مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان

خلاصه

سابقه و هدف: اختلالات ناشی از کمبود ید یکی از مهم‌ترین اپیدمی‌ها در دنیا می‌باشد و در کشور ما نیز از سال‌های گذشته به عنوان یکی از اپیدمی‌های مهم بوده است. اینک از شروع برنامه یددار کردن نمک نزدیک به 10 سال می‌گذرد. برای ارزیابی وضعیت اختلالات ناشی از کمبود ید، شناسایی مناطق در معرض خطر و پایش و ارزشیابی برنامه های کنترل آن، مثل برنامه یددار کردن نمک، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار می‌باشند. هدف از این مطالعه تعیین شیوع کلی گواتر و میزان ید ادرار دانش آموزان 11-6 ساله شهرستان یزد و نیز مشخص کردن وضعیت شهرستان پس از 10 سال اجرای برنامه یددار کردن نمک طعام است.

مواد و روش‌ها: در این مطالعه 1989 نفر دانش آموز ابتدایی(1367 نفر پسر و 622 نفر دختر) 6 تا 11 ساله از مدارس ابتدایی شهرستان یزد به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چند مرحله‌ای انتخاب و توسط دو پزشک آموزش دیده در ارتباط با معاینه غده تیرویید دانش آموزان معاینه شدند. از یک سیزدهم کل افراد (140 نفر) نمونه ادرار و نمک مصرفی در منزل جمع‌آوری شد. ید ادرار به روش هضمی و ید نمک با استفاده از کیت تست سریع به صورت کیفی اندازه‌گیری گردید.

یافته‌ها: شیوع کلی گواتر در شهرستان 2/40، در دختران 41 و در پسران 9/39 درصد مشخص شد. از سوی دیگر شیوع گواتر درجه یک 7/38 (دختران 2/39% و پسران 5/38%) و درجه 2, 5/1 درصد (دختران 8/1% و پسران 4/1%) بدست آمد. تفاوت بین دختران و پسران از لحاظ آماری معنی‌دار نبود. شیوع کلی گواتر در سنین 9/6-6 , 9/7-7 , 9/8-8 , 9/9 –9 و 11-10 سال به ترتیب 39، 5/37، 42، 40 و 1/42، شیوع گواتر درجه 1 به ترتیب  7/38 , 2/35 , 5/40, 8/38 و 9/39 درصد و شیوع گواتر درجه 2 در این سنین به ترتیب 3/0 , 3/2 , 5/1 , 3/1 و 2/2 درصد بدست آمده است که شیوع گواتر در سنین مختلف تفاوت آماری معنی‌داری نیست ( 3/. = p). میانگین کلی ید ادرار 122±258 میکروگرم در لیتر، (در دختران 115±244 و در پسران 125±265 میکروگرم در لیتر) بدست آمد که تفاوت به لحاظ آماری بین دو جنس معنی‌دار نبود. در مجموع 10 درصد از افراد ید ادرارشان کمتر از 100، 4/26 درصد در حد کافی، یعنی 200-100 و 6/63 درصد بیش از 200 میکروگرم در لیتر بوده است. 7/40 درصد از افراد گروه ید ادرارشان 300 میکروگرم در لیتر و بالاتر بود. در کل 2/3 درصد از نمونه‌های نمک فاقد ید بوده است، 6/5 درصد در حد 15 پی.پی.ام و 2/91 درصد در حد 30 پی.پی.ام و بالاتر ید داشته‌اند. به این ترتیب تقریباً 8/96 درصد از نمونه‌های نمک یددار بوده است.

نتیجه گیری: نتایج این بررسی نشان می دهد، شیوع کلی گواتر، بخصوص گواتر درجه 2  بشدت در شهرستان یزد کاهش یافته است و به لحاظ ید ادرار، وضعیت نسبت به گذشته بسیار تغییر کرده است، به طوری که نه فقط ید ادرار افزایش یافته، بلکه درصد عمده‌ای از افراد ید ادرارشان از محدوده ایده آل تعیین شده توسط سازمان جهانی بهداشت فراتر رفته است

واژه‌های کلیدی: یزد، کمبود ید، گواتر اندمیک، ید ادرار، دانش آموزان ابتدایی