مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان

چکیده

زمینه و هدف: گزارش شده که گیاه تلخه دارای خاصیت آنتی‌اکسیدانی است. لذا در این مطالعه تجربی، اثرات آنتی‌دیابتی و آنتی‌لیپید پراکسیداتیو عصاره این گیاه بررسی شد.

مواد و روش‌ها: با تزریق استرپتوزوتوسین به میزان 60 میلی‌گرم بر کیلوگرم به صورت داخل صفاقی به موش‌های صحرایی نر، دیابت نوع I القا شد. 7 روز بعد از تزریق، در حیوانات ناشتا خون‌گیری انجام شد و موش‌هایی که سطح سرمی گلوکز آنها بیش از 250 میلی‌گرم بر دسی لیتر بود، دیابتی محسوب و به سه گروه تقسیم و به ترتیب عصاره هیدروالکلی گیاه تلخه به میزان 300 میلی‌گرم بر کیلوگرم، 5/0 میلی‌لیتر آب مقطر را به روش گاواژ و انسولین به میزان 4 واحد به صورت داخل عضلانی، به مدت 14 روز دریافت نمودند. در دو گروه از موش‌های نرمال نیز تجویز 14 روزه همان مقدار از عصاره و آب مقطر انجام شد. پس از طی دوره تیمار، سر حیوانات در حالت بیهوشی قطع و سطح سرمی گلوکز، تری گلیسریدها، کلسترول، لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL)، آلانین آمینوترانسفراز (ALT)، آسپارتات آمینوترانسفراز (AST) و کراتینین به روش اسپکتروفتومتری تعیین شد. همچنین، میزان مالون‌دی‌آلدئید (MDA) به عنوان شاخص لیپید پراکسیداسیون درگلبول‌های قرمز تعیین شد..

یافته‌ها تجویز عصاره در موش‌های دیابتی به مدت 14 روز، بر سطح سرمی گلوکز اثر معنی‌داری نداشت (910/0=p)، ولی سطح سرمیHDL  را به طور معنی‌داری در مقایسه با گروه دیابتی دریافت کننده آب مقطر افزایش داد (029/0=p) همچنین سطح سرمی کلسترول، تری‌گلیسرید،ALT ، AST و کراتی‌نین (05/0=p) را نیز کاهش داد ولی تجویز عصاره در موش‌های نرمال اثری بر مقادیر سرمی فاکتورهای فوق نداشت همچنین تیمار موش‌های دیابتی با عصاره، میزان MDA را در گلبول‌های قرمز به طور معنی‌داری کاهش داد (002/0=p).

نتیجه‌گیری: نتایج این تحقیق نشان داد تجویز عصاره هیدروالکلی گیاه تلخه دارای خاصیت آنتی‌لیپید پراکسیداتیو و آنتی‌هیپرلیپیدمی بارز می‌باشد و تجویز آن عوارض نامطلوب کلیوی و کبدی نداشت و البته کاربرد درمانی آن نیاز به تحقیقات بیشتر دارد.

واژه‌های کلیدی: دیابت ملیتوس، گیاهان دارویی، مالون‌دی‌آلدهید، موش صحرایی