلکار علی، تابش هادی، فرزانه فرح. طراحی و ارزیابی هیدروژل تزریقپذیر ژلاتین/آلژینات حاوی سیپروفلوکساسین برای درمان عفونتهای واژینال: یک مطالعه آزمایشگاهی. مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان. 1404; 24 (8) :689-708
URL: http://journal.rums.ac.ir/article-1-7721-fa.html
دانشگاه تهران
متن کامل [PDF 1259 kb]
(7 دریافت)
|
چکیده (HTML) (14 مشاهده)
متن کامل: (3 مشاهده)
مقاله پژوهشی
مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان
دوره 24، آبان 1404، 708-689
طراحی و ارزیابی هیدروژل تزریقپذیر ژلاتین/آلژینات حاوی سیپروفلوکساسین برای درمان عفونتهای واژینال: یک مطالعه آزمایشگاهی
مصطفی بشیری برازنده[1]، علی گلکار1، هادی تابش[2]، فرح فرزانه[3]
دریافت مقاله: 03/02/1404 ارسال مقاله به نویسنده جهت اصلاح: 03/06/1404 دریافت اصلاحیه از نویسنده: 14/07/1404 پذیرش مقاله: 16/07/1404
چکیده
زمینه و هدف: عفونتهای واژینال از مشکلات شایع در میان زنان هستند که اغلب توسط باکتریهایی مانندEscherichia coli و Staphylococcus aureus ایجاد میشوند. درمانهای موضعی رایج محدودیتهایی از جمله زمان ماندگاری کوتاه دارو، نیاز به مصرف مکرر و تحریکات موضعی دارند. لذا مطالعه حاضر با هدف طراحی و ارزیابی هیدروژل تزریقپذیر ژلاتین/آلژینات حاوی سیپروفلوکساسین برای بهبود درمان این عفونتها انجام شد.
مواد و روشها: در مطالعه آزمایشگاهی حاضر، هیدروژلهایی با غلظتهای مختلف ژلاتین و آلژینات، همراه با بارگذاری سیپروفلوکساسین تهیه شدند و ویژگیهای فیزیکی آنها شامل مورفولوژی، درصد تورم و رفتار رئولوژیکی برسی شد. پروفایل رهایش دارو تحلیل و و فعالیت ضدباکتریایی هیدروژل بهینه در برابر E.coli و S.aureus با تعیین حداقل غلظت مهاری و حداقل دُز کشندگی ارزیابی گردید. برای تجزیه و تحلیل دادهها از آزمونهای Shapiro–Wilk، Brown–Forsythe و تحلیل واریانس یکطرفه استفاده شد.
یافتهها: تحلیلهای مقایسهای نشان داد که هیدروژل تزریقپذیر آلژینات/ژلاتین با نسبت وزنی/حجمی ۶:۶ دارای ساختاری یکنواخت و رهایش کنترلشده دارو است و زیستسازگاری بالاتری نسبت به سایر فرمولاسیونهای دارد. آزمونهای ضدباکتریایی نشان دادند که هیدروژل حاوی سیپروفلوکساسین قادر به مهار رشد هر دو باکتری مورد آزمایش بوده و عملکردی مشابه سیپروفلوکساسین آزاد دارد، در حالی که سمیت آن بهطور قابلتوجهی کمتر است (0111/0=p).
نتیجهگیری: فرمولاسیون هیدروژل تزریقپذیر ژلاتین/آلژینات میتواند یک سامانه دارورسانی مؤثر برای درمان موضعی عفونتهای واژینال باشد. این سیستم با افزایش زمان ماندگاری دارو در محل، اثربخشی درمان را بهبود میبخشد و احتمالاً میتواند جایگزین مناسبی برای روشهای درمانی رایج باشد.
واژههای کلیدی: دارورسانی، سیپروفلوکساسین، هیدروژل تزریقپذیر، ژلاتین، آلژینات، عفونت واژینال
ارجاع: بشیری برازنده م، گلکار ع، تابش ه، فرزانه ف. طراحی و ارزیابی هیدروژل تزریقپذیر ژلاتین/آلژینات حاوی سیپروفلوکساسین برای درمان عفونتهای واژینال: یک مطالعه آزمایشگاهی. مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، سال 1404، دوره 24، شماره 8، صفحات: 708-649.
مقدمه
عفونتهای واژینال یکی از مشکلات شایع بهداشتی در بین زنان در سراسر جهان هستند که ممکن است منجر به ناراحتی، ترشح، سوزش و در صورت عدم درمان، عوارض جدیتری در سلامت باروری شوند. این عفونتها میتوانند منشأ باکتریایی، قارچی یا انگلی داشته باشند که در این میان، عوامل باکتریایی از شایعترین علل به شمار میروند (2، 1). درمانهای رایج برای عفونتهای باکتریایی واژینال معمولاً شامل تجویز موضعی آنتیبیوتیکها به صورت کرم، شیاف یا ژل هستند (6-3). اگرچه این روشها میتوانند مؤثر باشند، اما با محدودیتهایی از جمله زمان نگهداری کوتاه در محل، نیاز به مصرف مکرر و چسبندگی ضعیف به مخاط واژن مواجه هستند. علاوه بر این، درمانهای موضعی متداول ممکن است منجر به عوارضی مانند تحریک، سوزش و بر هم خوردن تعادل فلور طبیعی واژن شوند که احتمال بازگشت عفونت را افزایش میدهد (7). سیپروفلوکساسین یک آنتیبیوتیک وسیعالطیف از گروه فلوروکینولونها است که اثربخشی بالایی در برابر بسیاری از باکتریهای گرم مثبت و گرم منفی دارد. این دارو با مهار آنزیمهای DNA gyrase و topoisomerase IV که برای همانندسازی DNA باکتری ضروری هستند، عمل میکند (10-8)، در حالیکه سیپروفلوکساسین بهطور گستردهای در درمان سیستمیک استفاده میشود، کاربرد موضعی آن در عفونتهای واژینال کمتر مورد بررسی قرار گرفته است. رساندن هدفمند این دارو به محل عفونت میتواند اثربخشی آن را افزایش داده، عوارض جانبی سیستمیک را کاهش داده و پذیرش درمان توسط بیمار را بهبود بخشد (14-11). برای غلبه بر مشکلات درمانهای مرسوم، استفاده از هیدروژلهای موکوچسبنده، به ویژه آنهایی که از پلیمرهای طبیعی مانند ژلاتین و آلژینات تهیه شدهاند، مورد توجه قرار گرفته است (15، 16). این هیدروژلها به دلیل زیستسازگاری، زیستتخریبپذیری و خاصیت چسبندگی به مخاط، گزینهای مناسب برای افزایش زمان ماندگاری سیپروفلوکساسین در محل عفونت محسوب میشوند. ژلاتین محیط مناسبی برای بارگذاری و آزادسازی دارو فراهم میکند و آلژینات که یک پلیساکارید استخراج شده از جلبک دریایی است، در حضور یونهای کلسیم قابلیت ژلشدن مطلوبی دارد و پایداری ساختاری و چسبندگی به مخاط واژن را افزایش میدهد. در این مطالعه از دو نوع باکتری اشریشیا کلی (E.coli) و استافیلوکوکوس اورئوس (S.aureus) استفاده شده است که از عوامل شایع در عفونتهای واژینال به شمار میروند. E.coli یک باکتری گرم منفی است که به دلیل توانایی چسبندگی به سلولهای اپیتلیال، نقش مهمی در عفونتهای مجاری ادراری و واژن دارد (18، 17). S.aureus یک باکتری گرم مثبت است که به علت ویژگیهای بیماریزایی و مقاومت آنتیبیوتیکی، میتواند منجر به عفونتهای موضعی و سیستمیک متنوعی شود (20، 19).
هدف این مطالعه تعیین اثر سیپروفلوکساسین بارگذاری شده در هیدروژل تزریقپذیر موکوچسبنده ژلاتین/آلژینات برای درمان عفونتهای واژینال میباشد. با افزایش زمان ماندگاری دارو و بهبود تماس آن با بافت مخاطی، این فرمولاسیون میتواند به عنوان یک گزینه درمانی مؤثر و قابل قبول برای بیماران مورد استفاده قرار گیرد.
مواد و روشها
مطالعه حاضر از نوع آزمایشگاهی بوده و در بازه زمانی بهمنماه ۱۴۰۲ تا اسفندماه ۱۴۰۳، در دانشکدگان علوم و فناوریهای میانرشتهای دانشگاه تهران و مرکز تحقیقات پیشگیری از بیماریهای زنان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی انجام شده است این مطالعه دارای کد اخلاق از دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به شماره ثبت IR.SBMU.RETECH.REC.1402.704 میباشد.
ژلاتین، آلژینات، کلسیم گلوکونات، سیپروفلوکساسین، بافر سالین فسفات (Phosphate-Buffered Saline, PBS)، کیت آزمون (3-(4,5-dimethylthiazol-2-yl)-2,5-diphenyltetrazolium bromide, MTT)، محیط کشت (Dulbecco’s Modified Eagle Medium, DMEM)، سرم جنین گاوی (Fetal Bovine Serum, FBS)، تریپسین و محیط کشت مولر-هینتون (Mueller-Hinton, MH) از شرکت سیگما-آلدریچ تهیه شدند. تمام مواد شیمیایی بدون تصفیه بیشتر استفاده شدند. برای تمام آزمایشها از آب با گرید Milli-Q استفاده شد.
محلول نمک کلسیم گلوکانات و پلیمرهای ژلاتین و آلژینات به نسبت (1:1) حاوی سیپروفلوکساسین بر اساس مقادیر مشخص شده مطابق جدول 1 تهیه شد. جهت انجام فرآیند ژلیشدن، مقدار 2/0 میلیلیتر از محلول حاوی ژلاتین، آلژینات و سیپروفلوکساسین به داخل میکروتیوب منتقل شده و سپس 1/0 میلیلیتر از محلول نمک کلسیم گلوکانات به آن افزوده شد. بلافاصله پس از این مرحله، میکروتیوب روی ورتکس قرار گرفت و به مدت 2 دقیقه مخلوط گردید تا فرآیند شبکهای شدن و تشکیل هیدروژل به طور یکنواخت انجام شود. با اندکی تغییرات در درصد پلیمرها، پروتکل تهیه هیدروژل مطابق با روش گزارششده توسط Distler و همکاران اجرا شد (21).
جدول 1- درصدهای ساخته شده از هیدروژل و دارو (21)
| نام نمونه |
درصد آلژینات
(وزنی/حجمی) |
درصد ژلاتین
(وزنی/حجمی) |
درصد کلسیم گلوکانات
(وزنی/حجمی) |
سیپروفلوکساسین
(میلیگرم/ میلیلیتر) |
| H-1 |
4 |
4 |
5/1 |
5/0 |
| H-2 |
6 |
6 |
5/1 |
5/0 |
| H-3 |
8 |
8 |
5/1 |
5/0 |
برای ارزیابی خواص مکانیکی و رفتار رئولوژیکی هیدروژلهای H-1، H-2 و H-3 جهت بررسی تزریقپذیری، آزمون نرخ جریان (Flow Rate Sweep) در دمای ۲۵ درجه سانتیگراد با استفاده از دستگاه رئومتر با مشخصات دستگاه (MCR 300، Anton Paar، استرالیا) انجام گرفت. آزمون نرخ جریان بهمنظور بررسی تغییرات ویسکوزیته نسبت به نرخ برشی، در بازهای از 01/0 تا 100 در واحد (s⁻¹) انجام گرفت (22).
بهمنظور بررسی مورفولوژی سطحی و ساختار ریز داخلی هیدروژلهای H-1، H-2 و H-3 از میکروسکوپ الکترونی روبشی گسیل میدانی (FE-SEM) با مشخصات دستگاه (MIRA3، TESCAN، جمهوری چک) استفاده شد. این تکنیک تصویربرداری با وضوح بالا، مشاهده دقیق ساختار متخلخل، و ویژگیهای سطحی نمونهها را امکان میسازد. تصویربرداری در ولتاژ شتابدهنده 20 کیلوولت انجام شد که این ولتاژ برای بهبود کنتراست و وضوح تصویر در نمونههای پلیمری بسیار مناسب است (23).
برای بررسی ساختار شیمیایی نمونهها، آنالیز طیفسنجی مادون قرمز تبدیل فوریه (FT-IR) با مشخصات دستگاه (Perkin Elmer، Thermo Scientific، آمریکا) انجام شد. نمونههای جامد شامل آلژینات، ژلاتین، سیپروفلوکساسین و هیدروژل بهینه ابتدا بهطور کامل در دمای محیط خشک شدند. سپس مقدار مناسبی از هر نمونه با پتاسیم برمید خشک (KBr) آسیاب شده و قرص KBr به روش فشاری تهیه گردید. طیفهای FT-IR در محدوده عدد موج 400 تا 4000 با دقت تفکیک عدد موج 1 سانتیمتر معکوس ثبت شدند (24).
برای ارزیابی میزان جذب آب و رفتار تورمی هیدروژلهای H-1، H-2 و H-3، آزمایش تورم در شرایط کنترل شده انجام شد. در این راستا، نمونهها ابتدا با استفاده از دستگاه خشکایش انجمادی یا فریز درایر با مشخصات دستگاه (Alpha 1-2 LDplus، Martin Christ، آلمان) خشک شده و بهصورت متوالی سه بار توزین شدند تا میانگین وزن خشک آنها بهدست آید. سپس، نمونههای خشک شده در چاهکهای ۱۲ خانهای حاوی محلول بافر فسفات سالین، در دمای ۳۷ درجه سانتیگراد و در بازههای زمانی 25/0، 5/0، 1، 3، 6 و 24 ساعت غوطهور شدند. پس از پایان هر بازه زمانی، نمونهها بهآرامی از محلول خارج شده و سطح آنها با کاغذ صافی (Whatman, Grade 1) بهنرمی خشک گردید و وزن مرطوب (Mw) آنها اندازهگیری شد. در نهایت مطابق با معادله 1 میزان تورم هیدروژلها بر اساس رابطه زیر محاسبه گردید (25).