محمود رضا حیدری، مهرداد واحدیان، سارا مومن زاده، محمد مهدی حیات بخش عباسی،
جلد ۴، شماره ۱ - ( ۶-۱۳۸۴ )
خلاصه
سابقه و هدف: برخی گیاهان در طب سنتی، به عنوان تسکین دهنده درد استفاده می‌شوند. هدف از این پژوهش بررسی اثر ضد دردی گیاه سورنجان کرمانی یا گل حسرت بود که در طب سنتی و تجربی به عنوان ضد درد توصیه شده است.
مواد و روش‌ها: نمونه گیاهی از نواحی اطراف کرمان (جوپار) جمع‌آوری و توسط گیاه‌شناس شناسایی و نام‌گذاری شد. پیاز خشک شده گیاه، پودر و به روش پرکوله عصاره‌گیری و توسط دستگاه تقطیر در خلاء و آون تا حد خشک شدن تغلیظ گردید. عصاره متانولی پرکوله گیاه با دوزهای مختلف به صورت داخل صفاقی، به موش‌های سوری سفید بالغ نر در محدوده وزنی
۲۵-۲۰ گرم تزریق و اثر ضد دردی آن با آزمون‌های هات‌پلیت (Hot plate) و فرمالین بررسی گردید.
یافته‌ها: در آزمون هات‌پلیت اثر ضد دردی دوزهای مختلف عصاره با گروه کنترل تفاوت معنی‌دار داشت (۰۱/۰>p). در بررسی دوز ۲۰۰ میلی‌گرم بر کیلوگرم عصاره، عوارض سمی مانند اسهال و خواب آلودگی در موش‌ها مشاهده شد. در آزمون فرمالین دوزهای ۵۰ و ۱۰۰ میلی‌گرم بر کیلوگرم از عصاره در زمان‌های ۱۵-۱۰ دقیقه به بعد، اثر ضد دردی قابل ملاحظه‌ای نسبت به گروه کنترل ایجاد نمودند (به ترتیب ۰۵/۰>p و ۰۱/۰>p). در آزمون فرمالین تفاوت معنی‌داری بین اثر ضد دردی دوز mg/kg۱۰۰ عصاره، مرفین و آسپرین در فاز مزمن مشاهده نشد. در آزمون هات‌پلیت در زمان‌های ۱۵و۳۰ دقیقه پس از تزریق، اثر ضد دردی عصاره کمتر از مرفین (۰۱/۰>p) و در مقایسه با آسپرین، اثر ضد دردی عصاره در زمان‌های ۱۵ دقیقه پس از تزریق، کمتر از آسپرین (۰۱/۰>p) بود، اما در زمان ۶۰ دقیقه پس از تزریق، بیشتر از آسپرین (۰۵/۰>p) بود. پیش درمانی حیوان‌ها با نالوکسان باعث کاهش اثر ضد دردی عصاره در همه زمان‌ها (۰۱/۰>p) به جزء ۱۵ دقیقه در آزمون هات‌پلیت شد و در آزمون فرمالین به جزء زمان‌های ۱۰-۵، ۱۵-۱۰ و ۳۰-۲۵ دقیقه اثر ضد دردی عصاره در بقیه زمان‌ها کاهش معنی‌داری پیدا کرد (۰۱/۰>p).
نتیجه‌گیری: در این پژوهش اثر ضد دردی مناسبی از عصاره سورنجان کرمانی در آزمون‌های هات‌پلیت و فرمالین مشاهده گردید و احتمال دخالت گیرنده‌های اپیوییدی در اثر ضد دردی آن وجود دارد.
واژه‌های کلیدی: سورنجان کرمانی، آزمون هات‌پلیت، آزمون فرمالین، اثر ضد دردی
چکیده