مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان

چکیده

زمینه و هدف: مدل عدم توازن تلاش-پاداش به‌عنوان یکی از روش‌های بررسی استرس شغلی شناخته شده است. با توجه به اینکه هنوز مطالعه‌ای در خصوص تعیین پارامترهای فردی و سازمانی مؤثر بر آن در ایران انجام نپذیرفته است، هدف از انجام پیمایش حاضر تعیین پارامترهای مؤثر بر تلقی از عدم توازن تلاش-پاداش در کارگران ایرانی می‌باشد.

مواد و روش‌ها: مطالعه مقطعی حاضر با استفاده از نتایج پیمایش روان-اجتماعی محیط‌های کاری که در سال 1394 بر روی 1116 نفر از کارکنان سطوح مختلف کاری کشور ایران به انجام رسیده بود، اجرا شده است. اطلاعات به‌وسیله پرسش‌نامه عدم توازن تلاش-پاداش و لیست جامعی از متغیرهای مهم از قبیل پارامترهای فردی و سازمانی جمع‌آوری گردید. جهت شناخت عوامل مرتبط با عدم توازن تلاش-پاداش از رگرسیون لجستیک چندمتغیره استفاده شد. نتایج به‌صورت نسبت شانس (Odds Ratio; OR) و با حدود اطمینان 95 درصد گزارش شد.

یافته‌ها: نسبت عدم توازن تلاش-پاداش در نزدیک به نیمی از کارگران بالاتر از نرمال گزارش گردید. پس از حذف مخدوش‌کننده‌ها، مدل رگرسیون لجستیک نشان داد که متغیرهای سطح تحصیلات (507/1OR=،033/0P=)، داشتن شغل دوم (069/2 OR=،008/0P=)، داشتن رژیم ورزشی (375/1OR=،034/0P=)، داشتن شیفت کاری (822/1OR=،001/0>P)، داشتن حق انتخاب در مرخصی‌ها (878/1OR=،002/0P=) و ادراک از کمبود نیرو در واحد مربوطه (415/2 OR=،001/0> P) با ادراک کارگران از میزان عدم توازن بین تلاش و پاداش در ارتباط می‌باشند.

نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج می‌توان اظهار داشت برای انجام مداخله به‌منظور کاهش استرس شغلی از طریق کمتر نمودن میزان فهم کارگران از عدم توازن بین تلاش و پاداش، احتمالاً می‌توان بر بهبود وضعیت متغیرهایی مثل وضعیت شیفت کاری، دادن حق انتخاب در زمان‌های کار و استراحت، بالا بردن تعداد نیروی کمکی در مواقع ضروری و تنظیم برنامه ورزشی برای کارگران تمرکز نمود.

 واژه‌های کلیدی: ایران، سلامت کارگران، ارگونومی، پاداش