مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان

چکیده زمینه و هدف: گزارش‌های متعددی وجود دارند که نشان می‌دهند قرار گرفتن در معرض میدان‌های الکتریکی و مغناطیسی در فرکانس‌های 50 و60 هرتز باعث به خطر افتادن سلامتی می‌شود. اعمال این میدان‌ها ممکن است اثراتی روی دستگاه تولید مثل بگذارد و برای افرادی که در اطراف آن‌ها زندگی می‌کنند مضر باشد. هدف این مطالعه ارزیابی اثرات میدان‌های مغناطیسی ثابت بر محور تولید مثلی موش صحرایی نر است.

مواد و روش‌ها: این مطالعه تجربی بر روی 144 سر موش صحرایی نر بالغ نژاد ویستار که از نظر سن و وزن شرایط یکسانی داشتند، انجام شد. مطالعه شامل سه پروتکل که هر پروتکل شامل چهار دسته 12 تایی (48 سر) موش بود. موش‌ها پس از سازگاری با شرایط آزمایش به طور تصادفی در معرض میدان‌های مغناطیسی ثابت با شدت‌های0، 6، 12 و24 میلی‌تسلا (mT) روزانه 40 دقیقه به مدت 34 روز( گروه 1)، 2 ساعت به مدت 17 روز (گروه 2) و 2 ساعت به مدت 34 روز( گروه 3) قرار گرفتند. همه پروتکل‌ها روزانه ساعت 9 صبح شروع می‌شد. بعد از انجام آزمایشات، حیوان‌ها بیهوش و نمونۀ خون آن‌ها در لوله‌های جداگانه جمع‌آوری می‌گردید، سپس سرم آن‌ها جدا و تا زمان اندازه‌گیری هورمون‌ها در فریزر 20- درجه سانتی‌گراد نگهداری می‌شدند. هورمون‌های تستوسترون و گنادوتروپ‌ها با استفاده از دستگاه گاما کانتر و به روش رادیو ایمونواسی اندازه‌گیری شد. اطلاعات به دست آمده با آزمون آماری ANOVA و تست پشتیبان توکی آنالیز شد و 05/0p< معنی‌دار در نظر گرفته شد.

یافته‌ها: در پروتکل اول (روزانه 40 دقیقه به مدت 34 روز) اعمال میدان مغناطیسی در گروه 6 میلی‌تسلا سبب افزایش تستوسترون نسبت به گروه‌های دیگر شد (01/0p<). برعکس در پروتکل دوم اعمال میدان‌های مغناطیسی ثابت (روزانه 2 ساعت به مدت 17 روز)، کاهش معنی‌داری در سطوح تستوسترون و FSH ایجاد کرد (05/0p<). در پروتکل سوم میدان مغناطیسی ثابت (روزانه 2 ساعت به مدت 34 روز) با شدت 12 میلی‌تسلا نسبت به 6 میلی‌تسلا باعث کاهش معنی‌دار در میزان تستوسترون شد (05/0p<). ضمناً در تمام پروتکل‌ها میزان هورمون LH تغییر معنی‌داری پیدا نکرد.

نتیجه‌گیری: به طور خلاصه میدان‌های مغناطیسی ثابت اختلالاتی در محور هیپوتالاموس– هیپوفیز- گونادی در موش صحرایی نر به وجود ‌می‌آورند و با افزایش شدت در معرض قرار گرفتن، این اختلال ممکن است در سطح اندام هدف و یا درسطح سیستم عصبی افزایش یابد.

واژه‌های کلیدی: میدان مغناطیسی، هورمون محرک فولیکولی، هورمون لوتئینی، تستوسترون