جواد فحانیک بابایی، مهرانگیز صدوقی، حمیرا زردوز، هدایت صحرایی، حسین بهادران، ساغر سعیدآبادی، حسین دشت‌نورد، سیروس جلیلی، سیمین ریاحی،
جلد ۹، شماره ۱ - ( ۱-۱۳۸۹ )
چکیده
زمینه و هدف : مطالعات قبلی نشان داده‌اند که مصرف مورفین در طی دوران بارداری می‌تواند منجر به تأخیر در نمو جنین و یا عملکرد غیر طبیعی دستگاه عصبی شود. این پژوهش به بررسی اثر مصرف مورفین توسط مادر بر تکوین قشر بویایی در موش‌های بزرگ آزمایشگاهی نژاد ویستار پرداخته است.
مواد و روش‌ها : در این تحقیق مداخله‌ای- تجربی از ۱۲ سر موش بزرگ آزمایشگاهی نژاد ویستار با محدوده وزنی ۳۰۰-۲۵۰ گرم استفاده شد. گروه آزمایش ۰۵/۰ میلی‌گرم بر کیلوگرم مورفین در آب آشامیدنی و گروه کنترل فقط آب آشامیدنی دریافت‌کردند. در روز ۱۹ بارداری موش‌ها با کلروفرم کشته شده و جنین‌ها طی عمل جراحی از بدن حیوان خارج و به منظور فیکس شدن به مدت دو هفته در محلول فرم آلدیید ۱۰% قرار گرفتند. سپس جنین‌ها با استفاده از ترازوی دیجیتال توزین شده و طول سری- دمی، محور پشتی- شکمی، فرونتال- اکسی‌پیتال، عرض شکم و طول محور دوطرفی آهیانه آنها اندازه‌گیری شد. جنین‌ها مراحل پردازش بافتی را طی کرده و پس از برش‌گیری و رنگ‌آمیزی با روش هماتوکسیلین- ائوزین و نیترات نقره از نظر تکوین قشر بویایی مورد بررسی میکروسکوپی قرار گرفتند.
یافته‌ها: کاهش طول محور پشتی - شکمی و فرونتال- اکسی‌پیتال (به ترتیب ۰۵/۰ p< و ۰۱/۰ p< ) و عدم تغییر طول محور سری - دمی، عرض شکم و طول محور دو طرفی آهیانه و نیز کاهش وزن جنین‌ها در گروه آزمایش مشاهده شد. از نظر بافت‌شناسی تأخیر رشد در سه لایه قشر بویایی و هم‌چنین کاهش تراکم سلول‌ها و زوائد نورون‌ها در گروه آزمایش وجود داشت (۰۵/۰ p< ).
نتیجه‌گیری: ا ین پژوهش نشان داد که مصرف خوراکی مورفین در دوران بارداری باعث بروز نقص در تکوین قشر بویایی جنین و تأخیر رشد سلول‌ها در این ناحیه از مغز و هم‌چنین موجب کاهش وزن و طول جنین می‌گردد. این آسیب‌ها ممکن است منشاء تغییرات رفتاری دیده شده در حیواناتی باشد که از مادران باردار معتاد به دنیا آمده‌اند.
واژه‌های کلیدی: مرفومتری ، قشر بویایی، مورفین، موش صحرایی
