مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان

چکیده
زمینه و هدف: بوم‌سازگان آبی به‌ویژه رودخانه‌هایی که از محدوده‌های مسکونی پرجمعیت عبور می‌کنند بیش از منابع دیگر برای مصارف گوناگون استفاده می‌شوند و می‌توانند اثرات گسترده‌ای بر محیط و سلامتی انسان داشته باشند. رودخانه کرج یکی از بزرگ‌ترین بوم‌سازگان‌های آبی استان البرز بوده که سه مرکز مهم تصفیه‌خانه در مجاورت آن استقرار یافته است.
مواد و روش: ازآنجاکه سمیت و پایداری طولانی‌مدت ویژگی اصلی آلاینده‌های دارویی در محیط‌های آبی است، پژوهش حاضر به‌منظور بررسی میزان باقی‌مانده داروهای ضدالتهابی، غلظت‌های ناپروکسن، سبکس و دیکلوفناک در رودخانه کرج با نمونه‌برداری از 14 ایستگاه در مسیر رودخانه، شش ایستگاه در تصفیه‌خانه و پساب مربوطه انجام گردید. پس از آماده‌سازی و فیلتراسیون نمونه‌ها، میزان غلظت آلاینده‌های دارویی با کمک دستگاه HPLC اندازه‌گیری شد.
یافته‌ها: نتایج حاصل نشان داد در آب رودخانه کرج میانگین غلظت داروهای ناپروکسن 409/0، سبکس 091/0، و دیکلوفناک 034/0 میکروگرم بر لیتر است. در تصفیه‌خانه‌ها و پساب مربوطه به ترتیب غلظت ناپروکسن 774/0 و 566/0، سبکس 260/0 و 171/0 و دیکلوفناک 082/0 و 064/0 میکروگرم بر لیتر به دست آمد.
نتیجه‌گیری: روند کاهشی غلظت آنها به ترتیب در نمونه‌های فاضلاب، پساب و آب می‌باشد که بیشترین غلظت مربوط به ناپروکسن و کمترین آن مربوط به دیکلوفناک بود. از سوی دیگر وجود همبستگی میان این آلاینده‌ها در نمونه‌های مختلف می‌تواند بیانگر عدم کارایی تصفیه‌خانه‌ها و پایداری این مواد باشد که در نهایت از طریق پساب، به رودخانه تخلیه می‌گردند. در این راستا جهت حفظ محیط زیست منطقه، لزوم به‌کارگیری روش‌های مؤثر تصفیه ضرورت دارد.
واژه‌های کلیدی: آلاینده دارویی، تصفیه‌خانه، رودخانه، مسکن‌ها، HPLC، کرج