مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان

چکیده

زمینه و هدف: آسیب مغزی ناشی از تروما معمول‌ترین علت مرگ در تصادفات می‌باشد. مطالعات متعدد نقش محافظت نورونی برای استروژن و پروژسترون پس از ضربه مغزی را پیشنهاد کرده‌اند. در مطالعه حاضر، نقش مقادیر مختلف استروئیدهای جنسی بر تغییرات غلظت پروتئین اکواپورین 4 بافت مغزی در موش‌های صحرایی ماده فاقد تخمدان پس از ضربه مغزی بررسی شده است.

مواد و روش‌ها: در این مطالعه مداخله‌ای- تجربی، از 140 سر موش صحرایی ماده نژاد آلبینو N – ماری که به طور تصادفی به 7 گروه و هر گروه خود به دو زیر گروه تقسیم شدند، استفاده گردید. گروه‌های مورد مطالعه عبارت بودند از: 1- شم، 2- شم اوارکتومی‌شده، 3- حلال، 4 و 5- مقدار فیزیولوژیک و فارماکولوژیک استروژن (به ترتیب  3/33 میکروگرم بر کیلوگرم و 1 میلی‌گرم بر کیلوگرم)، 6 و 7- مقدار فیزیولوژیک و فارماکولوژیک پروژسترون (به ترتیب 7/1 و 8 میلی‌گرم بر کیلوگرم). در گروه‌های 3 تا 7، جراحت تروماتیک مغزی به روش مارمارو القا شد و 30 دقیقه بعد از ضربه، هورمون‌ها به صورت داخل صفاقی تزریق شدند و 24 ساعت بعد از ضربه محتوای آب، میزان غلظت اکواپورین 4 و 5 ساعت بعد از ضربه محتوای آبی ایوانز مغز ارزیابی شد.

یافته‌ها: مقدار فیزیولوژیک و فارماکولوژیک استروژن نسبت به حلال، بیان اکواپورین 4 (01/0p<)، محتوای آب مغز (01/0p<) و نفوذپذیری سد خونی- مغزی (001/0p<) را به طور معنی‌داری کاهش داد. مقدار فیزیولوژیک و فارماکولوژیک پروژسترون محتوای آب مغز را در مقایسه با حلال به طور معنی‌داری کاهش داد (001/0p<) ولی بر بیان آکواپورین 4 اثرات معنی‌داری نشان نداد. مقدار فیزیولوژیک پروژسترون محتوای آبی ایوانز مغز را کاهش داد، اما مقدار فارماکولوژیک آن موجب افزایش محتوای آبی ایوانز مغز شد (001/0p<).

نتیجه‌گیری: مقادیر فیزیولوژیک و فارماکولوژیک استروژن، بیان آکواپورین 4 را در مغز تروماتیک کاهش ‌داد ولی پروژسترون چنین اثری نشان نداد. برای استروژن این اثرات شاید یکی از سازوکار‌های مؤثر در بهبود آسیب مغزی باشد.

واژه‌های کلیدی: استروژن، پروژسترون، اکواپورین 4، آسیب تروماتیک مغز‏‏