Ethics code: IR.YAZD.REC.1401.031
Abbasi H, Akhonda A, Sharifatpour R, Abedinzadeh S, Ayatizadeh F. Comparison of the Effect of 8 Weeks of Training in Water and Land Environment on Pain and Range of Motion of Athletes with Acute Ankle Sprain: A Semi-Experimental Study. JRUMS 2023; 22 (1) :65-78
URL:
http://journal.rums.ac.ir/article-1-6681-fa.html
عباسی حمید، آخوندا ابوالفضل، شریفات پور رضا، عابدین زاده سعید، آیتی زاده فرحناز. مقایسه تأثیر 8 هفته تمرین در محیط آب و خشکی بر درد و دامنه حرکتی ورزشکاران دارای پیچخوردگی حاد مچ پا: یک مطالعه نیمهتجربی. مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان. 1402; 22 (1) :65-78
URL: http://journal.rums.ac.ir/article-1-6681-fa.html
دانشگاه یزد
متن کامل [PDF 308 kb]
(403 دریافت)
|
چکیده (HTML) (663 مشاهده)
متن کامل: (618 مشاهده)
مقاله پژوهشی
مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان
دوره 22، فروردین 1402، 78-65
مقایسه تأثیر 8 هفته تمرین در محیط آب و خشکی بر درد و دامنه حرکتی ورزشکاران دارای پیچخوردگی حاد مچ پا: یک مطالعه نیمهتجربی
حمید عباسی، ابوالفضل آخوندا ، رضا شریفاتپور، سعید عابدینزاده، فرحناز آیتی زاده
دریافت مقاله: 12/06/1401 ارسال مقاله به نویسنده جهت اصلاح: 11/08/1401 دریافت اصلاحیه از نویسنده: 29/01/1402 پذیرش مقاله: 30/01/1402
چکیده
زمینه و هدف: پیچخوردگی از شایعترین آسیبهای ورزشی مچ پا میباشد. هدف از این تحقیق مقایسه تأثیر 8 هفته تمرین در محیط آب و خشکی بر درد و دامنه حرکتی ورزشکاران دارای پیچخوردگی حاد مچ پا بود.
مواد و روشها: مطالعه حاضر از نوع نیمه تجربی میباشد که تعداد 30 نفر از بازیکنان فوتبال مبتلا به پیچخوردگی حاد مچ پا به عنوان نمونه انتخاب و سپس بهصورت تصادفی در دو گروه آب و خشکی تقسیم و قبل و بعد از اجرای 8 هفته مداخله تمرین در آب و خشکی مقایسه گردیدند. برای اندازهگیری درد از پرسشنامه VASscale، برای دامنه حرکتی مچ پا از گونیامتر یونیورسال و در چهار جهت اندازهگیری گردید. دادهها با استفاده از آنالیز واریانس دوطرفه با اندازهگیریهای مکرر تجزیه و تحلیل شدند.
یافتهها: هر دو پروتکل باعث کاهش درد در مچ پای بازیکنان آسیب دیده، گردیدند (001/0>p). نتایج نشان داد که تعامل بین گروه و زمان معنیدار بود. در گروه آب، کاهش درد بیشتر بود (001/0>p). دامنه حرکتی مچ پا، افزایش معنیداری در هر دو گروه داشت (001/0>p). میزان پیشرفت متغیر درد در گروه تمرین در آب (62 درصد) نسبت به گروه خشکی (50 درصد) افزایش داشت.
نتیجهگیری: با توجه به تأثیر تمرینات آب و خشکی و همچنین معنیدار بودن تعامل زمان و گروه، پیشنهاد میگردد برای بازتوانی پیچ خوردگی حاد مچ پا، از تمرین در آب و یا ترکیب تمرین آب و خشکی استفاده گردد.
واژههای کلیدی: تمرین در آب، پیچ خوردگی حاد، مچ پا، فوتبال، فوتسال
مقدمه
در میان آسیبهای ورزشی، پیچ خوردگی مچ پا، شایعترین آسیب در فعالیتهای تفریحی و ورزشی است که در اکثر ورزشها مانند فوتبال، بسکتبال [1]، هندبال [2]، فوتبال ساحلی [3] بیشترین میزان شیوع بین آسیبها را دارد. در اجرای فعالیتهای ورزشی هرگونه پیچشی که دامنه حرکتی مچ را افزایش دهد و به آسیب دیدگی بافتها، خونریزی، تورم و حساسیت منجر شود، به عنوان آسیب پیچ خوردگی مورد توجه قرار می گیرد [4]، ضمن این که باید گفت این آسیب به طور کامل درمان نمیشود و برگشتپذیر است [5]. شواهد علمی نشان میدهد حدود 10 تا 28 درصد از کل آسیب های ورزشی و 86 درصد از آسیبهای مچ پا پیچخوردگی (sprain) است [6]. پیچ خوردگی مچ پا به طور رایج در ورزشهایی وجود دارد که شامل پریدن و حرکات جانبی است [7]. برخی عوامل، مچ پا را در افرادی که سابقه کشیدگی رباطی دارند، مستعد آسیب مجدد میکند، که شامل ضعف عضلانی، محدودیتهای حرکتی مچ پا و آسیب گیرندههای حس عمقی در رباطهای مفصل مچ پاست [8]. آسیب گیرندههای مفصلی سبب اختلال در ارسال پیامهای حسی مفصلی و در نتیجه کاهش پیامهای ارسالی از مفصل آسیب دیده به مسیرهای آوران و مختل شدن عملکرد گیرندههای عمقی میشود [9]. بیشتر اوقات در پی پیچخوردگی مچ پا، عارضهای شایع به نام بیثباتی عملکردی مچ پا ایجاد میشود [11-10]. در این عارضه کپسول مفصلی و رباطهای خارجی مچ پا در حرکت پیچش همزمان داخلی و خم شدن به پایین هنگام تحمل وزن، دچار صدمه میشوند [12]. در ورزشکارانی که سابقه کشیدگی رباطی مچ پا دارند، کاهش در میزان حس عمقی و آگاهی از حس حرکت وجود دارد، که عامل مهمی در کاهش تعادل و در نتیجه آسیب مجدد میباشد [13]. بیثباتی مزمن سندرم پیچخوردگی مچ پا، یک واحد پاتولوژیک نیست و علائم و نشانههای مختلفی دارد [14]. مطالعات نشان داده است که هنوز اثر تمرینات مختلف به طور کامل مشخص نیست و اطلاعات ضد و نقیضی وجود دارد و پیشنهاد شده که تمرینات مختلف با هم مقایسه گردد [15]. پیچ خوردگی های مکرر مچ پا، حفظ تعادل در حالت ایستاده را نیز دچار اشکال میکند [16]. برخی ورزشکاران پس از بروز اولین پیچخوردگی از درد، ناپایداری های مفصلی و عملکردی، پیچخوردگیهای مکرر و احساس بیثباتی و خالی کردن مفصل مچ پا، یا حتی پیچخوردگیهای شدیدتر آن شکایت دارند [17]. در مطالعه Tarang و همکاران تمرینات تعادلی به مدت چهار هفته روی مبتلایان به بیثباتی عملکردی مچ پا انجام گرفت و نتایج پس از اتمام دوره تمرینی حاکی از اثربخشی تمرینات در کاهش بیثباتی مچ پا و بهبود حس عمقی مفصل مچ پا در بیماران بود [18]. Ben Moussa Zouita و همکاران نشان دادند تمرین های حس عمقی به طور مؤثر میتواند با افزایش کنترل وضعیتی و عضلانی، موجب بهبود ثبات در مچ پای ناپایدار شود [19]. با توجه به تأثیر مثبت تمرین درمانی و بازتوانی در افراد مبتلا به بیثباتی مزمن مچ پا و تأثیر مثبت اجرای تمرینات در مطالعات گذشته میتوان گفت برنامه توانبخشی برای افراد مبتلا به بیثباتی مچ پا بسیار حائز اهمیت است. برنامههای توانبخشی مرسوم برای این آسیب معمولاً شامل، تمرینات قدرتی، تمرینات تعادلی، تمرینات عصبی- عضلانی و تمرینات حسی عمقی است [20]. حس عمقی مهمترین جزء آوران سیستم حرکتی و جزء ضروری کنترل حرکتی است و نقش حیاتی در فعالیت مفصل دارد [21]. بیتوجهی به صدمات مچ و توانبخشی ناکافی آن موجب بروز آسیب مجدد میشود و ممکن است مشکلاتی همانند بیثباتی مزمن مچ، ناپایداری مکانیکی و عملکردی را در پی داشته باشد و حدود 40 تا 70 درصد افرادی که از پیچخوردگی مچ پا رنج می برند، نشانههای باقی مانده پس از آسیب را از شش هفته تا هجده ماه گزارش کردهاند [18].
شواهد علمی نشان میدهد اختلال در کنترل وضعیت بدن در افراد مبتلا به پیچخوردگی حاد و مزمن مچ پا شایع است، همچنین کاهش عملکرد در افراد مبتلا به بی ثباتی مزمن مچ پا که به احتمال زیاد نتیجه ثانویه ترکیبی از اختلال در کنترل عصبی - عضلانی و حس عمقی است، نیز مشاهده شده است [22]. نیروی بالا برنده و چسبندگی آب نیز میتواند به حرکت کردن کمک کند و موجب افزایش نیروی عضلانی شود [23]
بررسی مطالعات انجام گرفته در زمینه توانبخشی پیچخوردگی و ناپایداری مزمن مچ پا نشان میدهد که برنامههای تمرینی اغلب در محیطهای خارج از آب انجام گرفته است و مطالعات اندکی در خصوص تأثیر تمرینات در محیط آب و مقایسه آن با تمرینات در خشکی بر توانبخشی پیچ خوردگی حاد مچ پا صورت گرفته است [34-24]. همچنین با توجه به نتایج متناقض محققان در زمینه پیچخوردگی مچ پا و نقصهای عملکردی، هدف از این مطالعه مقایسه هشت هفته تمرینات در محیط آب و خشکی بر درد و دامنه حرکتی ورزشکاران دارای پیچخوردگی حاد مچ پا میباشد.
مواد و روشها
این تحقیق از نوع مطالعات نیمه تجربی و به صورت میدانی بود که در آن تعداد 30 نفر از بازیکنانی رشتههای فوتبال و فوتسال که در لیگهای برگزار شده در استان یزد، دچار اسپرین مچ پا شده بودند، پس از تأیید پزشک با توجه به معیارهای تحقیق به صورت داوطلبانه و در دسترس با طرح پیشآزمون و پس آزمون که به صورت تصادفی با قرعه در قالب دو گروه تمرین در آب (15n =) و تمرین در خشکی (15n =) تقسیم شدند. هر دو گروه به مدت 8 هفته تمرینات در آب و خشکی را انجام دادند. تعداد نمونهها با استفاده از نرم افزار G-Power برای آنالیز ANOVA با اندازه گیری تکراری با 05/0 = α و توان 095/0 با تعداد 2 گروه و 2 آزمون و اندازه اثر 5/0 استخراج شده از مطالعه قبلی [34]. محاسبه گردید. این مطالعه در سال 1401 انجام گردید و دارای کد اخلاق (IR.YAZD.REC.1401.031) از کمیته اخلاق دانشگاه یزد میباشد.
معیارهای ورود به مطالعه عبارت بودند از: دامنه سنی بین 29-19 سال، داشتن نشانههای پیچخوردگی حاد مانند التهاب در شش هفته گذشته و داشتن حداقل 4 سال سابقه بازی معیارهای خروج از مطالعه نیز شامل سابقه حداقل یک بار پیچ خوردگی حاد مچ پا و پس از آن سابقه حداقل دو بار پیچخوردگی به صورت مزمن هر گونه ناهنجاری در اندام تحتانی یا ابتلاء به آسیب در نواحی دیگر بدن یا افراد مبتلا به بیماریهای پوستی و عفونی، نارسایی قلبی، اختلالات گوارشی و کلیوی، زخمهای باز، صرع و ANOVAع حساسیت بودند. همچنین هیچیک از آزمودنیها در سه ماه گذشته دچار پیچخوردگی حاد یا مزمن مچ پا نشده بودند.
ارزیﺎﺑﯽ ﻣﯿﺰان درد، ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﻌﯿﺎر دیﺪاری ﺳﻨﺠﺶ درد (Visual analogue scale; VAS) در ﺑﯿﻤﺎران ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﺪ. همچنین برای اندازهگیری میزان دامنه حرکتی از گونیامتر یونیورسال با دقت 1/0 درجه ساخت شرکت LTD کشور ژاپن استفاده شد.
پروتکل تمرینی این تحقیق شامل تمرینات در آب و خشکی میباشد که شامل سه نوع تمرینات حس عمقی، تمرینات انعطاف پذیری و تمرینات قدرتی بود. تمرینات از کتاب مرجع تکنیکهای توانبخشی برای پزشکی ورزشی و تمرینات ورزشی، Prentice استخراج و استفاده گردید [9]. تمرینات حسی عمقی، ابتدا بصورت ثابت روی سطح سخت، سطح نرم و سپس به صورت لی و جهش انجام شد. تمرینات انعطاف پذیری به صورت passive، active و Proprioceptive Neuromuscular Facilitation (PNF) به اجرا درآمد. تمرینات قدرتی با تمرینات ایزومتریک آغاز و سپس با تمرینات کش الاستیک دنبال و سپس تمرینات با وزنه انجام گرفته شد. تمرینات درمانی برای مبتلایان به پیچ خوردگی حاد مچ پا به صورتی انتخاب شد که در هر دو محیط سالن ورزشی و استخر قابل اجرا باشد. همچنین از تمرینات یکسان در هر دو محیط استفاده شد. هر جلسه تمرینی حدود یک ساعت که شامل تمرینات گرم کردن استاندارد و اجرای پروتکل تمرینی بود، به طول انجامید. نرمال بودن دادهها با استفاده از آزمون شاپیروویلک کنترل گردید و همگنی واریانسها با آزمون لون بررسی گردید. از آزمون ANOVA با اندازهگیری تکراری دو طرفه برای مقایسه گروه ها و زمان و تعامل آنها و با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 22 در سطح معنیداری (05/0)، انجام گردید.
نتایج
نتایج مربوط به مشخصات دموگرافیک آزمودنیها در جدول 1 ارائه شده است.
جدول 1- مشخصات دموگرافیک آزمودنی ها و مقایسه آزمون t مستقل گروه ها در پیش آزمون
گروه
متغیر |
تمرین در خشکی (15=n) |
تمرین در آب (15=n) |
مقدار p |
سن (سال) |
95/3 ± 27/25 |
60/4 ± 60/23 |
295/0 |
وزن (کیلوگرم) |
38/8 ± 73/73 |
72/11± 99/70 |
323/0 |
قد (سانتی متر) |
77/5 ± 13/181 |
07/7 ± 93/178 |
358/0 |
شاخص توده بدنی (کیلوگرم/مترمربع) |
53/2 ± 79/22 |
59/2 ± 09/22 |
460/0 |
نرمال بودن دادهها با استفاده از آزمون شاپیروویلک کنترل و تأیید گردید. با توجه به نرمال بودن توزیع داده ها، از آزمون ANOVA تکراری دو طرفه برای اثر زمان، مقایسه گروه و تعامل آنها استفاده گردید.