Ethics code: IR. RUMS.REC.1401.033
Valizadegan S, Ahmadinia H, Vazirinegad R, Rezaeian M. Studying the Geographic Epidemiology of Suicide and Attempted Suicide in the Cities of Kohgiluyeh and Boyer Ahmad Province During 2017 to 2021. JRUMS 2024; 23 (2) :134-156
URL:
http://journal.rums.ac.ir/article-1-7162-fa.html
ولی زادگان صدیقه، احمدی نیا حسن، وزیری نژاد رضا، رضائیان محسن. بررسی اپیدمیولوژی جغرافیایی خودکشی و اقدام به آن در سطح شهرستانهای استان کهگیلویه و بویراحمد طی سالهای 1396 تا 1400: یک مطالعه مقطعی. مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان. 1403; 23 (2) :134-156
URL: http://journal.rums.ac.ir/article-1-7162-fa.html
استاداپیدمیولوژی، رئیس گروه اپیدمیولوژی و آمار زیستی دانشکده پزشکی رفسنجان،رفسنجان
متن کامل [PDF 1057 kb]
(384 دریافت)
|
چکیده (HTML) (981 مشاهده)
متن کامل: (1114 مشاهده)
مقاله پژوهشی
مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان
دوره 23، اردیبهشت 1403، 156-134
بررسی اپیدمیولوژی جغرافیایی خودکشی و اقدام به آن در سطح شهرستانهای استان کهگیلویه و بویراحمد طی سالهای 1396 تا 1400: یک مطالعه مقطعی
صدیقه ولیزادگان[1]، حسن احمدینیا[2]، رضا وزیرینژاد[3]، محسن رضائیان[4]
دریافت مقاله: 08/07/1402 ارسال مقاله به نویسنده جهت اصلاح: 20/08/1402 دریافت اصلاحیه از نویسنده: 19/02/1403 پذیرش مقاله: 22/02/1403
چکیده
زمینه و هدف: خودکشی و اقدام به آن یکی از مشکلات عمده بهداشت عمومی محسوب میشود و با توجه به عوامل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، محیطی و فردی متفاوت است. لذا هدف مطالعه حاضر تعیین اپیدمیولوژی جغرافیایی خودکشی و اقدام به آن در یک دوره 5 ساله در سطح شهرستانهای استان کهگیلویه و بویراحمد بود.
مواد و روشها: در این مطالعه مقطعی، تمام افرادی که طی سالهای 1396 تا 1400 در شهرستانهای استان کهگیلویه و بویراحمد خودکشی (382 مورد) و اقدام به خودکشی (7039 مورد) داشتند، مورد بررسی قرار گرفتند. اطلاعات با چکلیست برنامه کشوری پیشگیری از خودکشی جمعآوری و میزان بروز استاندارد شده سنی برای شهرستانها محاسبه شد.
یافتهها: بیشترین موارد خودکشی شهرستانها در افراد سنین 15 تا 24 سال (50/76-80/30 درصد) و 25 تا 34 سال (50-90/5 درصد)، مجرد (100-20/46 درصد)، بیکار (90/52-54/23 درصد) و خانهدار (50/38-90/11 درصد) بود و همچنین بیشترین موارد اقدام به خودکشی نیز در افراد سنین 15 تا 24 سال (50/57-40/44 درصد)، 25 تا 34 سال (60/32-70/25 درصد)، مجرد (70/80-69/45 درصد)، بیکار (10/70-84/20 درصد)، و خانهدار (83/45-50/18 درصد) بود. مردان بیشترین فراوانی را در خودکشی و زنان بیشترین فراوانی را در اقدام به خودکشی داشتند.
نتیجهگیری: در همه شهرستانهای استان، اکثر افرادی که خودکشی و یا اقدام به آن داشتند در سنین 15 تا 34 سال و بیکار بودند. لذا لازم است که متولیان امر سلامت نسبت به غربالگری و ارجاع گروههای آسیبپذیر و همچنین ایجاد زمینههای اشتغال، تشکیل خانواده جوانان، آموزش مسائل بلوغ و دیگر مشکلات این گروه سنی توجه ویژهای داشته باشند.
واژههای کلیدی: اپیدمیولوژی، خودکشی، اقدام به خودکشی، کهگیلویه و بویراحمد
ارجاع: صدیقه ولی زادگان، حسن احمدی نیا، رضا وزیری نژاد، محسن رضائیان. بررسی اپیدمیولوژی جغرافیایی خودکشی و اقدام به آن در سطح شهرستان های استان کهگیلویه و بویراحمد طی سال های 1396 تا 1400. مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، سال 1403، دوره 23 شماره 2، صفحات: 56-134.
مقدمه
خودکشی و اقدام به آن یکی از مشکلات عمده بهداشت عمومی و از مهمترین نگرانیهای سلامت روان در سطح جهانی است (1-3) که علاوه بر صدمات شخصی و خانوادگی، باعث ایجاد چالشهای اجتماعی میشود (4). خودکشی پدیدهای چند بعدی و پیچیده است (6-5) که تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، محیطی و فردی میباشد و فراوانی آن در کشورهای مختلف متفاوت است (8-7) و 80 درصد از خودکشیها در کشورهای با درآمد کم و متوسط رخ میدهد (9). میزان مرگ و میر سالانه جهانی 7/10 در هر 100,000 نفر تخمین زده شده و خودکشی دومین عامل مرگ و میر زودرس در افراد 15 تا 29 ساله (پیش از تصادفات رانندگی) و سومین علت مرگ و میر در گروه سنی 15 تا 44 سال در سطح جهانی است (7).
طبق آخرین آمار رسمی اعلام شده از طرف سازمان بهداشت جهانی در سال ۲۰۱9 میزان استاندارد شده سنی خودکشی در جهان 9 نفر در هر 100,000 نفر جمعیت میباشد (10). همچنین، میزان مرگ ناشی از خودکشی در ایران 6 نفر در هر صد هزار نفر در سال 2023 گزارش شده است که طی سالهای اخیر روند افزایشی داشته و با اینکه خودکشی در ایران کمتر از سایر نقاط جهان است، اما خودکشی جوانان در ایران ۲ برابر میانگین جهانی است و ایران در میان کشورهای اسلامی در جایگاه سوم و در جهان جایگاه پنجاه و هشتم را دارد (11).
طبق آمار اخذ شده از سازمان پزشکی قانونی استان کهگیلویه و بویراحمد شاخص اقدام به خودکشی به ازای هر 100 هزار نفر 280 مورد اقدام به خودکشی و 16 مورد خودکشی بود. طبق گزارش کشوری در فروردین ماه سال 1400 استان ایلام با 8/13، کهگیلویه و بویراحمد با 7/13 در هر 100 هزار نفر، فوت به علت خودکشی در صدر جدول و بعد به ترتیب کرمانشاه، لرستان و گیلان جزء استانهای با خودکشی بالا بودند (11، 5). به طور کلی استان کهگیلویه و بویراحمد طی سالهای اخیر همچنان در صدر جدول استانهای با خودکشی بالا میباشد. با توجه به افزایش خودکشی در استان و از آنجایی که خودکشی تحت تأثیر عوامل فرهنگی و منطقهای است شناسایی الگوهای جغرافیایی آن میتواند به پیشگیری و کنترل این مشکل بهداشتی کمک کند (12).
گرچه مطالعات انجام گرفته به دفعات، عوامل مؤثر بر مرگ و میر را مورد بررسی قرار دادهاند، ولی بررسی نقش عوامل مرتبط با مکان که جایگاهی مهم در تحلیل بیماریها دارند کمتر مورد توجه قرار گرفته شده است (13). درک توزیع جغرافیایی و مکانی خودکشی میتواند برنامهریزی، اجرا و ارزیابی اقدامات پیشگیری از خودکشی را هموار سازد (16-14). شناخت این مناطق جغرافیایی و گروههای در معرض خطر منجر به انتخاب مناسب اقدامهای بهداشتی-درمانی، اجتماعی و کاهش عوامل خطرآفرین میشود (18، 17). بنابراین، هدف از انجام این مطالعه تعیین اپیدمیولوژی جغرافیایی خودکشی و اقدام به آن طی سالهای 1396 تا 1400 در شهرستانهای تابعه استان کهگیلویه و بویراحمد میباشد.
مواد و روشها
این تحقیق از نظر روششناسی، توصیفی-مقطعی میباشد که با هدف تعیین اپیدمیولوژی خودکشی و اقدام به آن و برخی از عوامل دموگرافیک مؤثر بر آن در شهرستانهای تابعه استان کهگیلویه و بویراحمد به صورت سرشماری طی سالهای 1396 لغایت 1400 صورت گرفت. این مطالعه توسط کمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان با کد IR.RUMS.REC.1401.033 تأیید شده است.
استان کهگیلویه و بویراحمد از نظر موقعیت جغرافیایی در جنوب غربی ایران واقع شده و از شمال به استانهای اصفهان و چهارمحال و بختیاری، از شرق با استان فارس، از جنوب با استان فارس و بوشهر و از غرب با استان خوزستان همسایه است. این استان شامل نه شهرستان (بعضی از شهرستانها دارای چند شهر میباشند): بویراحمد (کبگیان، لوداب، مارگون)، گچساران کهگیلویه (مرکزی کهگیلویه، سوق، چاروسا، دیشموک)، دنا (مرکزی دنا، پاتاوه)، بهمئی (بهمئی گرمسیر، مرکزی بهمئی)، چرام (سرفاریاب، مرکزی چرام)، لنده (مرکزی لنده، موگرمون)، باشت (مرکزی باشت، بوستان) و مارگون میباشد. با توجه به اینکه شهرستان مارگون از ابتدای سال 1400 از شهرستان بویراحمد تفکیک و به عنوان یک شهرستان مستقل گردید، بنابراین اطلاعات در سطح 8 شهرستان بررسی شد. از نظر آب و هوایی این استان به دو منطقه سردسیری و گرمسیری تقسیم میشود. منطقه سردسیری شامل شهرستان بویر احمد، دنا و بقیه مناطق گرمسیری میباشد (19).
جامعه آماری مورد بررسی شامل تمامی موارد خودکشی و اقدام به آن که به واحدهای بهداشتی-درمانی (اورژانس بیمارستانها و پزشکی قانونی) شهرستانهای استان کهگیلویه و بویراحمد از ابتدای سال 1396 تا پایان سال 1400 ارجاع شدهاند، میباشد. اطلاعات افراد خودکشی کرده به تفکیک هر شهرستان توسط کارشناسان بهداشت روان در شهرستانها طی چکلیستی که از سال 1388 در واحد بهداشت روان معاونت بهداشتی کشور طراحی گردیده، به صورت ماهانه تکمیل میگردد و توسط واحد سلامت روان شهرستانها به واحد سلامت روان استان ارسال میگردد.
این چکلیست به طور کلی دارای دو بخش میباشد: قسمت اول چکلیست، اطلاعات جمعیتشناختی افرد شامل سن، جنسیت، شغل، سطح تحصیلات، وضعیت تأهل و محل سکونت میباشد. بخش دوم اطلاعات مربوط به سایر متغیرهای مربوط به خودکشی و اقدام به آن که شامل سابقه اقدام به خودکشی در فرد، سابقه بیماری جسمی و روانی در فرد، روش خودکشی، فصل، سال و نتیجه اقدام به خودکشی میباشد. پس از کسب موافقتهای لازم از سازمانهای متولی با مراجعه به واحد سلامت روان مرکز بهداشت استان، اطلاعات مربوط به خودکشی و اقدام به آن گردآوری شد و پس از اطمینان از صحت اطلاعات جمعآوری شده، دادهها با استفاده از نرمافزارهای SPSS نسخه 22 و Arc-GIS نسخه 2/10 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. جهت گزارش توصیفی دادهها، از جداول آماری استفاده شد، دادههای کیفی به صورت تعداد و درصد و دادههای کمی به صورت میانگین و انحراف معیار گزارش شد. جهت مقایسه میزان بروز سالانه در بین شهرستانها از فرمول زیر جهت محاسبه میزان بروز استاندارد شده سنی (Age-standardized incidence rate) استفاده شد (میزان بروز استاندارد شده سنی به روش مستقیم و با استفاده از جمعیت استاندارد جهانی محاسبه گردید) (20).
